Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Эчтәлеккә күчү
Wikipedia
Эзләү

Әфганстан

33° с. ш. 66° в. д.HGЯO
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әфганстан latin yazuında])
Әфганстан
пуштуافغانستان
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы1709,19 июнь1747,1823,1926,1973,1978,1992,1996,2002,2004 һәм2021
Сурәт
Рәсми исемامارت اسلامی افغانستان[1],Islamskie Państwo Afganistanu[2],Islamic Emirate of Afghanistan[3] һәмAfganská islamská republika[4]
Гомер озынлыгы63,673 ел[5]
ДемонимAfghan,أفغانية,أفغاني,աֆղան,afganistandar,afganès,afganesa,阿富汗人,Afghánec,Afgánec,Afghaan,Afghaanse,afgán,Afghánka,Afgánka,afghaner,afgano,afgana,afgano,Afganistanano,Lafganistänan,أفغان,afgani,afgan,afgană,আফগান,afghano,afghana,afghani,afghane,afgani,afganistanu,afganistana,Afganastánach[6],афғон,афғонистонӣ,Afghane[1],Afghan[1],Afghanistaner,Afghanistanerin,ኣፍጋናዊ,afghana,afghane,afghani,afghan,أفغاني,أفغانية,أفغانيين,أفغانيات,אפגני,אפגנית,אפגנים,אפגניות,afgan,afgana,afgans,afganas,afganés,afganesa,afganeses,afganesas,афганец[7],афганка[7] һәмафганцы[7]
Рәсми телпушту теле[8],дари[d][8],Бәлүҗ теле[9][10],Нуристан телләре[9][10],Памир телләре[9][10],Пашайи теле[9][10],үзбәк теле,гарәп теле[8] һәмтөрекмән теле[9]
ГимнБатырлар йорты бу[d]
МәдәниятӘфганстан мәдәнияте[d]
Дөнья кисәгеАзия[11]
Дәүләт Әфганстан
БашкалаКабул
Сәгать поясыUTC+4:30[d] һәмАзия/Кабул[d][12]
Иң көнчыгыш ноктасы37°14′03″ с. ш. 74°53′23″ в. д.HGЯO
Иң төньяк ноктасы38°29′27″ с. ш. 70°59′21″ в. д.HGЯO
Иң көньяк ноктасы29°23′19″ с. ш. 62°28′09″ в. д.HGЯO
Иң көнбатыш ноктасы31°29′12″ с. ш. 60°51′22″ в. д.HGЯO
ГеомәгълүматларData:Afghanistan.map
Иң югары ноктасыНошак[d][9]
Иң түбән ноктасыАмудәрья[9]
Идарә итү формасыунитар дәүләт[d],теократия[d] һәмӘмирлек
Дәүләт башлыгы вазыйфасыЭмир Исламского Эмирата Афганистан[d]
Ил башлыгыҺибәтулла Ахунзадә
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасыӘфганстан премьер-министры[d]
Башкарма хакимият башлыгыМөхәммәд Хәсән Ахунд
Башкарма хакимиятӘфганстан хөкүмәте[d]
Югары мәхкәмә органыӘфганстан югары мәхкәмәсе[d]
Үзәк банкыӘфганстан үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләрАлбания,Америка Кушма Штатлары,Италия,Австралия,Германия,Канада,Иран,Согуд Гарәбстаны,Украина,Сербия,Кытай,Норвегия,Дания,Төркия,Пакьстан,Таҗикстан,Кытай Җөмһүрияте,БГӘ,Көньяк Корея,Мексика,Россия,Япония,Һиндстан,Бангладеш,Гөрҗистан,Корея Халык Демократик Республикасы[13] һәмМаҗарстан
ӘгъзалыкБерләшкән Милләтләр Оешмасы[14]
Балигълык яше18 яшь
Никахка керү яше18 яшь һәм16 яшь
Халык саны41 454 761 (2023)[15]
Ир-ат халкы19 090 409[16],19 692 301[16],20 254 878[16] һәм20 766 442[16]
Хатын-кыз халкы18 679 089[16],19 279 930[16],19 844 584[16] һәм20 362 329[16]
Административ бүленешеБадахшан[d],Бадгис[d],Баглан[d],Бәлех вилаяте[d],Бамиан вилаяте[d],Дайкунди[d],Фарах[d],Фарьяб[d],Газни[d],Гур[d],Гильменд[d],Герат[d],Джаузджан[d],Кабул[d],Кандагар[d],Каписа[d],Хост[d],Кунар[d],Кундуз[d],Лагман[d],Логар[d],Вардак[d],Нангархар[d],Нимруз вилаяте[d],Нуристан[d],Пактия[d],Пактика[d],Панджшер[d],Парван[d],Саманган[d],Сари-Пуль[d],Тахар[d],Урузган[d] һәмЗабуль[d]
Су өслеге өлеше0 процент[17]
Акча берәмлегеәфгани[d]
