Donald John Trump (talaffuzi: Donald Jon Tramp, 1946-yil 14-iyunda tugʻilgan) – amerikalik siyosatchi, teleboshlovchi, aktyor va tadbirkor.Respublikachilar partiyasi aʼzosi,Qoʻshma Shtatlarning 47-prezidenti. 2017-yildan 2021-yilgacha 45-prezident boʻlgan.
Donald John Trump 1946-yil 14-iyunda Nyu-YorkningQueens tumanidagi Yamayka kasalxonasida tugʻilgan[1][2]. Nemis millatiga mandub Fred Trump va shotland millatiga mansub Mary Ann McLeodning toʻrtinchi farzandi[3][4]. Opalari Maryanna va Elizabeth, akasi Fred va ukasi Robert bilan Queensning Jamaica Estates mahallasidagi qasrda oʻsgan[5][6]. Fred Trump har bir farzandiga yiliga 20 ming dollardan sarflagan, bu 2024-yilgi hisobda 265 ming dollarga teng[7][8]. Zamonaviy standartlarga koʻra[9][10], Trump sakkiz yoshida millioner boʻlgan[a][12][13][14].
Trump yettinchi sinfgachaKew-Forest xususiy maktabida[en] oʻqigan. U tarbiyasi qiyin bola boʻlgan va otasining biznesiga erta qiziqish bildirgan. Otasi oʻrta maktabni tugatishi uchun Nyu-York harbiy akademiyasi qoshidagi xususiy maktab-internatiga yozdirdi[15]. Trump shou-biznesda karyera qilishni oʻyladi, lekin buning oʻrniga 1964-yilda Fordham universitetiga oʻqishga kirdi[16]. Ikki yil oʻtgach, Pensilvaniya universitetining Uorton maktabiga oʻtdi va 1968-yil may oyida iqtisodiyot boʻyicha bakalavr darajasini oldi[17].
Vyetnam urushi paytida tovonida jiddiy nuqsoni borligi sababli chaqiruvdan ozod qilingan[3].
1968-yildan boshlab Trump otasining„Trump Management“ koʻchmas mulk kompaniyasida ishlagan[18]. Nyu-Yorkning chekka tumanlarida irqiy jihatdan ajratilgan oʻrta sinfga tegishli ijara uylariga egalik qilgan[19]. 1971-yilda otasi uni kompaniya prezidenti etib tayinladi va u The Trump Organization shirkatidan brend sifatida foydalana boshladi.Roy Cohn Trumpning 1970-1980-yillarda 13 yil davomida tuzatuvchisi, advokati va murabbiyi boʻlgan. 1973-yilda Cohn Trumpga AQSH hukumatiga 100 million dollar (2024-yilgi hisobda 708 million dollarga teng) evaziga Trumpning mulklarida irqiy kamsitish amaliyoti borligi haqidagi ayblovlarga qarshi chiqishga yordam berdi. Trumpning qarshi daʼvolari rad etildi va hukumatning ishi Trumplar segregatsiyadan chiqishga rozilik toʻgʻrisidagi farmonni imzolashi bilan hal qilindi[20]. Oʻttiz yoshga toʻlmasdan turib, oqibati va bahosi qanday boʻlishidan qatʼi nazar, sudlashuvga moyilligini koʻrsatdi; hatto yutqazganida ham, ishni gʻalaba deb taʼrifladi. Cohn Trump loyihalariga yordam berib, noqonuniy amaliyotlarini nazorat qiladigan vakil edi[21][22][23]. 1991-yildan 2009-yilgacha oʻzining oltita biznesi: ManxettendagiPlaza mehmonxonasi,Nyu-Jersi shtatiningAtlantik-Siti shahridagi kazinolar va Trump Hotels & Casino Resorts kompaniyasini bankrotlikdan himoya qilish uchunbankrotlik kodeksining 11-bobiga[ru] koʻra, yordam soʻrab ariza topshirdi[24][25].
