Patşa cämğiäte (ingl. Royal Society; räsmi atama —Tabiğät turındağı belemnärne üsterü buyınça London patşa cämğiäte (ingl. Royal Society of London for Improving Natural Knowledge)[1]) —Böyekbritaniäneñ äydäp baruçıfänni cämğiäte[en], dönyada iñ borınğılarnıñ berse[2], 1660 yılda oyıştırılğan.
Xökümättänsubvensiälärdä[en] yäşäwçe xosusıy oyışma bularaq, Böyekbritaniädä fänni tikşerenülärne oyıştıruda häm üsterüdä möhim rol’ uynıy häm fänni säyäsätneñ töp mäs’älälären xäl itkändä kiñäşmä organı bularaq eş itä. Meñnän artıq äğzası bar.
1665 yıldan cämğiät dönyadağı iñ borınğı fänni jurnallarnıñ bersen —Philosophical Transactions of the Royal Society[en] (Phil. Trans.) çığara[3].
Patşa cämğiäteneñ elgäre 1645 yıldan Londonda häm 1648 yıldan Oksfordta cıyılğanKüzgä kürenmi torğan kollegiä[en] bulğan. Bu fikerdäş intellektuallarnıñ şäxsi klubı bulğan, alar arasında baş rollärdäRobert Boyl[en],Con Wilkins[en] hämCon İvlin[en] bulğan.
Şul uq zatlarnıñ berketmä belän räsmiläşterelgän berençe formal’ utırışı 1660 yılnıñ 28 noyäberendä LondonnıñGreşem-kollecında[en] bulğan. Robert Boyl cämğiätneñ ustavın äzerlägän. İke yıldan soñII Çarlz[en] cämğiätne däwlät oyışması däräcäsenä kütärgän; berençe räsmi utırış 1663 yılnıñ 22 aprelendä bulğan[4].
1663 yıldan cämğiät räsmi räweştä «The Royal Society of London for Improving Natural Knowledge» dip atala[5]. 1873 yıldan 1967 yılğa qädär ştab-fatir Pikadilli uramındağıBörliñton-hausta[en] urnaşqan. 1967 yılda cämğiät Karlton-Haus-Terrasqa küçkän.
1945 yılnıñ 22 martında Patşa cämğiätenä berençe xatın-qız-äğzalar saylanğannar[6]. 1947 yılda Meri Kartrayt Patşa cämğiäte äğzası itep saylanğan berençe xatın-qız-matematik bulğan[7][8]. Kartrayt şulay uq Patşa cämğiäte şurasına kergän berençe xatın-qız bulğan[7].
Cämğiät şura belän idärä itelä, anı cämğiätprezidentı[en] citäkli. Şura äğzaları, prezident häm başqa wazifai zatlar cämğiät äğzaları arasınnan saylana.
Şura — 20-24 äğzadan torğan organ[9], anıñ sostavına şul isäptän wazifai zatlar — prezident, qaznaçe, ike särqätip (fizik fännärneñ berse, tormış turındağı fännärneñ berse)[10], här seksion komitetnı täqdim itüçe ber äğza häm başqa cide äğza kerä[11]. Şura cämğiätneñ ğomumi säyäsäten yunältä, cämğiät belän bäyle barlıq eşlär belän idärä itä, cämğiät ustavların möxärrirli, qabul itä yäki ğämäldän çığara häm cämğiätneñ mölkäte häm utarları turında qayğırta. Äğzalar yıl sayın poçta aşa tawış birü yulı belän saylana[12].
Patşa cämğiäte prezidentı cämğiätneñ dä, şuranıñ da başlığı bulıp tora[13].
