„Singapur aeroporti“ soʻrovi bu yerga yoʻnaltiriladi. Singapurdagi boshqa hozirda faoliyat yuritayotgan va oʻtmishdagi aeroportlar uchun uchunSingapur aeroportlari roʻyxati sahifasiga qarang. koʻngilochar va savdo majmuasi uchunJewel Changi Airport sahifasiga qarang.
Singapur Changi aeroporti Lapangan Terbang Changi Singapura 新加坡樟宜机场 சிங்கப்பூர் சாங்கி விமான நிலையம்
Aeroport Singapurning sharqiy qismidagi Changi tumanida, shahar markazidan 24 kilometr (15 milya) sharqda, 25-square-kilometre (9.7 kv mi) lik hududda joylashgan[10]. BOC Aviation va Jetstar Asia hamda mamlakatning flagman aviakompaniyasi –Singapore Airlines, uning yuk tashish shoʻbasi – Singapore Airlines Cargo hamda lou-koster shoʻbasi – Scoot aviakompaniyalarining baza aeroporti hisoblanadi[11]. SATS kompaniyasining bosh ofisi ham aeroportda joylashgan.
Singapurning strategik joylashuvi tranzit parvozlar uchun qulay manzil boʻlganligi sababli, aeroportQantas aviakompaniyasi uchun ikkilamchi havo yoʻli tuguni sifatida hamda FedEx Express yuk tashish kompaniyasining Osiyodagi bosh markazi sifatida xizmat qiladi[3][12].
2024-yil Changi aeroporti 67,7 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi, bu 2023-yildagi 58.9 million yoʻlovchiga nisbatan 14.8 foizga koʻpdir[13].
2024-yilda Changi aeroportida taxminan 366 000 ta parvozlar qayd etildi, bu 2023-yildagi 328 000 ta parvozdan koʻproqdir[14]. 2019-yilda esa 382 000 ta reys amalga oshirilgan.
Buyuk Britaniyaning OAG provayderi tomonidan 2024-yil Changi aeroporti dunyodagi toʻrtinchi eng gavjum aeroporti deb topilgan[15]. Skytrax Changi aeroportini ikki yoʻnalishda – dunyodagi eng toza aeroport va eng yaxshi aeroport xodimlari boʻyicha – toʻrtinchi oʻringa qoʻygan[16].
2024-yilda Skytrax Changi aeroportini dunyodagi eng yaxshi aeroportlar reytingida ikkinchi oʻringa,Qatardagi DohaHamad xalqaro aeroportidan keyin qoʻygan[17].
Skytrax asosiy terminal ichida joylashgan Crowne Plaza Changi Airport mehmonxonasini dunyodagi eng yaxshi aeroport mehmonxonasi deb yetti marta eʼtirof etgan (2015-yildan 2020-yilgacha, shuningdek 2022-yildan 2024-yilgacha)[18].
Aeroport Changi Airport Group tomonidan boshqariladi, bu guruh Singapur Moliya vazirligi tasarrufidagi toʻliq davlatga tegishli shoʻba korxonadir. Aeroportda har biri 4 kilometr (2.5 mi) uzunlikdagi ikki uchish-qoʻnish yoʻlagi mavjud. Uchinchi markaziy uchish-qoʻnish yoʻlagi esa 5-terminal qurilishi sababli vaqtincha yopilgan.
Changi aeroportiningICAO kodi – WSSS. Uchinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi (02R/20L) dastlab Singapur Harbiy-havo kuchlariga qarashli Changi aviabazasi (Sharq) tarkibiga kirgan boʻlib, texnik jihatdan alohida ICAO kod – WSAC – bilan belgilanadi[19][20][21].
Aeroportda toʻrtta terminal binosi bor, beshinchisi hozirda qurilish jarayonida va 2030-yilda foydalanishga topshirilishi rejalashtirilgan. Uchinchi terminalgacha boʻlgan bino va inshootlar Jewel Changi Airport deb nomlangan koʻngilochar va savdo majmuasiga ulangan.
Changi aeroporti dunyo boʻylab 100 dan ortiq mamlakat va hududlardagi 400 dan ortiq shaharlarga parvoz qiluvchi 100 dan ortiq aviakompaniyalarga xizmat koʻrsatadi. Changiga har hafta taxminan 7 400 ta samolyot uchadi yoki qoʻnadi, bu har 80 soniyada bitta uchish yoki qoʻnish degani.
