Бумәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк? География (грек. γεωγραφία Җир шары һәм γράφω — язарга, тасвирларга,гарәп .جغرافية ) — табигый һәм территориаль хуҗалык комплексларын һәм аларның компонентларын өйрәнүче фәннәр тупламасы. Элек бу төшенчәне белдерү өчен татар телендә "җәгърафия " сүзе кулланылган.[ 1] [ 2]
География урындагы, төбәк һәм глобаль кимәлдә җәгърафик мөхит компонентларының урынлашу канунлыкларын, кеше һәм табигать бәйләнеше процессларын, җәмгыять һәм табигатьне файдалануның территориаль оешмасының гыйльми нигезләрен, җәмгыятьнең тотрыклы үсеше кануннарын өйрәнә. Табигать (физик-җәгърафик) һәм иҗтимагый фәннәргә бүленә. Табигый җәгърафик фәннәргә комплекслыфизик география һәм аннан аерылып чыккан геоморфология, туфрак географиясы, гидрология, климатология, биогеография, палеогеография, тарихи география һ.б.; иҗт. фәннәргә иктисади һәм социаль география, халык географиясы, сәяси география һ.б. карый. Җәгърафик фәннәр комплексына шулай ук илләрне өйрәнү һәм гамәли җәгърафик фәннәр (медицина географиясы, хәрби география, рекреацион география, мәдәниәт географиясы һ.б.) керә. Фәннәр арасында мөһим урынныкартография алып тора.
Бабил Дөньяның картасы, 700-500 Б.Э.К.XV гасыр уртасындагы дөньяның картасы,Птолемейның II гасыр географиясе буенча кулъязмаларына нигезләнгән.Пири-Реисның беренче картасының фрагменты (1513 )Беренчетапкыр «география» сүзенЭратосфен кулланды. Грекча «гео» — Җир, «графо» — язам. «География» сүзе «Җирнетасвирлау » дигәнне аңлата. Татар теленә баштан «география» сүзе буларак килеп кергән иде.
Дөньяның иң борынгы карталары борынгыБабилда безнең эрага кадәр 9 гасыр белән карый[ 3]
Соңгыракгрек язучыларыАнаксимандрның (ок. 610-545) идеяләре географияне чын нигез салучы дип санаганнар. Безгә аның идеяләр варислары китергән фрагментлардан килеп җиттеләр. Анаксимандргагномонны уйлап табуны -географик киңлекне үлчәү өчен борынгы инструменты тагалар[ 4] Парменидныкы , яПифагорныкы . Җир радиусының беренче үлчәнешнең берсе Эратосфен эшләнгән.[ 5]
Киңлек һәмозынлык беренче кырыс системасынГиппархка бәйлиләр. Ул бабилматематикасыннан алынган алтмышынчы система кулланды.Меридианнар 360 °габүленгән, һәр градус өстәмә рәвештә 60 (минутка) бүленгән.[ 6] римлылар тарафыннан бик зур картографияләү соңракПтолемейга җентекле атласлар төзү өчен күп мәгълүмат бирәчәк.
Географлар , Җирнең үзлекләрен өйрәнүдән тыш, шулай ук аныңКояш Системасында һәмГалактикада алып торган урынын һәм бу тирәлекнең Җиргә тәэсирен (климат ,океандагы агымнар һ.б.) дә өйрәнә.
.svg)
