Стронций (лат. Strontium, Sr) —Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 2 төркем элементы. Тәртип номеры - 38. Атом массасы 87,62(1) а.ер м.[1] Гади матдәстронций — йомшак, җиңел чүкелүчән һәм сыгылмалы селтеле металл, көмөш-актөстә. Югары химик активлыгына ия, һавадагыкислород һәм дым белән тиз арада реакциягә керә, сары оксид элпәсе белән каплана.
Стронций элементының символы — Sr (Стронций дип укыла).
Элемент1764 елдашотланд авылы Стронти́ан янында(ингл. Strontian,гэл. Sròn an t-Sìthein)кургаш руднигындастронцианит минералында табыла, яңа элементка исем шуннан алып бирелә. Бу минералда яңа металл оксиды барлыгы 1787 елда Уильям Крюйкшенк һәм Адер Кроуфорд тарафыннан ачылган. 1808 елда сэр Һемфри Дэви саф формасында аерып алган.
Югары химик активлыгы аркасында стронций ирекле рәвешендә очрамый. Ул якынча 40 минерал составына керә. Аларның иң мөһиме — целестин SrSO4 (51,2 % Sr). Шулай ук стронцианит SrCO3 (64,4 % Sr) чыгарыла . Бу ике минерал сәнәгать әһәмиятенә ия. Стронций ешрак төрле кальцийлы минералларга кушылган була.
Стронцийның башка минераллары арасында :
Физик таралганлык дәрәҗәсе буенча стронций Җир кабыгында 23-енче урын били — аның масса өлеше 0,014% тәшкил итә(литосферада — 0,045 %). Металлның Җир кабыгындагы моль өлеше 0,0029 %.
Диңгез суында стронций бар (8 мг/л)[3].
Калифорнияда,Аризонада,АКШ-ында,Яңа Гранадада,Төркиядә,Иранда,Кытайда,Мексикада,Канадада,Малавида ятмалары билгеле[4]
Рәсәйдә стронций табылган төбәкләр: Күк таш (рус. Синие камни)(Дагъстан), Мазуево (Пермь крае)), шулай ук ятмаларБүрят Республикасында,Иркутск өлкәсендә,Красноярск краенда,Якутиядә һәмКурильск утравында бар[5], әмма әлеге вакытта мәгъдән ятмалары эшкәртелми.
Стронций — йомшак көмөшсу-ак металл, сыгылмалы һәм чүкелүчән, пычак белән җиңел киселә.
Эрү температурасы: 768 °C, кайнау температурасы: 1390 °C.
Стронций үзенчәлекләре буенча кальцийга һәм барийга охшаш, алар арасында аралаш урынны били[6].
Электрохимик көчәнеш сериясендә стронций иң актив металлар арасында (аның нормаль электрод потенциалы −2.89 В). Су белән көчле реакциягә кереп,гидроксид барлыкка китерә.
Стронцийны һәм аның химик кушылмаларын куллануның төп өлкәләре —радиоэлектроника сәнәгате,пиротехника,металлургия,азык-төлек сәнәгате.
- Стронций// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 24(1)-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Greenwood N. N., Earnshaw A. Chemistry of the Elements (англ.). — 2nd Ed. — Butterworth-Heinemann (англ.), 1997. — <nowiki>ISBN 0-08-037941-9