2019-yil yakunlari boʻyicha aeroport tomonidan eʼlon qilingan toʻliq yil statistikasiga koʻra, aeroport 68 300 000 yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan (avvalgi yilga nisbatan 4,0% oʻsish), bu uning 38 yillik tarixidagi eng yuqori koʻrsatkichdir[22]. Bu natija bilan Changi aeroporti xalqaro yoʻlovchi oqimi boʻyicha dunyoda yettinchi, Osiyoda esa uchinchi eng gavjum aeroportga aylandi. 2019-yil dekabr oyida Changi aeroporti 6,41 million yoʻlovchi harakatini qayd etgan boʻlib, bu 1981-yilda ochilganidan beri bir oyda erishilgan eng yuqori koʻrsatkichdir. Kunlik yoʻlovchi harakati boʻyicha rekord esa 2019-yil 20-dekabr kuni yangilangan – ushbu kunda 226 692 nafar yoʻlovchi aeroportdan oʻtgan. Changi aeroporti nafaqat muhim yoʻlovchi markazi, balki dunyodagi eng gavjum kargo aeroportlaridan biri hisoblanadi – 2019-yilda u orqali 2,01 million tonna yuk tashilgan. Tijorat havo kemalari harakati soni esa 2019-yilda 382 000 boʻlgan boʻlib, bu avvalgi yilga nisbatan 1,0% ga kamdir[22].
2024-yilda Changi aeroporti 67,7 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi, taxminan 366 000 ta havo kemasi harakatini qayd etdi va 1,99 million tonna aviayuk tashildi[13].
Aeroport ochilganidan beri 680 dan ortiq mukofotlarga sazovor boʻlgan, faqat 2019-yilning oʻzida turli nominatsiyalar boʻyicha 28 ta „Eng yaxshi aeroport“ mukofotini qoʻlga kiritgan[23]. Changi aeroporti infratuzilmasining eskirish taʼsirini kamaytirish maqsadida mavjud terminallarni doimiy ravishda modernizatsiya qilish va xizmat sifati standartlarini yuqori darajada saqlab qolish uchun yangi inshootlarni qurishni davom ettirmoqda[24].
Changi aeroporti qurilishidan avvalSingapurning asosiy xalqaro aeroporti Paya Lebarda joylashgan edi. U 1955-yilda bitta uchish-qoʻnish yoʻlagi va kichik yoʻlovchiterminali bilan ochilgan boʻlib, 1937-yilda ish boshlagan Kallang aeroporti oʻrnini bosgan. Aeroportni Paya Lebardan Changi hududiga koʻchirish qarori bir nechta omillarga asoslangan[25]. Dunyo boʻyichaaviatsiya transporti jadal rivojlanib borayotgani sababli, aeroportda zichlik muammosi yuzaga kelgan. Yoʻlovchi oqimining ortib borishiga javob bera olmasligi 1970-yillarda muhim muammoga aylangan; yillik yoʻlovchilar soni 1955-yildagi 300 000 nafardan 1970-yilda 1,7 millionga, 1975-yilda esa 4 millionga yetgan. Natijada aviatransport boʻyicha ortib borayotgan talabni qondirish, Singapurni xalqaro aviatsiya markaziga aylantirish va mamlakat havo transport infratuzilmasini zamonaviylashtirish zarurati paydo boʻlgan[26].
Singapur hukumati oldida ikkita variant boʻlgan – Paya Lebardagi mavjud aeroportni kengaytirish yoki boshqa hududda yangi aeroport qurish. Aviatsiya boʻyicha maslahatchilar tavsiyasiga koʻra, 1972-yilda aeroportni Paya Lebarda saqlab qolish haqida qaror qabul qilindi. Ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi va yoʻlovchi terminalini kengaytirish boʻyicha katta loyihalar ishlab chiqildi. Biroq 1973-yildagi neft inqirozi tufayli aeroportni kengaytirish zarurati vaqtincha kamaygani sababli bir yil oʻtib bu rejalar qaytadan koʻrib chiqildi[26].