Номиналь тулаем эчке продукт14 583 135 237 $[18],3 521 418 059[19],2 813 571 753[19],3 825 701 438[19],4 520 946 818[19],5 224 896 718[19],6 203 256 538[19],6 971 758 282[19],9 747 886 187[19],10 109 297 047[19],12 416 152 732[19],15 856 668 555[19],17 805 098 206[19],19 907 329 777[19],20 146 416 757[19],20 497 128 555[19],19 134 221 644[19],18 116 572 395[19],18 753 456 497[19],18 053 222 687[19],18 799 444 490[19],19 955 929 052[19],14 259 995 441[19],14 497 243 872[19],17 233 051 620[19] һәм3 521 418 059 $
Прямые иностранные инвестиции, чистые поступления0,3 процент[20],230 000 $[21] һәм53 390 000 $[21]
Прямые иностранные инвестиции, чистый отток−0,1 процент[22] һәм−10 795 104 $[23]
Кеше потенциалы үсеше индексы0,478[24]
Inequality-adjusted Human Development Index0,323[25]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече4,7[26]
Эшсезлек дәрәҗәсе9 процент[27] һәм8,5 процент[28]
Нәрсә белән чиктәшПакьстан,Иран,Төрекмәнстан,Үзбәкстан,Таҗикстан һәмКытай
BTI Governance Index4,62[29],4,44[29],3,68[29],3,38[29],3,3[29],3,88[29],4,02[29][30] һәм4,36[29]
BTI Status Index3,02[29],3,14[29],2,81[29],2,82[29],2,97[29],2,95[29],3,21[29] һәм2,92[30]
Мәктәптә укымаган балалар саны2 941 796[31]
Автомобил хәрәкәте ягыуң[d]
Челтәр көчәнеше240 вольт
Электр аергычы төреEuroplug[d][32],D төре[d] һәмSchuko[d][32]
Кулланылган телдари[d],Kamviri[d],Южноузбекский язык[d],Нангалами теле,Сави теле,Парачи теле,Камката-вари теле,Санглечи теле,Pahlavni[d],Вотапури-катаркалай теле,Джакати[d],Тираһи теле,юсуфзайский пушту[d],западный белуджский язык[d],афганский жестовый язык[d],пушту теленең Кандаһар диалекты[d],гарәп теленең Бохара диалекты[d],төрекмән теле,Aimaq[d],Васи-вари теле,Могол теле,Брауи теле,Ашкун теле,ишкашим теле[d],Хазара[d],Мунджи теле,Гавар-бати теле,Калаша-ала теле,шугни теле,вахи теле,Трегами теле,Шумашти теле,Warduji[d],северо-восточный пашаи[d],юго-западный пашаи[d],юго-восточный пашаи[d] һәмсеверо-западный пашаи[d]
Мәйдан652 230 км²[17]
Рәсми веб-сайтalemarahenglish.af
ҺәштәгеAfghanistan[33] һәмafghanistan
Югары дәрәҗәле Интернет домены.af
Харита сурәте
Позиционная карта
Тематик географияӘфганстан географиясе[d]
Рәсми динеислам
Нинди вики-проектка керәПроект:Афганистан[d]
Ачык мәгълүматлар порталыAfghanistan Open Data project[d]
БиблиографияӘфганстан библиографиясе[d]
Феноменның икътисадыӘфганстан икътисады[d]
Феноменның демографиясеӘфганстан халкы[d]
МәзһәбМәлики мәзһәбе[34]
Джини коэффициенты27,8[35]
Тулаем туулар коэффициенты4,843[36]
Шәһәр халкы9 727 157[16],10 142 913[16],10 551 772[16] һәм10 946 834[16]
Авыл халкы28 042 342[16],28 829 317[16],29 547 690[16] һәм30 181 937[16]
Уку-язу нисбәте43 процент[37]
Демократия индексы0,32[38]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре89 500 ± 99[39]
Туым күрсәткече36,466[16],36,051[16],35,842[16] һәм35,143[16]
Үлем күрсәткече6,791[16],7,113[16],7,344[16] һәм6,906[16]
Happy Planet Index score29,4[40]
Илнең мобиль коды412
Илнең телефон коды+93
Халыкара префикс0
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны112[d][41],1-0-0[d][42],101[d][42] һәм102[d][42]
Номер тамгасы кодыAFG
Диңгездәге идентификацияләү номеры401
Монда җирләнгәннәр төркемеТөркем:Әфганстанда җирләнгәннәр[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркемеТөркем:Әфганстанда төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Әфганстан Викиҗыентыкта