1992-yilda Maryanne, Elizabeth, Robert Trumplar, ularning amakivachchasi John W. Walter, har biri 20 foizlik ulush bilan All County Building Supply & Maintenance Corp. shirkatini tashkil etishdi[26]. Kompaniya ofislarga ega emas edi va Trumpning ijara boʻlinmalari uchun taʼminotchilarga pul toʻlash uchun soxta kompaniya boʻlgan. Keyin esa bu xizmatlar va taʼminotlarni Trump Management kompaniyasiga 20-50 foiz va undan yuqori ustamalar bilan toʻlagan. Mulk egalari ustamalardan tushgan daromadni baham koʻrishdi. Koʻtarilgan xarajatlar uning ijara haqini oshirish uchun ishlatilgan[27][28].
Tramp 1985 yilda oʻzining bekor qilingan Manxettenni rivojlantirish loyihalaridan birining modeli bilan[29]
Trump 1978-yilda oʻz oilasining Manxettendagi birinchi korxonasini ishga tushirishi bilan jamoatchilik eʼtiborini tortdi: Grand Central terminaliga qoʻshni boʻlgan tashlandiq Commodore mehmonxonasini taʼmirladi[30]. Moliyalashtirish otasi tomonidan unga 400 million dollarlik shahar mulki soligʻini kamaytirish orqali amalga oshirildi. Hyatt shirkati bilan birgalikda 70 million dollarlik bank qurilish kreditini kafolatladi[31][32]. Mehmonxona 1980-yilda Grand Hyatt mehmonxonasi sifatida qayta ochildi va oʻsha yili Midtown Manxettendagi Trump Tower osmonoʻpar majmuasini boshqarish huquqini oldi[33].
1989-yilda Donald davlatdan olganzayomlarini iqtisodiy inqiroz tufayli qoplay olmagan. U yangi loyihalaridan biri boʻlgan „Trump Taj Mahal“ majmuasining qurilishi uchun 1 milliarddollar zayomniobligatsiyalar koʻrinishida olgan edi. 1991-yilga kelib, Donaldning ortib borayotgan qarzlari hatto uning shaxsan bankrot boʻlishiga xavf soldi.Banklar, zarariga boʻlsa-da, Trampning qarzlardan ozod qilinishini va sudning muqarrar jarimalaridan qutqarilishini taʼminlab berdilar. „Trump Taj Mahal“ 1991-yili qarzlardan ozod etildi, evaziga qarzni toʻlab bergan banklar majmua aksiyalarining 50 foiziga egalik qildilar.1994-yilga kelib, 900 million$dan ortiq qarzlarini bartaraf etgan[34] va bizesini saqlab qolgan.1995-yildaGaming Hall of Fame aʼzosi boʻldi[35].1995-yilda hamma koʻngilochar komplekslarini birlashtirib,Trump Hotels & Casino Resorts kompaniyasini tashkil qildi. 1996-yildayoq, kompaniya har bir aksiyasiningWall-streetdagi narxi $35 dan yuqori edi, biroq 1998-yilda aksiya narxi $10 dan ham tushib ketdi. 2004-yildaTrump Hotels & Casino Resorts qarzlar toʻliq qoplanganini eʼlon qildi[36]. Shu yil noyabr oyida Tramp kompaniya bosh direktori lavozimidan chetlandi, lekin boshqaruv raisi boʻlib qoldi[37][38].
Donald Tramp bir nechta qurilish loyihalari bilan shugʻullana boshladi:
„Tramp xalqaro mehmonxonasi va minorasi (Vaykiki beach)“ majmuasining qurilishi. Trampning soʻzlariga koʻra, majmua xaridorlarda katta qiziqish uygʻotgan.
„Tramp xalqaro mehmonxonasi va minorasi (Chikago)“ majmuasi – mablagʻ yetarlicha boʻlmaganligiga qaramasdan, qurilish yakunlandi.
„Tramp xalqaro mehmonxonasi va minorasi (Toronto)“ – biroz kechroq boʻlsa-da, qurilishi tugallandi.
„Tramp minorasi (Tampa)“ – soʻrovlar koʻp boʻlgani uchun narxlari oshib ketgan, oqibatda xaridorlar oʻrtasida ziddiyatlar kelib chiqqan.
Florida shtatiningFort Loderdeyl shahrida „Tramp xalqaro mehmonxonasi va minorasi (Fort Lauderdale)“ majmuasi qurildi.