Shuningdek, hukumat Paya Lebar aeroporti shaharning rivojlanayotgan hududida joylashganini inobatga olib, uni barcha tomondan qurilishlar bilan oʻrab olinishi xavfi tufayli, 1975-yilda Singapur orolining sharqiy chekkasida joylashgan Changi aviabazasi hududida yangi aeroport qurishga qaror qildi. Shunga qaramay, oʻsha vaqtda ham aviaqatnovlar sonining ortib borayotganligi tufayli mavjud aeroportni kengaytirish davom ettirilgan. Bundan tashqari, yangi joyda samolyotlar dengiz ustidan uchib kelgani uchun aholi yashash hududlariga shovqin taʼsiri kamaygan hamda aviatsiya hodisasi yuz bergan taqdirda halokatli oqibatlar ehtimoli kamaygan. IlgariSingapur xalqaro aeroporti deb nomlangan Paya Lebar aeroporti keyinchalik harbiy foydalanishga oʻtkazilib, Paya Lebar aviabazasi deb qayta nomlangan[26].
Changi aeroportining dastlabki bosh rejasi ikki bosqichda ikki terminal va ikki uchish-qoʻnish yoʻlagi qurilishini koʻzda tutgan boʻlib, kelajakda yana ikki yoʻlovchi terminalini qurish imkoniyati ham yaratilgan. 1-bosqichga birinchi yoʻlovchi terminali, Changi aviabazasining asosiy uchish yoʻlagini modernizatsiya qilish orqali qayta ishlatilgan birinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi, 45 ta samolyot toʻxtash joyi, yirik texnik xizmat koʻrsatish angari, yongʻinga qarshi stansiya, ustaxonalar va maʼmuriy binolar, aviakargo majmuasi, ikkita kargo agenti binosi, parvoz vaqtida taom yetkazib beruvchi oshxonalar va 80 m (260 ft) balandlikdagi nazorat minorasini qurish kirgan. 2-bosqich 1-bosqich tugashi bilan darhol boshlanishi rejalashtirilgan boʻlib, unga ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi, mavjud 45 ta toʻxtash joyiga qoʻshimcha 23 ta yangi joy, ikkinchi yongʻinga qarshi stansiya va uchinchi kargo agenti binosi kirgan[26][27].
Changi aeroporti 1981-yil 1-iyulda tijorat faoliyatini boshlagan[28]. Shu kuni birinchi parvoz,Singapore Airlinesning SQ101 reysi soat Singapur vaqti bilan 07:10 da Kuala-Lumpurdan 140 nafar yoʻlovchi bilan qoʻngan[28]. Aeroport rasmiy ravishda esa 1981-yil 29-dekabrda ochilgan. Aeroport birinchi yilida 12,1 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatgan, u orqali 200 000 tonnaga yaqin yuk tashilgan va 63 100 ta samolyot harakati amalga oshirilgan. Keyingi bosqichlar navbati bilan ochilgan: 2-terminal – 1990-yilda, 3-terminal – 2008-yilda, 4-terminal – 2017-yilda foydalanishga topshirilgan. Barcha avvalgi terminallardan kattaroq boʻladigan 5-terminalning 2030-yilda ochilishi rejalashtirilgan[28].
Changi aeroporti toʻrtta asosiy yoʻlovchi terminaliga ega boʻlib, ular choʻzilgan teskari „U“ shaklida joylashgan, „U“ shaklining markazida esa Jewel majmuasi joylashgan. Hozirda aeroport yiliga 85 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish uchun loyihalashtirilgan umumiy quvvatga ega[29].
Bundan tashqari JetQuay CIP terminal deb nomlangan xususiy hashamatli terminal ham mavjud. Bu terminalFrankfurt aeroportidagi Lufthansa birinchi klass terminaliga oʻxshash boʻlib, barcha aviakompaniyalar va barcha sinfdagi yoʻlovchilar uchun mavjud, ammo kirish uchun qoʻshimcha toʻlov talab etiladi[35].
Qisqa umr koʻrgan budjet terminal 2006-yil 26-martda ochilgan va 2012-yil 25-sentyabrda 4-terminal qurilishi uchun yopilgan[36].
Hozirda 5-terminal va uchinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi Yangi terminal 2030-yilgacha qurib bitkazilishi kutilmoqda[37].