Әфганста́н якиАуганстан (tat. lat.Äfğänstan,Awğanstan, /æfˈɡænᵻstæn/,пушту һәмдари افغانستانӘвгонистон), рәсми атамасы —Әфганстан Ислам Әмирлеге (пушту د افغانستان اسلامي امارات‎‎, дари امارت اسلامی افغانستان) —Урта көнчыгышта урнашкандәүләт. Дөньяның иң фәкыйр илләренең берсе. Соңгы 30 ел дәвамында (1978 елдан башлап) илдә гражданнар сугышы бара.

Әфган атамасы беренче тапкыр982 елда килеп чыга.Гарәп сәяхәтчесеИбн Баттута ил хакында боларны әйтә: «Без Кабулда булдык. Кабул бик зур шәһәр булган, ә хәзер монда фарсы кабиләре яши. Алар үзләрен әфган атыйлар».

Географиясе

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Илдә күп таулар, тигезлекләр бар. Төньякта Бактрий тигезлеге урнаша. ЯкындаКараком чүле, Әфганстанның көнбатышында Наомид чүле, Дашти-Марго чүле урын ала. Дәүләтнең иң зур тавы — Ношак (7492 м). Илдә иң зур елгалар:Амудәрья,Һерируд,Һилмәнд.

Файдалы казылмаларга килгәндә, илдә 1400 гә якын файдалы казылмалар чыганагы бар,[43][44][45] шулар арасында, барит, хромит,күмер,бакыр,тимер рудасы,кургаш,табигый газ,нефть, кыйммәтле һәм ярымкыйммәтле ташлар,тоз,күкерт, тәлк,тутыя һәм башка минерллар.[46][47]. Айнак исемле бакыр чыганагыАуразиядә иң зур санала.

Климат

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Әфганстан территориясенең зур өлеше коры субтропик континенталь климаты зонасында урнашкан. Җәе эссе һәм коры (июльнең уртача температурасы +32…+35 °C, тауларда +10…+14 °C), кышы җылы, тауларда суык (гыйнварның уртача температурасы тигезлекләрдә 0…+8 °C; -30 °Cка хәтле суыклар да күзәтелә, тауларда 0 °C дан түбән, аяз көннәр күп була). Уртача еллык явым-төшемнәр саны төньякта 170-280 мм, чүлләрдә 40-50 мм, тау битләүләрендә 800 миллиметргача. 

