Ism kuni — choʻqintirish paytida nasroniyga nomi berilgan avliyoning xotirasi kuni. Monaxlar istisno boʻlib, ular ism kunini avliyoning xotirasi kunida nishonlashadi, uning nomi soch qirqish paytida ularga berilgan. Ism kunini tugʻilgan kun bilan adashtirmaslik kerak.
Farishta kuni — garchi bukunni choʻqintirish kuni deb atash mumkin boʻlsa-da, koʻp hollarda ism kunining boshqa nomidir. Ism kuni bu holda nomdosh avliyoning xotira kuniga toʻgʻri kelishi yoki kelmasligi mumkin.
Ismkuni — qirollik oilasi aʼzosi, boshqa yuqori martabali shaxsning ism kuni[1]. Bu soʻz bugungi kunda ham pravoslav patriarxlarining ism kuni bilan bogʻliq holda qoʻllanadi. „Ism kuni“ umumiy nom sanasiga ham tegishli boʻlishi mumkin, garchi bu foydalanish baʼzan eskirgan deb hisoblansa-da[1]. Qanday boʻlmasin,etimologik jihatdan „ism kuni“ soʻzi „ismdoshlik“ (undan olingan) soʻzi bilan bogʻlangan[2].
Nom kunlarini nishonlash anʼanasi RossiyadaXVII-asrda paydo boʻlgan.
Cherkov kalendarining har kunida biror-bir avliyoning xotirasi (qoida tariqasida, bir nechta) nishonlanadi, masalan, Rimlik shahid Tatyana xotirasi kuni 12 (25) yanvarda Rus pravoslav cherkovi boshqa avliyolarning xotirasini ham yodga oladi, jumladan, Serbiya arxiyepiskopi, Sankt Savva; ruhoniy Martiniani Belozerskiy; shahid Mertiy; Shahid Pyotr Avessalomit; ruhoniy Yevpraksiya Tavenisskaya[3].
Cherkov yilining kunlariga koʻra tartibga solingan avliyolarning ismlari „Azizlar“ yoki „Oylik kalom“ kitobida mavjud; alifbo tartibida tartiblangan ayni nomlar „Ismlar kitobi“da mavjud.
Pravoslavlikda nom berish uchun maʼlum qoidalar mavjud. Shu sababli, choʻqintirish paytida, choʻqintiriladigan odamning ismi avliyolar orasida boʻlmasligi mumkin.
Bunday hollarda ular ohangdosh nom oladilar: Dina — Yevdokiya, Anjelika — Angelina, Jan — Yohanna, Milan — Militsa.
Alisa choʻqintirish paytida pravoslavlikni qabul qilishdan oldin Elis ismini olgan shahid Aleksandra Feodorovna Romanova xotirasiga Aleksandra ismini oladi.
Shuni ham yodda tutish kerakki, Svetlana nomining cherkov versiyasiFotiniya, Viktoriyaniki — Nika.
Avliyolarning ismlari Azizlar taqvimi — pravoslav cherkovi tomonidan hurmatga sazovor boʻlgan azizlar roʻyxatiga kiritilgan. Unda nomdosh koʻplab avliyolar bor, shuning uchun kimningdir ism kunini aniqlash har doim ham oson emas. Turli xil variantlar mumkin.
Shu bilan birga, ular choʻqinish vaqtida allaqachon ulugʻlangan avliyoni tanlaydilar. Shunday qilib, 2000-yilda Yepiskoplar Kengashi boʻlib oʻtdi, unda Rossiyaning yangi shahidlari va istigʻforchilari (avliyolar qatoriga kiritilgan) ulugʻlandi. Masalan, Yangi shahidlarni ulugʻlashdan oldin choʻqintirilgan Ketrin, uning homiysi sifatida Muqaddas Buyuk shahid Ketrin boʻladi. Kengashdan keyin tugʻilgan Ketrin, xotira sanasi tugʻilgan kuniga yaqinroq boʻlgan avliyo Yekaterinani tanlashi mumkin.
Yangi avliyolar ulugʻlanganda, ularning homiylari sifatida qabul qilinishi mumkin boʻlgan avliyolarning roʻyxati ham oʻzgaradi.
Serbiyada butun oila va butun avlod homiysining „Xoch sharafi“ deb nomlangan kuni bor[4]. U eng katta bayramlardan biri sifatida nishonlanadi.