5-terminal 2030-yillarning oʻrtalarida ishga tushirilishi kutilmoqda, bu esa 2040-yillarga kelib yoʻlovchilar oqimi ikki barobar oshishiga tayyorgarlik sifatida rejalashtirilgan[38]. Terminal yiliga 50 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatishi kutilmoqda. Terminal hajmi avvalgi barcha terminallarning birgalikdagi hajmidan katta boʻlishi prognoz qilinmoqda. U hozirgi terminallarning sharqiy qismida, qayta tiklangan yerda quriladi. Qurilishning bir qismi yigʻim stavkalari oshirilishi orqali moliyalashtiriladi[39]. Meʼmoriy xizmatlar KPF Singapore, Heatherwick Studio, Architects 61 va DP Architects tomonidan taqdim etiladi. Muhandislik xizmatlarini esa Arup Singapore, Mott MacDonald Singapore va Surbana Jurong Consultants koʻrsatadi. Singapurning sobiq transport vaziri Khaw Boon Wanning aytishicha,COVID-19 pandemiyasi tufayli 5-terminal loyihasi kamida 2 yilga kechiktirilgan[40].
2019-yil 17-aprelda ochilgan Jewel Changi Airport tabiat mavzusidagi koʻngilochar va chakana savdo majmuasi boʻlib, 1-, 2- va 3-terminallarni bogʻlaydi[41]. 2013-yilda eʼlon qilingan bu loyiha, bir vaqtning oʻzida terminalga oʻxshash, ammo koʻp funksiyali majmua sifatida loyihalashtirilgan[42]. Bu majmua ilgari 1-terminal avtoturargohi joylashgan 3,5 gektarlik maydonda qurilgan boʻlib, avtoturargoh yer ostiga koʻchirilgan. Jewel majmuasi Changi Airport Group va CapitaLandga qarashli CapitaLand Mall Asia kompaniyasi oʻrtasidagi qoʻshma korxona – Jewel Changi Airport Trustee Pte Ltd tomonidan ishlab chiqilgan[43]. Loyiha umumiy qiymati 1,7 milliard Singapur dollarini tashkil etadi[44].
Ushbu loyiha doirasida 1-terminalni 2018-yilgacha yillik 24 million yoʻlovchini qabul qilish imkoniyatiga ega tarzda kengaytirish koʻzda tutilgan edi. Bunda mustaqil roʻyxatdan oʻtish zonalari va kutish zallari bilan Jewel oʻzi alohida terminal vazifasini ham bajaradi[45]. Majmuadagi yopiq Rain Vortex sharsharasi – dunyodagi eng baland yopiq sharshara sifatida Ginnesning rekordlar kitobiga kiritilgan[46].
Changi Airport Groupning (CAG) aviakargo boʻlinmasi shimoliy hududda joylashgan Changi Airfreight Centreni boshqaradi[47][48]. 2012-yilda aeroport orqali 1,81 million tonna yuk tashilib, uni dunyodagi 7-eng gavjum, Osiyodagi esa 5-eng gavjum yuk tashiluvchi aeroportga aylantirgan[49]. Singapurning elektronika sanoati yirik boʻlganligi sababli, yuk tashishda elektron komponentlar muhim ulushni egallaydi. Shuningdek, aeroport tez buziluvchi mahsulotlar bozoriga ham kirishga harakat qilmoqda. 2015-yilda Changi aeroporti 1 853 087 tonna yukni qayta ishlagan.Air Cargo World jurnali Changi aeroportiga Osiyoda 1 million tonnadan ortiq yukni samarali boshqargani uchun 2013-yilgi Air Cargo Excellence Award mukofotini bergan[50].
2016-yilda aeroport 2 006 300 tonna yukni qayta ishlab, dunyodagi 13-oʻrinda, Osiyo-Tinch okeani mintaqasida esa 6-oʻrinda qayd etilgan[51].
Changi Airport Group (Singapore) Pte Ltd (CAG) 2009-yil 16-iyunda Singapur Fuqaro aviatsiyasi boshqarmasi tomonidan Singapur Changi aeroportini korporatsiyalashtiri doirasida aeroport litsenziati va operatori sifatida tashkil etilgan[53][54].
2-terminal3-terminal2-terminaldagi WonderfallSingapur Changi aeroportining havodan koʻrinishi. Aerodromning oʻng tomonidagi oʻrmonzor hudud keyinchalik 5-terminal uchun tozalangan.
Aeroport faqat xalqaro yoʻlovchi qatnovini amalga oshirganligi sababli, faoliyat yuritayotgan barcha terminallar xalqaro safarlar uchun immigratsiya nazorati inshootlari bilan jihozlangan.