Тарих

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Беренче кешеләр бу җирләрдә 5000 ел элек пәйда булган. Хәзерге Әфганстан территориясендә БЭК 1 нче меңъеллыкта берничә вак дәүләт булган,Бахтәр шуларның иң көчлесе иде. Алар гасырлар дәвамындаАхәмәниләр,Сәләүкиләр,Гарәп хәлифәлеге, Газнәвиләр, Мугыллар,Тимуриләр,Бабуриләр,Сәфәвиләр хакимлеге астында булган. 1747 елдаӘхмәтшаһ ДөрраниХөрәсән, Систан, Синд, Бәлүҗстан, Пәнҗаб,Кәшмир һәм Балхны, шула укАмудәрьяның сул ярындагы аерым җирләрне кулга төшереп, беренче мәртәбә мөстәкыйль Әфганстан дәүләтенә нигез салган. Ләкин ул1818 елда берничә ханлыкка таркалды. 1825 елда Кабул хакиме Дусмөхәммәт әфган җирләрен бербөтен дәүләт итеп берләштермәкче булган, ләкинБритан империясе башлап җибәргән ингиз-әфган сугышлары (1838-1840, 1878-1880) моңа комачаулаган. Британия Әфганстанны үзмөстәмләкәсенә әйләндерә алмаган, ләкин1879 елда тышкы сәясәт аның кәнтрүле астына үткән. 19 гасыр азагында — 20 гасыр башында Әфганстанда үзәкләштерелгән дәүләт формалашу процессы бетеп килгән.Беренче бөтендөнья сугышы вакытында Әфганстан үзен битараф дип игълан итте. Кулай халыкара шартларның барлыкка килүе Әфганстан әмире Әмануллаханга1919 елның28 февралендә Әфганстанны бәйсез дип игълан итүгә мөмкинлек бирде.

Халык

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Әфганстан — күпмилләтле дәүләт. Анда төрле телләр төркемнәренә караган утыздан артык халык яши. Халкының яртысы диярлек —пуштуннар (42%). Таҗиклар (27%), үзбәкләр (9%),һәзаралар (8%),чәраймаклар (4%),төрекмәннәр (3%),бәлүҗләр (2%), пәшәиләр, нуристаниләр, гарәпләр, памириләр, браһвиләр, гурҗарлар,кыргызлар, һәм хәтта аз сандататарлар[48] да бар.

Моны да карагыз:Әфганстан татарлары

Шәһәрләрдә 26% яши.[49] Эре шәһәрләр:Кабул,Мазары-Шәриф,Кандаһар,Һәрат,Кондыз, Талукан, Пулы-Хөмри, Шеберган, Чарикар.[3]

Сөйләшелә торган телләр:дари — 50%,пушту — 35%,төрки телләр — 11%,бәлүҗ теле — 2%, башка телләр — 4%.[50]

Дин

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Халкының 100 % диярлекислам динендә тора, шуларның якынча 90 % —сөнни мөселманнар, 7-19% —шигый мөселманнар[51]. Ислам диненнән христиан диненә күчүчегәүлем җәзасы бирелә. Әфганстанда (Кабул, Кандаһар, Җәләлабад шәһәрләрендә)һинд дине вәкилләре (ун мең кеше), сикхлар (4 мең) яши.Христианнар 30 мең (күпчелеге чит ил ватандашлары).Бәһаи дине вәкилләре — 15 мең кеше.Зәрдөштлек дине вәкилләре — 3,5 мең кеше.

Административ бүленеш

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Әфганстан 34 вилаятькә (ولايت,wilåyat) бүленә. Вилаять башында Әфганстан президенты тарафыннан тәгаенләнгән губернатор тора.[1] Һәр вилаять Әфганстан хөкүмәтенең Агайлар пулатында ике кеше белән вәкиллек ителгән, шуларның берсе вилаять шурасы тарафыннан дүртьеллык мөддәткә сайлана, икенчесе исә өчьеллык мөддәткә район шуралары тарфыннан сайлана. Халык пулатына депутатлар турыдан-туры районнардан (гомуми саны — 388) сайланыла; вилаятьне тәшкил итүче районардан сайланган депутатлардан иң кимендә икесехатын-кыз булырга тиеш.

