Lavanda moyi —lavanda turkumiga mansub turlarning gul boshoqlaridandistillash orqali olinganefir moyi. Dunyo boʻylab turli xil hid va sifatlarga ega 400 dan ortiq lavanda turlari mavjud. Lavanda moyining ikki shakli ajralib turadi,lavanda gul yogʻi, rangsiz, suvda erimaydigan, zichligi 0,885 g/ml valavanda boshoq moyi,Lavandula latifoliadan olingan, zichligi 0,905 g/ml.
Sof lavanda efir moyi bug‘ bilan distillash orqali ishlab chiqariladi[1][2]. Bu qutbli birikmalarning yoʻqotilishini kamaytirish hisobiga boshqa usullarga nisbatan koʻproq miqdorda moy hosil qiladi[3]. Lavanda gulining hosili odatda iyun oxiri va avgust oylari orasida yig‘iladi[4][1].
Lavanda moyi butun dunyoda ishlab chiqariladi,Bolgariya,Fransiya vaXitoy ishlab chiqarishda yetakchilik qiladi[5][6].
Qoʻshma Shtatlarda lavanda moyi maqsadli foydalanish uchun xavfsiz (GRAS) deb tan olingan[7]. Lavanda moyiparfyumeriya, aromaterapiyada ishlatilgan[8]. Ammo bu foydalanishning klinik foydasi yoʻq[9]. Lavanda moyi sababliallergik reaksiyalar paydo boʻlishi mumkin boʻlsa-da,massaj terapiyasida ishlatiladi[9]. Demansni davolash uchun lavanta yogʻini qoʻllashni qoʻllab-quvvatlaydigan yaxshi dalillar yoʻq[10]. Boshoqli lavanda yogʻi, asosan, distillanganturpentindan foydalanish paydo boʻlgunga qadar, moyli boʻyoqlardaerituvchi sifatida ishlatilgan[11].
.jpg)
Koʻpgina efir moylari, shu jumladan lavanda moyi isteʼmol qilinsa, zaharli boʻlishi mumkin[12][13]. Umuman olganda, 5 millilitre (0.17 US fl oz) suyultirilgan efir moyi kattalarda zaharlanishga olib kelishi mumkin, 2–3 millilitre (0.068–0.101 US fl oz) bolalarda toksik boʻlishi mumkin[14]. 2014-18-yillar mobaynidaYangi Janubiy Uelsda lavanda yogʻi bilan zaharlanishning 271 ta holati qayd etilgan, bu barcha efir moylari bilan zaharlanish holatlarining 6,1 foizini tashkil qiladi[13]. Lavanda yogʻining asosiy toksik tarkibiy qismlari linalil asetat va linaloldir[12][15].
Lavanda yogʻi bilan zaharlanish belgilariga koʻrishning buzilishi, nafas olish qiyinlishuvi, tomoqdagi yonish ogʻrigʻi, koʻzning kuyishi, tartibsizlik, xotiraning pasayishi, diareya, oshqozon ogʻrigʻi, qusish va toshma kiradi[12]. Lavanda moyini topikal qoʻllash kontakt dermatitga olib kelishi mumkin[14].
Lavanta yogʻini isteʼmol qilingandaantikoagulyantlar, statinlar va antikonvülzanlar kabi retsept boʻyicha beriladigan dorilar bilan oʻzaro taʼsirlashishga olib kelishi mumkin[16].
Lavanda yogʻining fitokimyoviy tarkibi turdan turga oʻzgarib turadi, asosan monoterpeneoid va sesquiterpeneoid spirtlaridan iborat[16]. Moy tarkibida linalool (20-35%) va linalil asetat (30-55%) ustunlik qiladi, oʻrtacha darajada lavandulil asetat, terpinen-4-ol va lavandulol, 1,8-sineol,kofur, limonen vataninlar bor[16]. Lavanda moyi odatda 100 dan ortiq birikmalarni oʻz ichiga oladi, ularning koʻpchiligi ahamiyatsiz juda kam miqdorda bo‘ladi[16][17].
| Oila | Tarkibi | Lavande officinale </br>Lavandula angustifolia | Lavanda aspik </br>Lavandula latifolia |
|---|---|---|---|
| Terpenlar Monoterpenollar |  Linalool | 28.92% | 49.47% |
| a-terpineol | 0,90% | 1,08% | |
| g-terpineol | 0,09% | ||
| Borneol | 1,43% | ||
| Izoborneol | 0,82% | ||
| Terpinen-4-ol | 4,32% | ||
| Nerol | 0,20% | ||
| Lavandulol | 0,78% | ||
| Terpenlar |  Linalil asetat | 32.98% | |
| Geranil asetat | 0,60% | ||
| Neril asetat | 0,32% | ||
| Okten-3-il asetat | 0,65% | ||
| Lavandulil asetat | 4,52% | ||
| Terpenlar Monoterpenlar | Mirsen | 0,46% | 0,41% |
| a-Pinene | 0,54% | ||
| b-Pinene | 0,33% | ||
| Kampen | 0,30% | ||
| (E)-b- Otsimene | 3,09% | ||
| (Z)-b-oksimen | 4,44% | ||
| b — Phellandrene | 0,12% | ||
| Terpenlar Terpenoid oksidlari |  Evkaliptol(1,8-sineol) | 25.91% | |
| Terpenlar Seskiterpenlar | b — karyofilin | 4,62% | 2,10% |
| b — Farnesene | 2,73% | ||
| Germakren | 0,27% | ||
| a- Humulen | 0,28% | ||
| Ketonlar |  Kofur | 0,85% | 13.00% |
| 3-oktanon | 0,72% | ||
 Kripton | 0,35% |