2001-yil 11-sentyabr terror xurujlari va 2003-yildagiSARS epidemiyasi sababli yoʻlovchi oqimi kamayganidan soʻng, aeroport tez orada tiklanib, 2004-yilda ilk bor 30 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatdi. 2008-yil mart oyida, global iqtisodiyotgamoliyaviy inqiroz toʻliq taʼsir koʻrsatishidan oldin, Singapurdagi kazinolar ochilishi vaASEAN aviatsiya sektorining bosqichma-bosqich liberallashuvi tufayli aeroport 2012-yilgacha 50 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatishi prognoz qilingan edi[55]. Prognoz toʻgʻri chiqdi va aeroport 2012-yilda 50 million yoʻlovchidan oshdi[24].
2017-yil 18-dekabrda aeroport ilk bor 60 million yoʻlovchi marradan oshdi[56][57]. 2018-yilda aeroport 65,6 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatib, 2017-yildagi 60 millionlik koʻrsatkichdan 5,5 foizga oʻsdi[58].
2019-yilda Changi aeroportidagi yagona turbovintli samolyot operatori boʻlgan Firefly reaktiv parvozlar yoʻlini ochish maqsadida Seletar aeroportiga koʻchib oʻtdi[59][60][61].
COVID-19 pandemiyasi sababli 2020- va 2021-yillarda yoʻlovchi oqimi keskin kamaydi va bu 2020-yil may oyida 2- va 4-terminallarning vaqtincha yopilishiga olib keldi[62]. 1- va 3-terminallar esa butun davr mobaynida ochiq qoldi, biroq 2021-yil 12-maydan boshlab umumiy omma uchun yopildi va 2021-yil 1-sentyabrda yana ochildi[63]. 2023-yil 1-noyabrda 2-terminal uch yarim yillik rekonstruksiyadan soʻng toʻliq ochildi. Yangilangan terminal tabiat mavzusidagi bezaklar va „The Wonderfall“ deb nomlangan 14 metr balandlikdagi raqamli sharshara bilan jihozlangan[64].
Changi Airport Group (CAG) aeroportning umumiy xavfsizligi va muhofazasini boshqaradi. CAG tarkibidagi Aeroport boshqaruvi boʻlimi mijozlarga doir xavfsizlik jihatlarini yuritadi,aviatsiya xavfsizligi boʻlimi esa aeroportning xalqaro xavfsizlik talablariga muvofiqligini nazorat qiladi va tegishli loyihalarni boshqaradi[48]. Aeroportdagi favqulodda vaziyatlar va yongʻinga qarshi xizmatlar Aeroport favqulodda xizmat boʻlimi tomonidan amalga oshiriladi[65]. Ushbu xizmat aeroport hududi va uning atrofidagi suv havzalarida qutqaruv va yongʻinga qarshi barcha holatlarga javob beradi. U 1-yoʻlak boʻyicha Gʻarbiy chekka yoʻl boʻylab joylashgan 1-sonli yongʻin stansiyasi, 2-yoʻlak boʻyicha 2-sonli stansiya, ichki yongʻin stansiyasi hamda aeroport yaqinidagi dengiz qutqaruv bazasi orqali faoliyat yuritadi[66].
Aeroport xavfsizligi Singapur politsiya xizmati tarkibidagi Aeroport politsiyasi boʻlimi tomonidan taʼminlanadi. Kundalik xavfsizlik vazifalari esa xususiy politsiya tashkilotlari, jumladan: Aetos Security Management, Certis CISCO, va SATS Security Services tomonidan bajariladi. Aetos va SATS xavfsizlik xizmatlari mos ravishda Dnata va Singapore Changi Airport Terminal Services yer usti xizmatlariga qarashlidir[67]. 2008-yil 29-aprelda, CAAS barcha aeroportga oid xavfsizlik xizmatlari uchun eng yirik shartnomani Certis CISCO bilan tuzdi. Ushbu shartnoma Certis CISCO kompaniyasini Singapur Changi aeroporti, Seletar aeroporti, Changi Airfreight Centre va Singapur havo harakati boshqaruv markazida xavfsizlik xizmatlarini koʻrsatishga jalb etadi[68]. U taxminan 2 600 nafar Certis CISCO xodimini, shu jumladan qurollangan yordamchi politsiyachilar va qurolsiz aviatsiya xavfsizligi xodimlarini jalb qiladi. Ular ichki bagajni skanerlash, cheklangan hududlarga kirishni nazorat qilish va samolyotga chiqishdan oldin yoʻlovchilarni tekshirish kabi vazifalarni bajaradi[69].