„Tramp minorasi (Atlanta)“ –Atlanta shahridagi yangi uy-joy majmuasi[39].
2008-yilda boshlangan jahon iqtisodiy inqiroziChikagodagi majmua sotuvga chiqarilgan paytga toʻgʻri keldi va TrampDeutsche Bank ssudasini yopa olmadi[40]. Tramp sudga ariza berib, arizasida „iqtisodiy inqiroz – bu kutilmagan hol, bu haqida kelishuvda ham qayd etilgan“ deya taʼkidlagan[40].Deutsche Bank vakillari esa, „Tramp muddati oʻtib ketgan qarz haqida xabardor, undan tashqari, ikki marta bankrotlik tufayli bankdan yordam olgan“ deganlar[40].2009-yil 17-fevraldaTrump Entertainment Resorts rahbariyat kengashi bankrotlik haqida qaror chiqardi va Donaldni kengash raisligidan chiqarib yubordi[41].
2011-yilda„Forbes“ jurnali Donald Tramp boyligini 2.9 milliarddollarga baholadi, ammo 2015-yildagi matbuot anjumanlaridan birida u boyligining 10 milliard dollardan ham ortiq ekanini aytgan[42].
* 2006-yildaShotlandiyaningAberdin shahrida katta yer maydonini sotib oldi, bu yerdaBirlashgan Qirollik golf chempionati uchun maydon boʻlishi moʻljallangan. Undan tashqari, bu yerda golf akademiyasi va besh yulduzli mehmonxona qurilishi kutilmoqda[43].
„Palm Beach“dagi bino: 4000m² maydonga ega uy. Tramp bu uyni 40 million dollarga sotib olib, qayta taʼmirlab, 2008-yilda 100 million dollarga sotgan. Bu uyAQShda sotilgan eng qimmat uy boʻldi.
Koʻpchilik qurilish kompaniyalari Donald Trampdan ular qurayotgan binonireklama qilib berishni soʻraydilar. Shu sababdan, Tramp nomi yozilgan binolarning aksariyati uning oʻziga qarashli emas.„Forbes“ bergan maʼlumotga koʻra, qurilishi kutilayotgan yana 33 ta loyiha bor, ularning ichiga 7 ta mehmonxona ham kiradi.
Donald Tramp seriallar, komediyalar, multfilmlarning dublyajlarida ovoz bergan, bir qancha rollarni ijro etgan, telekoʻrsatuvlarda qatnashgan[46]. Ikki martaEmmy mukofoti sohibi boʻlgan.2003-yili TrampNBC telekanalidagi„Nomzod“ deb nomlangan teleshouning ijrochi produseri va boshlovchisi boʻldi. Bu shouning mazmuni shunday: qatnashchilar Tramp kompaniyalarining biriga ishga kirish uchun kurash olib boradilar, magʻlub boʻlganlar oʻyindan chiqariladi va Tramp ularga „Siz boʻshatildingiz!“ (inglizcha:Youʼre fired!) deydi. Bu soʻzlar juda mashhur boʻlib ketadi. 2004-yili Tramp ushbu iborani savdo belgisiga aylantirgan.2007-yili Donald Tramp ismiHollywooddagi „Yulduzlar yoʻlkasi“ga yozildi.Shu yili TrampAQSH PrezidentiBushniIroqda urush olib borayotganligi uchun keskin qoraladi.
”Iroqdagi urushda koʻp qon toʻkilishini istaganlardan hech biriAQSh Prezidenti saylovida gʻalaba qilolmaydi”
– degan u.
Shuningdek, uHillary Clinton yokiRudolph GiulianiAQSh prezidentligiga nomzod boʻladigan taqdirda, ikkisini ham qoʻllashi mumkinligini aytgan. Tramp aktrisaAngelina Jolieni „birinchi raqamli goʻzal aktrisa“ sifatida tan olmagan[47].
