| Кырымчаклар | |
| Үз аталышы | кърымчахлар |
|---|---|
| гомуми сан | |
| яшәү җире | |
| Теле | |
| Дине | |
| Кардәш халыклары: | |
 Кырымчаклар Викиҗыентыкта | |
Кырымчаклар (кырымч.кърымчахлар, 1917 елга кадәр үзләренеудилер якисраэл балалары дип йөрткәннәр) —кырымтатар теленә якын торганкырымчак телендә сөйләшүчеяһүд динендәге аз санлытөрки халык.
Күпчелек кырымчаклар бүген үзләреняһүд халкының бер өлеше дип санапИсраилда яшиләр. АзчылыгыКырымда,Россиядә,Үзбәкстанда да яши.
Төрки халыкларны өйрәнүче А.Н.Самойлович кырымчакларныхәзәрмәдәниятына карауларын билгели.
Кырымчаклар үзләрен Кырымга 7 гасырдаКиевтан килгән дип саныйлар.Һәм бу версия дөрес тә була ала, чөнки кайбер чыганаклардан күренгәнчә Киевкаяһүд динен тотучыхәзәрләр нигез салуы ачыкланган.
Кырымчак телекырымтатар теленә якын булып тора һәмтөрки телләр составына керә. Структур яктан бу тел кырымтатар теленең диалекты булып санала. архаизмнар күпләп сакланганлыктан, шулай ук улкарачай-балкар теленә,караим теленә караганда да якынрак тора.
19 гасырга кадәр кырымчаклар үз телләренчагадай дип атап йөрткәннр.
Кырымчакларның бабалары Кырымга б.э.к 1 гасырда ук килүләре билгеле. Бу вакытта аларбиредәге грек колониләрендә яшәгәннәр.
1309 елдаКафа шәһәрендә элеккегеССРБдагы иң борынгысинагога төзелә, тикИкенче Бөтендөнья сугышы вакытында җимерелә.
15 гасырда, Кырымга Европадан яһүдләр күпләп килү сәбәпле, биредә кырымчакларның саны бик тиз үсә. Бу вакытта кырымчакларКырым ханлыгының 25% яһүди халкын тәшкил иткәннәр(75%караимнар).
19 гасырдан кырым яһүд-раввинистлары үзләрен кырымчаклар дип атап йөри башлый. Бу вакытта аларның якынча саны 800ләп кеше була.
1897 елдаКырымда 3345 кырымчак була.Икенче Бөтендөнья сугышы алдыннан биредә 6 меңләп кырымчак яшәгән, тик фашистлар тарафыннан 5000ләбе калган яһүдиләр белән берлектә үтерелә, ә калганнарыкырым татарлары белән берлектә1944 елдаҮзәк Азияга сөрелә.
Барлыгы кырымчаклар 2100ләп кеше исәпләнәләр.Бүгенге көндә күпчелек кырымчакларИсраилда яши. Биредә алар яһүд халкының бер өлеше булып саналалар.Исраилда,АКШта аларның саны билгеле түгел, чөнки күпчелеге инде башка яһүдләр белән кушылып ассимиляциягә дучар булганнар.
Кырымда 204,Россиядә 157,Литвада 10 кырымчак яши.
[1] 2013 елның 7 май көнендәархивланган Крымчаки.