2001-yil 11-sentyabr terror xurujlaridan va Changi aeroportining Jamoa Islomiya terror tashkiloti tomonidan nishonga olinganidan soʻng, aeroport xavfsizligi kuchaytirildi[70][71]. Taʼqiqlangan buyumlar orasida oʻtkir yoki toʻmtoq jismlar hamda 100 ml dan oshiq suyuqlik/gellar/aerozollar mavjud. Hajmi 7 dyuymdan katta qurilmalarni xavfsizlik tekshiruvi uchun alohida olib chiqish talab etiladi.2017-yilgi Infratuzilmani muhofaza qilish qonuniga muvofiq, xavfsizlik nazorati jamoat zonasidan steril hududga oʻtish nuqtasida amalga oshiriladi. Duty-free doʻkonlarida sotiladigan spirtli ichimliklar ushbu qoidalardan istisno etilgan[71].
2024-yil Xitoy aeroport uchun eng yirik bozor boʻldi. Undan keyingi oʻrinlarni Indoneziya, Malayziya, Avstraliya, Tailand, Hindiston, Yaponiya, Filippin, Gonkong va Vetnam egalladi. Aeroport yoʻlovchilari orasida eng mashhur yoʻnalishKuala-Lumpur boʻlib, undan keyinBangkok,Jakarta,Denpasar,Gonkong,Manila,Tokio,Shanxay,Seul vaTaypey yoʻnalishlari joy oldi[14].
Changi aeroporti avval boshdan yer usti transport infratuzilmasi hisobga olingan holda qurilgan boʻlib, Benjamin Sheares koʻprigidan boshlanadigan Sharqiy sohil magistrali aeroport bilan birgalikda qurilib ochilgan va shaharning markaziy qismiga toʻgʻridan-toʻgʻri ulanishni taʼminlaydi. Taxminan 20 km (12 mil) masofada joylashgan bu avtomagistral asosan qayta tiklangan yerda qurilgan boʻlib, bu Singapurning sharqiy sohili yoʻl tarmogʻiga kamroq xalaqit bergan[manba kerak].
Toʻrtta asosiy yoʻlovchi terminal binolari bir-biriga nisbatan yaqin joylashgan boʻlishiga qaramay, Singapur Fuqaro aviatsiyasi boshqarmasi (CAAS) sayohatchilarning terminallar orasida tezroq va qulayroq harakatlanishi uchun Changi Airport Skytrain tizimini qurishga qaror qilgan. Ushbu tizim 2007-yilda Mitsubishi tomonidan yetkazib berilgan yangi texnologiyalar bilan yangilandi va 3-terminal bilan bogʻlandi hamda roʻyxatdan oʻtgan yoʻlovchilarni umumiy jamoatchilikdan alohida yoʻnalishlarda ajratdi[manba kerak].
3-terminaldan Changi aeroporti MRT stansiyasiga kirish qismiStansiyaning A platformasi
1-, 2- va 3-terminallar bepul Skytrain xizmati orqali bogʻlangan boʻlib, bu xizmat 05:00 dan 02:30 gacha ishlaydi. Ishlamaydigan soatlarda tranzit hududidagi yoʻlovchilar terminallar orasida piyoda, terminallararo yoʻlakchalar orqali yurishlari mumkin. Jamoat hududda boʻlgan yoʻlovchilar uchun ushbu uch terminalni bogʻlovchi bepul avtobus xizmati mavjud[252].
3-terminal va 4-terminal orasida jamoat va tranzit hududlarida ishlovchi bepul 24 soatlik aeroport avtobus xizmati mavjud. Sayohat taxminan 8–10 daqiqa davom etadi[253].
AeroportSingapur metropoliteni tarmogʻiga Sharq-gʻarb liniyasining Tanah Merah MRT stansiyasidan boshlanadigan ikki bekatli tarmoq orqali ulanadi, bu ikki bekat: Expo (yaqin atrofdagi Singapur Ekspo majmuasiga xizmat koʻrsatadi) va Changi aeroporti stansiyalaridir. Changi aeroporti MRT stansiyasi 2-terminal va 3-terminal orasida yer ostida joylashgan. 2002-yil 8-fevralda ochilganida toʻgʻridan-toʻgʻri markaziy va gʻarbiy hududlarga qatnov mavjud edi. 2003-yil 22-iyulda yoʻlovchi oqimi kamligi sababli ushbu qatnov Tanah Merah–Expo–Changi aeroporti qisqa yoʻnalishli shatll xizmatiga almashtirildi[254].