Әфганстан вилаятьләре[52]
Вилаять#ISO 3166-2[53]ҮзәкХалык саны

(2015)[54]

Мәйдан

(км²)

Районнар

саны

Харита
Бәдәхшан30AF-BDSФәйзабад950,95344,05929
Бадгыйс4AF-BDGКалаи-Нәү495,95820,5917
Бәгълан19AF-BGLПулы-Хөмри910,78421,11816
Бәлх13AF-BALМазары-Шәриф1,325,65917,24915
Бамъян15AF-BAMБамъян447,21814,1757
Дайкөнди10AF-DAYНили424,33918,0888
Фәраһ2AF-FRAФәраһ507,40548,47111
Фәрьяб5AF-FYBМәймәнә998,14720,29314
Газни16AF-GHAГазни1,228,83122,91519
Гур6AF-GHOЧагчаран690,29636,47910
Һилмәнд7AF-HELЛәшкәр-Гәһ924,71158,58413
Һәрат1AF-HERҺәрат1,890,20254,77815
Җәүзҗан8AF-JOWШеберган540,25511,7989
Кабул22AF-KABКабул4,372,9774,46218
Кандаһар12AF-KANКандаһар1,226,59354,02216
Каписа29AF-KAPМәхмүде-Ракый441,0101,8427
Хуст26AF-KHOХуст574,5824,15213
Көнәр34AF-KNRӘсәдабад450,6524,94215
Кондыз18AF-KDZКондыз1,010,0378,0407
Ләгъман32AF-LAGМиһтарләм445,5883,8435
Лугар23AF-LOGПулы-Галәм392,0453,8807
Вәрдәк21AF-WARМәйдәншәһр596,2879,9349
Нәңгәрһар33AF-NANҖәлалабад1,517,3887,72723
Нимруз3AF-NIMЗәрәнҗ164,97841,0055
Нурестан31AF-NURПарун147,9679,2257
Пәктия24AF-PIAГәрдез551,9876,43211
Пәктика25AF-PKAШәрәнә434,74219,48215
Пәнҗшер28AF-PANБазарак153,4873,6105
Пәрван20AF-PARЧарикар664,5025,9749
Сәмәнган14AF-SAMСәмәнган387,92811,2625
Сәре-Пул9AF-SARСәре-Пул559,57716,3607
Тәхар27AF-TAKТалукан983,33612,33316
Урызган11AF-URUТәринкот386,81812,6966
Забул17AF-ZABКалат304,12617,3439

Дәүләт төзелеше

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Әфганстан — өч хакимият тармагыннан (канун чыгару, башкарма һәм мәхкәмәи) торганислам җөмһүрияте. Гамәлдәгеконституция 2004 елда кабул ителгән. Дәүләт башлыгы — президент. Ул гомуми, тигез һәм турыдан-туры тавыш бирү нигезендә 4 еллык мөддәткә (срокка) сайлана һәм бу вазыйфага тагын фәкать бер тапкыр гына сайланырга мөмкин. Башкарма хакимиятне президент җитәкчелегендәге хөкүмәт гамәлгә ашыра. Иң югары канун чыгару органы — ике пулаттан (югары – Агайлар пулаты, аскы – Халык пулаты) торган Милли мәҗлес.

Икътисад

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Тулаем эчке продуктта авыл хуҗалыгы өлеше 79,8%, сәнәгать өлеше 5,7%, хезмәт күрсәтү тармагы өлеше 15,7 процентны тәшкил итә. Төп экспорт партнөрлары —  Һиндстан (42,2%), Пакстан (28,9%), Таҗикстан (4.6%, 2015).[55] Экспортлана торган таварлар —әфьюн,бодай,җиләк-җимешләр, чикләвекләр,келәмнәр, йон, мамык, җәнлек тиреләре, кыйммәтле ташлар. Төп импорт партнөрлары —Пакстан (38,6%),Һиндстан (8,9%), АКШ (8,3%), Төрекмәнстан (6,2%), Кытай (6%), Казакстан (5,9%),Aзәрбайҗан (4,9%).[56] Импортлана торгантаварлар — җиһазат, азык-төлек, тикстил, нефть мәхсулатлары.

Мәдәният

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
Шулай ук карагыз:Әфганстандагы ЮНЕСКО Бөтендөнья матди мәдәни мирас объектлары.