Donald Tramp oʻz veb-saytini ishga tushirdi. sayt „45office.com“ deb nomlangan boʻlib, hozircha uchta sahifaga ega. Ulardan biri Donald va Melaniya Trampning tarjimai holi va AQSHning 45-prezidenti hamda birinchi xonimi sifatida erishgan yutuqlariga bagʻishlangan. Bosh sahifa orqali amerikaliklarga Tramp bilan oʻz fikrlarini boʻlishish imkoni yaratilgan. Buning uchun foydalanuvchilardan shaxsiy aloqa maʼlumotlari kiritiladigan soʻrovnomani toʻldirish talab etiladi. Shuningdek, sobiq prezidentlik juftligiga har qanday ommaviy tadbirga taklifnoma yuborish imkoni ham mavjud. Uchinchi sahifa esa matbuot soʻrovlari uchun ajratilgan.
Qayd etilishicha, veb-sayt dizaynida sobiq prezidentning oʻz tarafdorlari bilan ommaviy yozishmalar olib borishi uchun alohida sahifa yaratilmagan[50].
„Dunyo goʻzali“ xalqaro tanlovini olib boruvchiMiss Universe Organization tashkiloti hamda„NBC“ telekanali ham aynan Donald Trampga qarashlidir.Donald Tramp, shuningdek, oʻzining shaxsiy kiyim-kechak brendiga ham ega (erkaklar kiyimlari, soatlari, atir va b.). Tramp nomi bilan ataluvchiaroq,kokteyl, gazli suv ham ishlab chiqarilmoqda[51]. Donald TrampLearning Annex maktabida ham dars beradi, bir soatli maʼruzasi uchun 1.5 milliondollar ish haqi oladi[52][53].
2008-yilning iyunida TrampAberdin shahar kengashi majlisida qatnashadi. Unda Tramp 1 milliard£ mablagʻ sarflab, shaharning shimoliy qismidagolf klubi qurishni taklif etadi. Kengash Trampning bu taklifini maʼqullagan, ammo qurilishga huquqbonlar, geologlar va olimlar qarshi chiqadilar. Bunga sabab, golf maydoni arxeologik ahamiyatga ega yerlarga qurilishi moʻljallangan edi.[54][55][56]
Donaldning ikki ukasi (Robert va David) va ikki singlisi (Meri va Elizabet) bor. Singlisi Mary – yurist.1977-yili Tramp 28 yashar Ivana Zelnichkovaga uylangan. Ularning uchta farzandi bor:Donald Tramp-kichik, Ivana va Erik. 1992-yili er-xotin ajrashib ketishgan. 1993-yili Tramp 29 yashar Marla Maplesga uylangan. Bu nikohdan Tiffany ismli qizi bor. 1999-yilda er-xotin ajrashishgan. Donald xotinlari haqida shunday degan:
«Meni oʻylashimcha, Ivana va Marla meni birday sevgan, men esa, oʻz ishimni sevaman»
2004-yildan beri Donald sloveniyalikMelaniya Tramp bilan nikohda. Ularning Barron ismli oʻgʻli bor[86].2013-yilga kelib, Donald yettita nabirali boʻlgan: ulardan beshtasi kichik Donaldning bolalari (Kai Madison,[87] Donald Jon,[88] Tristan Milos,[89] Spenser Frederik va Chloe Sophia); ikkitasi Ivankaning (Arabella Rose va Josef Frederik[90][91]) bolalaridir.Donaldnasroniylik dininingprotestantlik oqimiga eʼtiqod qiladi. Bu haqida uning oʻzi shunday degan: „Fikrimcha din bu chiroyli narsa. Mening dinim – nasroniylik esa chiroyli din“[92][93].
↑Trump uch yoshga toʻlganidan boshlab, otasi har yili farzandlarining har biriga 6000 dollardan hadya bergan, bu hadya soligʻisiz ruxsat etilgan maksimal miqdor edi. Soliqdan qochish uchun Fred ularni har biriga yiliga 13 928 dollardan ijara haqi toʻlab, oʻzining ikkita turar-joy majmuasining ijarachilariga aylantirdi.[11]
↑Lee-Brago, Pia; Katigbak, Jose. „Trump to skip East Asia Summit“.The Philippine Star (26-oktyabr 2017-yil). 26-oktyabr 2017-yilda asl nusxadanarxivlangan. Qaraldi: 26-oktyabr 2017-yil.
.svg)
.jpg)
_-_Cropped.jpg)