Yer transporti bosh rejasi doirasida, Tomson–Sharqiy sohil liniyasi 5-terminal va mavjud Changi aeroporti stansiyasigacha uzaytiriladi, hozirgi EWL Branch Line esa TEL tarkibiga kiritiladi.
Jamoat avtobusi 2-trminalning yer osti avtobus bekatida
Aeroportda SBS Transit, SMRT Buses, Tower Transit Singapore va Go-Ahead Singapore tomonidan boshqariladigan yetti avtobus yoʻnalishi mavjud boʻlib, ular 3-terminaldan boshlanib, 1-terminal va 2-terminal orqali aylanma qatnovni amalga oshiradi. Faqat toʻrtta yoʻnalish – 24, 34, 36 va 110-yoʻnalishlar 4-terminalgacha davom etadi. Avtobus bekatlari 1-, 2- va 3-terminalning yer osti bekatlarida joylashgan. 4-terminal uchun esa bekat 4B avtoturargoh yonida joylashgan.
Joxor-baru shahriga va undan avtobus qatnovlari ham mavjud. Transtar Travel tomonidan boshqariladigan TS1 yoʻnalishi 1-, 2- va 3-terminal avtobus toʻxtash joylaridan boshlanadi va Larkin Terminalda (Malayziya) yakunlanadi.
Shuningdek, Changi aeroporti (T3) va Changi Business Park oʻrtasida ishlovchi bepul shatll avtobus xizmati ham mavjud. Bu xizmat haftaning dushanbadan jumagacha (bayram kunlari bundan mustasno) ishlaydi va toʻqqiz bekatdan iborat[255].
Yoʻlovchilar uchun moʻljallangan avtobuslardan tashqari, SBS Transit Changi Airfreight Centre xodimlariga ham avtobus xizmatlari taqdim etadi. Bu majmuaning uzunligi 2 km (1.2 mi) dan ortiq boʻlgani sababli, avtobus bekatlari ushbu yopiq hudud ichida joylashgan. Xususiy politsiya xodimlari odatda soʻnggi bekatda avtobusga chiqib, yoʻlovchilarning kirish huquqlarini tekshiradi[256].
Taksilar har bir terminalning kelish zalida joylashgan maxsus taksi bekatlarida mavjud. Aeroportdan boshlangan har qanday safar uchun qoʻshimcha toʻlov qoʻllaniladi[257]. Limuzin va boshqa transport xizmatlari esa Ground Transport Concierge orqali buyurtma qilinadi[258].
Shaxsiy avtomobillar bilan olib ketish har bir terminalning kelish qismida joylashgan uchib kelish nuqtalarida amalga oshiriladi[259][260]. Avtomobil ijarasi xizmatlari esa har bir terminalning kelish zalida mavjud[261].
2020-yil 11-oktyabrda foydalanishga topshirilgan yangi 3.5 km (2.2 mi) uzunlikdagi Changi Airport Connector aeroportni Sharqiy sohil parki bilan bogʻlaydi. Bu yoʻl boʻylab velosiped ijarasi, pullik dushlar va velosiped saqlash shkaflari kabi xizmatlar mavjud. Yoʻl boʻylab 1 km (0.62 mi) uzunlikdagi Changi Jurassic Mile joylashgan boʻlib, u yerda hayot oʻlchamidagi dinozavrlar ekspozitsiyasi doimiy tarzda namoyish etiladi[262][263].
Xalqaro yoʻlovchi va yuk tashish hajmi boʻyicha dunyodagi eng gavjum aeroportlardan biri sifatida Changi aeroporti Skytrax tomonidan bir necha bor „Dunyoning eng yaxshi aeroporti“ deb eʼtirof etilgan. Bu unvonni ketma-ket sakkiz yil davomida (rekord) olgan ilk aeroport hisoblanadi[264][265]. Bundan tashqari, dunyodagi eng toza va eng yuqori baholangan tranzit aeroportlaridan biri sifatida ham eʼtirof etilgan[266][267][268].
1991-yil 26-mart kuniSingapore Airlines 117-reysida uchgan Airbus A310 samolyoti toʻrt nafar terrorchi tomonidan garovga olingan. Samolyot Changi aeroportiga 22:15 da qoʻndi. 27-mart tongida Singapur maxsus kuchlari samolyotga hujum qilib, toʻrt nafar garovchini oʻldirdi. 123 nafar yoʻlovchi va ekipaj aʼzosi engil jarohatlar bilan qutqarildi[269].