Искәрмәләр

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
  1. ↑1,01,11,2http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/nazwy_panstw.pdf
  3. ↑Official Names of the United Nations Membership —UN, 2016. — 5 p.
  4. ↑https://www.skgeodesy.sk/sk/ugkk/geodezia-kartografia/standardizacia-geografickeho-nazvoslovia/nazvy-statov/
  5. ↑ЮНЕСКО-ның статистика институты
  6. ↑The National Terminology Database for Irish — 2006.
  7. ↑7,07,17,2Афганистан // Первый географический БЭС —Norint,Рипол-классик, 2007. —ISBN 978-5-7711-0112-5
  8. ↑8,08,18,216 // Конституция Афганистана
  9. ↑9,09,19,29,39,49,59,6https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html
  10. ↑10,010,110,210,3https://www.diplomatie.gouv.fr/IMG/pdf/The_Constitution_of_the_Islamic_Republic_of_Afghanistan.pdf
  11. ↑https://www.workwithdata.com/place/afghanistan
  12. ↑https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
  13. ↑https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  14. ↑Nations U.Member States
  15. ↑https://data.who.int/countries/004
  16. ↑16,0016,0116,0216,0316,0416,0516,0616,0716,0816,0916,1016,1116,1216,1316,1416,1516,1616,1716,1816,1916,2016,2116,2216,23(unspecified title) —база данных Всемирного банка.
  17. ↑17,017,1Central Intelligence AgencyThe World Factbook —Washington, D.C.:Central Intelligence Agency,U.S. Government Printing Office, 1981. — ISSN0277-1527;1553-8133
  18. ↑https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD —Бөтендөнья банкы.
  19. ↑19,0019,0119,0219,0319,0419,0519,0619,0719,0819,0919,1019,1119,1219,1319,1419,1519,1619,1719,1819,1919,2019,2119,2219,23https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
  20. ↑https://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.WD.GD.ZS?locations=AF&name_desc=false
  21. ↑21,021,1https://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD?locations=AF&name_desc=false
  22. ↑https://data.worldbank.org/indicator/BM.KLT.DINV.WD.GD.ZS?locations=AF&name_desc=false
  23. ↑https://data.worldbank.org/indicator/BM.KLT.DINV.CD.WD?locations=AF&name_desc=false
  24. ↑Отчёт о развитии человечества —Программа развития ООН, 2022.
  25. ↑Отчёт о развитии человечества —Программа развития ООН, 2022.
  26. ↑https://apps.who.int/gho/athena/data/xmart.csv?target=GHO/SDGSUICIDE,SDG_SH_STA_SCIDEN&profile=crosstable&filter=COUNTRY:*;REGION:*;AGEGROUP:-&x-sideaxis=COUNTRY;SEX&x-topaxis=GHO;YEAR
  27. ↑http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  28. ↑https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  29. ↑29,0029,0129,0229,0329,0429,0529,0629,0729,0829,0929,1029,1129,1229,1329,14https://www.bti-project.org
  30. ↑30,030,1https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/AFG
  31. ↑ЮНЕСКО-ның статистика институты
  32. ↑32,032,1World Plugs / мөхәррирХалыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  33. ↑(2) #Afghanistan - Twitter Search / Twitter
  34. ↑Distribution of the four schools of Islamic jurisprudence // Islamic Jurisprudence & Law —Университет Северной Каролины, 2009.
  35. ↑http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?page=1
  36. ↑ЮНЕСКО-ның статистика институты
  37. ↑https://data.worldbank.org/indicator/SE.ADT.LITR.ZS
  38. ↑2021 Democracy Index —EIU, 2022.
  39. ↑YouTube API
  40. ↑https://happyplanetindex.org/countries/?c=AFG
  41. ↑http://photos.state.gov/libraries/afghanistan/19452/public/MRA_Oct2013.pdf
  42. ↑42,042,142,2International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррирХалыкара телекоммуникацияләр берлеге
  43. ↑Market Prospects. Afghanistan Investment Support Agency. әлеге чыганактан 2016-02-22 архивланды. 1 July 2016 тикшерелгән.
  44. ↑Minerals in Afghanistan. 1 July 2016 тикшерелгән.
  45. ↑Afghan mines among world's most dangerous. Al Jazeera (2013). 1 July 2016 тикшерелгән.
  46. ↑Чыганакка җибәрү хатасы: Неверный тег<ref>; для сносокprospects3 не указан текст
  47. ↑The Mineral Industry Of Afghanistan. әлеге чыганактан 2017-08-01 архивланды. 1 July 2016 тикшерелгән.
  48. ↑http://www.azatliq.org/a/752741.html
  49. ↑архив күчермәсе, archived fromthe original on 2016-10-01, retrieved2016-11-21 
  50. ↑https://web.archive.org/web/20140408085103/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf
  51. ↑архив күчермәсе, archived fromthe original on 2016-07-09, retrieved2016-11-21 
  52. ↑References and details on data provided in the table can be found within the individual provincial articles.
  53. ↑ISO 3166-2:AF (ISO3166-2 codes for the provinces of Afghanistan)
  54. ↑Afghanistan at GeoHive
  55. ↑архив күчермәсе, archived fromthe original on 2018-02-12, retrieved2016-11-21 
  56. ↑архив күчермәсе, archived fromthe original on 2018-10-19, retrieved2016-11-21 

