Diskriminatsiya (lotincha:discriminatio — "farqlash") — davlat, yuridik yoki jismoniy shaxslar tomonidan boshqa shaxslarning huquq va erkinliklarini cheklash yoki kamsitish. Bu cheklovlar millati, jinsi, yoshi, irqi, dini, nogironligi yoki boshqa shaxsiy va ijtimoiy xususiyatlariga asoslangan bo‘lishi mumkin. Diskriminatsiya nafaqat individual darajada, balki ijtimoiy, iqtisodiy va huquqiy sohalarda ham namoyon bo‘ladi va ko‘pincha ijtimoiy tengsizlikni kuchaytiradi.
Demokratik davlatlarning qonunchiligida va xalqaro huquq normalarida diskriminatsiyaning barcha shakllari taqiqlangan. Xususan,Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi vaFuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt kabi hujjatlar diskriminatsiyaga qarshi kurashish uchun huquqiy asos bo‘lib xizmat qiladi.
Milliy yoki irqlararo diskriminatsiya insonlarni ularning millati yoki teri rangi sababli kamsitishni anglatadi. Bu turdagi diskriminatsiya ko‘pincha quyidagicha namoyon bo‘ladi:
Mehnat bozorida ishga qabul qilishda tarafkashlik.
Ta’lim va sog‘liqni saqlashda teng imkoniyatlar yaratmaslik.
Davlat siyosatida muayyan millat yoki irq vakillarining huquqlarini cheklash. Misol sifatida Janubiy Afrikadagi apartheid rejimi yoki Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi segregatsiyani keltirish mumkin.
Diskriminatsiya ijtimoiy tengsizlikni kuchaytiradi, inson huquqlarini buzadi va jamiyatda adolatsizlikni oshiradi. Quyidagi oqibatlar kuzatilishi mumkin:
Ijtimoiy qatlamlar o‘rtasida nizolar kuchayadi.
Shaxslarning imkoniyatlari cheklanadi, bu esa iqtisodiy o‘sishga to‘sqinlik qiladi.
Nafrat va tarafkashlikka asoslangan jinoyatlar sodir etilishi ortadi.
Diskriminatsiya ijtimoiy adolat va tenglikni buzuvchi hodisadir. Unga qarshi kurashish nafaqat davlat va tashkilotlarning, balki har bir insonning mas’uliyatidir. Har bir inson teng huquqlarga ega bo‘lishi va teng imkoniyatlardan foydalanishi zarur.