2010-yil 4-noyabr kuniQantas 32-reysida uchgan Rolls-Royce Trent 900 dvigatelliAirbus A380-800 samolyoti dvigatel portlashi tufayli Changi aeroportiga qaytib qoʻndi. Bitta dvigatel boshqaruv kabelining uzilishi sababli oʻchirib boʻlmadi va uch soat davomida aeroport yongʻin xavfsizlik xizmati tomonidan sovitildi. 469 nafar yoʻlovchi va ekipaj sogʻ-salomat qolgan[270]. Samolyot ham taʼmirlangan[270].
2016-yil 27-iyun kuniSingapore Airlines 368-reysi bilan 222 yoʻlovchi va 19 ekipaj aʼzosini Milanga olib ketayotganBoeing 777 samolyoti uch soatdan soʻng yogʻ bosimi ogohlantirishi sababli Changi aeroportiga qaytib qoʻndi. Qoʻnishdan soʻng oʻng dvigatel va qanot yongʻin ichida qoldi. Hech kim jabrlanmadi[271].
2017-yil 16-may kuni 2-terminal uchib ketish zalida yongʻin yuz berdi[272]. Bu voqea 40 ta reysning kechikishi yoki 3-terminalga yoʻnaltirilishiga sabab boʻldi[273]. 2-terminal oat 17:30 dan 22:45 gacha yopildi.
2017-yil 29-noyabr kuniSingapore AirlinesBoeing 777-200 samolyotini tortayotgan tug mashinasi yongʻinga uchradi. Yongʻin aeroport favqulodda xizmatlari tomonidan tezda oʻchirildi. Tug jamoasining bir aʼzosi samolyot ichida boʻlgan va evakuatsiya qilingan. Samolyot jiddiy zarar koʻrdi va ekspluatatsiyadan chiqarildi[274][275].
2018-yil 6-fevral kuni Singapore Airshow 2018 tadbirida qatnashayotgan Black Eagles aerobatik jamoasining KAI T-50 Golden Eagle samolyoti uchish vaqtida yoʻldan chiqib ketib halokatga uchradi. Yongʻin tezda oʻchirildi, uchuvchi yengil jarohat oldi. 02L/20R uchish-qoʻnish yoʻlagi yopilib, aeroportda kechikishlarga olib keldi[276].
2023-yil 10-sentyabr kuniAir China 403-reysi (Chendu–Tianfu–Singapur) parvozi vaqtida old yuk boʻlimi va hojatxonada tutun paydo boʻldi. Airbus A320neo samolyoti 20L uchish-qoʻnish yoʻlagida favqulodda qoʻnish amalga oshirdi. Chap dvigatel yongʻini tezda oʻchirildi. Toʻqqiz nafar yoʻlovchi yengil tan jarohati oldi[277].
↑02L uchish-qoʻnish yoʻlagining uzunligi 4,000 m (13,000 ft) va 20R ning kengligi 3,260 m (10,700 ft), 740 m (2,430 ft) ga siljigan boshlangʻich chiziqqa ega. Shu sababli 20R ga qoʻnayotgan samolyotlar siljigan boshlangʻich chizigʻiga qoʻnishdan saqlanishi kerak, lekin uchishda undan foydalanishi mumkin.
↑Ushbu AIP qoʻshimchasi Singapur Changi aeroportida 02C/20C uchish-qo‘nish yo‘lagi va taksi yo‘llari 2023-yil 30-noyabrdan, 20:00 UTC dan boshlab parvozlar uchun ochilishi haqida havo transporti operatorlari va uchuvchilarga ma’lumot beradi[4].
↑Ushbu AIP qo‘shimchasi aviatransport operatorlariga 02R/20L uchish-qo‘nish yo‘lagi bo‘yicha yangilangan ma’lumot va ko‘rsatkichlarni taqdim etadi. 02R/20L uchish-qo‘nish yo‘lagi 2024-yil 3-oktyabr, 16:00 UTC dan 2025-yil 19-mart, 23:59 UTC gacha fuqaro aviatsiyasi uchun mavjud bo‘lmaydi[5].
Winchester, Clarence, muh. (1938),„Singapore's great airport“,Wonders of World Aviation, 128–130-bet, illustrated description of the newly opened Singapore Airport
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_Go-Ahead_Singapore_SMB3073E_34_2024-05-04.jpg)