Сылтамалар

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
Фото, видео һәм аудио
Тематик сайтлар
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр
Норматив контроль
BNE: XX450563 ·BNF: 11987818g, 15238303m, 11930839q ·GND: 4000687-6 ·ISNI: 0000000121677801, 0000000449050535 ·LCCN: n79063030 ·NDL: 00560077 ·NKC: ge134003 ·NLA: 35001590 ·LIBRIS: 138931 ·SUDOC: 027944069 ·VIAF: 253870196

Моны да карагыз

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
Азәрбайҗан1 • Әрмәнстан • Әфганстан • Бангладеш • Бәхрәйн • Берләшкән Гарәп Әмирлекләре • Бруней • Бутан • Вьетнам • Гөрҗистан1 • Гыйрак • Исраил • Индонезия • Иран • Йәмән • Казакъстан1 • Камбоҗа • Катар • Кипр • Көньяк Корея • Төньяк Корея • Көнчыгыш Тимор • Күвәйт • Кыргызстан • Кытай • Лаос • Лөбнан • Малайзия • Мальдивлар • Мисыр2 • Монголия • Мьянма • Непал • Оман • Пакьстан • Русия1 • Сингапур • Согуд Гарәбстаны • Сүрия • Таҗикстан • Таиланд • Төрекмәнстан • Төркия1 • Үзбәкстан • Үрдүн • Филипин • Һиндстан • Шри-Ланка • Япония

Танылмаган дәүләтләр һәм башка территорияләр:Абхазия • Вазиристан • Гыйрак Көрдстаны
Көньяк Осетия • Кытай Җөмһүрияте • Таулы Карабах • Төньяк Кипр • Фәлистыйн • Шан Дәүләте

1 ӨлешеАурупада.2 КүбесенчәАфрикада.
ИХО әгъзалары
Азәрбайҗан  •Алжир  •Албания  •Әфганстан  •Бангладеш  •Бәхрәйн  •Бенин  •Бруней  •Буркина-Фасо  •Габон  •Гамбия  •Гвинея  •Гвинея-Бисау  •Джибути  •Мисыр  •Индонезия  •Үрдүн  •Гыйрак  •Иран  •Йәмән  •Камерун  •Казакъстан  •Катар  •Кыргызстан  •Комор утраулары  •Кот-д'Ивуар  •Күвәйт  •Лөбнан  •Ливия  •Мавритания  •Малайзия  •Мали  •Мальдивлар  •Марокко  •Мозамбик  •Нигер  •Нигерия  •Берләшкән Гарәп Әмирлекләре  •Оман  •Пакистан  •Фәләстин  •Согуд Гарәбстаны  •Сенегал  •Сүрия*  •Сомали  •Судан  •Сьерра-Леоне  •Таҗикстан  •Того  •Тунис  •Төркмәнстан  •Төркия  •Уганда  •Үзбәкстан  •Чад
ИХО эмблемасы
ИХО күзәтүче-илләре
ИХО күзәтүче-оешмалары
* -2012 елда әгъзалыгы рәсми туктатылган.
Чыганак —https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әфганстан&oldid=4644040
Төркемнәр:
Яшерен төркемнәр:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp