Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Эчтәлеккә күчү
Wikipedia
Эзләү

Габон

0°41′00″ ю. ш. 11°30′00″ в. д.HGЯO
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Габон latin yazuında])
Габон
фр. République gabonaise
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы1960
Сурәт
Рәсми исемRepubblica Gabonese,Gabon һәмla République gabonaise[1]
Гомер озынлыгы66,105 ел[2]
... хөрмәтенә аталганбушлат[d][3][4]
ДемонимGabonese,gaboni,gaboneser,Gabonano,Gabunänan,غابوني,غابونية,غابونيون,габонцы,גבונזי,גבונזית,gabonezi,gabonez,gaboneză,গাবোনীয়,gabonese,gabonesi,gabones,gabonés,gabonesa,Gabonano,Gabonaise[1],Gabonais[1],gabonezo,gabonezi,gaboneza,gaboneze,Gabonec,Gabonka,ڭابوني,ڭابونية,ڭابونيين,ڭابونيات һәмGabúnach[5]
Рәсми телфранцуз теле[6][7]
ГимнГабон гимны[d]
МәдәниятГабон мәдәнияте[d]
Шигарь текстыUnion, Travail, Justice,Union, Work, Justice,Единство, труд и справедливост,Undeb, Gwaith, Cyfiawnder һәмEnotnost, delo, pravica
Дөнья кисәгеАфрика[8]
Дәүләт Габон
БашкалаЛибревиль[d]
Сәгать поясыUTC+01:00,Көнбатыш Африка вакыты[d] һәмAfrica/Libreville[d][9]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуыАтлантик океан
Табигый-георафик объект эчендә урнашканҮзәк Африка
Иң көнчыгыш ноктасы0°37′03″ ю. ш. 14°31′36″ в. д.HGЯO
Иң төньяк ноктасы2°19′ с. ш. 11°42′ в. д.HGЯO
Иң көньяк ноктасы3°57′36″ ю. ш. 11°09′12″ в. д.HGЯO
Иң көнбатыш ноктасы0°37′28″ ю. ш. 8°42′29″ в. д.HGЯO
ГеомәгълүматларData:Gabon.map
Иң югары ноктасыMont Bengoué[d]
Иң түбән ноктасыАтлантик океан
Идарә итү формасыҗөмһүрият
Дәүләт башлыгы вазыйфасыГабон президенты[d]
Ил башлыгыБрис Олиги Нгема[d][10]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасыГабон премьер-министры[d]
Башкарма хакимият башлыгыРаймон Ндонг Сима[d]
Канунбирү органыГабон парламенты[d]
Үзәк банкыҮзәк Африка дәүләтләре банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләрГермания,Франция,Кытай Җөмһүрияте,Америка Кушма Штатлары,Кытай,Гөрҗистан,Корея Халык Демократик Республикасы[11] һәмКосово Җөмһүрияте
ӘгъзалыкБерләшкән Милләтләр Оешмасы,АБ,Бөтендөнья сәүдә оешмасы[12],Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[13],Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d],Халыкара үсеш ассоциациясе[d],Халыкара финанс корпорациясе[d],Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d],Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d],Африка үсеш банкы[d][14],Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d],Үзәк Африка дәүләтләре банкы[d],Африка илләре сәүдә хокукын гармонизация оешмасы[d],Интерпол[15][16],ХКТО[d][17][18],Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[19],Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d],АФРИСТАТ[d],Гвинея култыгы комиссиясе[d],Бөтендөнья почта берлеге[20][21],Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][22],Франкофония[d],ОПЕК,OIPC[d],Бөтендөнья метеорология оешмасы[23],Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[24],Үзәк Африка илләре икътисади берлеге[d],БМО Иминлек Шурасы[25],Милләтләр Дуслыгы,Бөтендөнья таможня оешмасы[d][26],Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][27],African Continental Free Trade Area[d][28] һәмEconomic and Monetary Community of Central Africa[d][29]
Балигълык яше18 яшь
Никахка керү яше21 яшь
Халык саны2 025 137 (2017)[30]
Ир-ат халкы1 144 323[31],1 168 822[31],1 192 411[31] һәм1 215 505[31]
Хатын-кыз халкы1 098 462[31],1 123 751[31],1 148 767[31] һәм1 173 488[31]
Административ бүленешеЭстуарий[d],Югары Огове[d],Урта Огове[d],Нгуни[d],Ньянга[d],Огове-Ивиндо[d],Огове-Лоло[d],Огове-Маритим[d] һәмВолю-Нтем[d]
Акча берәмлегеКФА BEAC франкы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт4 800 000 000 $,19 388 402,54 $[32] һәм141 468 977[32]
Кеше потенциалы үсеше индексы0,706[33]
Inequality-adjusted Human Development Index0,554[34]
Эшсезлек дәрәҗәсе20 ± 1 процент[35]
Кардәш шәһәрАйсай
Нәрсә белән чиктәшКамерун[36],Конго Республикасы[37],Экваториаль Гвинея[37],Сан-Томе һәм Принсипи һәмАнгола
Нигезсалгыч текстГабон конституциясе[d]
BTI Governance Index4,86[38] һәм4,53[39]
BTI Status Index4,89[38] һәм4,83[39]
Автомобил хәрәкәте ягыуң[d][40]
Челтәр көчәнеше220 вольт[41]
Электр аергычы төреEuroplug[d][41]
АлыштырганMiddle Congo[d]
Кулланылган телJola-Fonyi[d][7],француз теле,Ngom[d],Ndambomo[d],Vili[d],Viya[d],Bwisi[d],дума[d],Kande[d],Kele[d],Kota[d],Mbangwe[d],Njebi[d],Ndasa[d],Kaning'i[d],лумбу[d],Myene[d],Mahongwe[d],Mbere[d],Ndumu[d],Pinji[d],North Teke[d],Sangu[d],Tchitchege[d],Sira[d],Seki[d],Punu[d],Tsaangi[d],Tsogo[d],Sighu[d],Sake[d],Vumbu[d],Himba[d],Wumbvu[d],Wanzi[d],фанг теле,Barama[d],Vove[d],Bekwil[d],Benga[d] һәмбака[d]
Мәйдан267 667 ± 1 км²
Рәсми веб-сайтgouvernement.ga
ҺәштәгеGabon
Югары дәрәҗәле Интернет домены.ga
Харита сурәте
Тематик географияГабон географиясе[d]
Феноменның икътисадыГабон икътисады[d]
Феноменның демографиясеГабон халкы[d]
Джини коэффициенты38[42]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме18 процент
Тулаем туулар коэффициенты3,909[43]
Шәһәр халкы2 012 698[31],2 065 425[31],2 116 964[31] һәм2 167 652[31]
Авыл халкы230 087[31],227 148[31],224 215[31] һәм221 340[31]
Демократия индексы3,54[44]
Туым күрсәткече28,354[31],27,695[31],27,142[31] һәм26,803[31]
Үлем күрсәткече6,856[31],6,909[31],7,258[31] һәм7,307[31]
Happy Planet Index score39,9[45]
Илнең мобиль коды628
Илнең телефон коды+241
Халыкара префикс0
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны1300[d][46],1722[d][46] һәм18[d][46]
Номер тамгасы кодыG
Диңгездәге идентификацияләү номеры626
Бу якта төшерелгән фильмнар төркемеТөркем:Габонда төшерелгән фильмнар[d]
Commonwealth Sport country codeGAB
Карта
 Габон Викиҗыентыкта

Габон Җөмһүрияте – ҮзәкАфрикада урнашкандәүләт,Атлантик океан тарафыннан юыла. Экваторда урнашып, Габон төньяк-көнбатыштаЭкваториаль Гвинея белән, төньяктаКамерун, көнчыгышта һәм көньяктаКонго Җөмһүрияте белән һәм көнбатыштаГвинея култыгы белән чиктәш. Аның мәйданы якынча 270000 квадрат километр һәм халкы якынча 1,5 миллион кеше. Аның башкаласы һәм иң зур шәһәреЛибревилль. Ил башлыгы –президент. Закон чыгаручы орган – Милли Җыен. Административ бүленеш – 9 төбәк. Валюта –франк.
1960 елда Франциядән бәйсезлектән бирле Габонда өч президент булган. 1990-ынчы еллар башында Габонда күп фиркале система кертелгән һәм яңа демократик конституция үтә күренмәлеләк сайлау процессын тәэмин иткән һәм хөкүмәт учреждениеләрен реформалаган. Габон шулай ук 2010-2011 елларда Берләшкән Милләтләр Саклау Шурасының даими булмаган әгъзасы булган.
Түбән халык тыгызлыгы, мул нефть һәм шәхси чит ил инвестицияләре Габонны суб-Сахара Африкасының иң бай илләренең берсе иткән, аның Кеше Үсеше Индексы 4-енче һәм Кеше Башына Тулаем Милли Продукты регионда Экватор Гвинеясы һәмБотсванадан соң өченче булган. Кеше башына тулаем милли продукт 2010-ынчы елдан 2012 елга кадәр елына 6%-тан артыкка үскән. Шулай да, керемне өләшүдә тигезсезлек булу сәбәпле халыкның әһәмияткә ия өлеше ярлы булып кала.

Фетнә

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

2023 елның30 августында Габонда хәрби түңкәрелеш була[47][48]: хәрбиләр гамәлдәге Президентның (2009 елдан бирле бу вазифаны биләгәнАли бен Бонго Ондимбаның[d]) өченче срокка сайлануы турында билгеле булганнан соң, хакимиятне кулга алулары турында игълан итәләр. 2009 елдан бирле президент булган Али Бонго Ондимба, 64 % тавыш җыеп, чираттагы срокка президент булып сайлангач, бу хәл илдә ризасызлык тудыра. Аның әтисеӘл-Хаҗ Омар Бонго Ондимба[d] 1967-2009 елларда президент булган. 2023 елгы сайлауларда берничә кандидат булган, әмма сайлау вакытында интернетны өзгәннәр, күзәтүчеләр булмаган[49].

Фетнәчеләр ― президент гвардиясе, регуляр армия һәм полиция хезмәткәрләре вәкилләре[50][51]. Алар президент сайлауның гадел узмаганын белдерә, шул сәбәпле сайлау нәтиҗәләрен юкка чыгаруын әйтә[50], илдә Ондимбалар идарә итүгә чик куюларын белдерәләр. Президентның кайда икәне билгесез. 12 хәрби Габон телестудиясендә чыгыш ясап, хакимиятне кулларына төшерүләрен, ил чикләре ябылуын игълан итә. Илнең башкаласыЛибревильдә[d] 30 августта иртән атыш тавышлары ишетелгән[49][52].

Ил башкаласыЛибревиль(ингл.)татар. мәчете

Дин

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]

Ил халкының (2,2 млн кеше,2020 елгы халык саны алу мәгълүматлар буенча) 73 % ы –христианнар (католиклар һәмпротестантлар). 12 % ы ―мөселманнар. Халыкның 10 % ы ― җирле дини ышанулар тарафдары, 5 % ы ― бернинди дә дин тотмый яки атеистлар[53].

Искәрмәләр

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
  1. 1,01,11,2http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ЮНЕСКО-ның статистика институты
  3. https://yali.state.gov/country-of-the-week-gabon/
  4. https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/gabon/
  5. The National Terminology Database for Irish — 2006.
  6. 2 //Constitution de Gabon — 1961.
  7. 7,07,1Ethnologue — 25, 19 —Dallas, Texas:SIL International, 1951. — ISSN1946-9675
  8. https://www.workwithdata.com/place/gabon
  9. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa
  10. https://www.aljazeera.com/news/2025/4/13/gabon-military-leader-brice-oligui-nguema-wins-presidential-election
  11. https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  12. https://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/gabon_e.htm
  13. https://www.oic-oci.org/states/?lan=en
  14. https://en.wikipedia.org/wiki/African_Development_Bank
  15. https://www.interpol.int/Member-countries/WorldИнтерпол.
  16. https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Africa/GABON
  17. https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ХКТО.
  18. https://www.opcw.org/about-us/member-states/gabon
  19. http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  20. http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  21. https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=122
  22. https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  23. https://public.wmo.int/en/members/gabon
  24. https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  25. Albanië, Brazilië, Gabon, Ghana en de Verenigde Arabische Emiraten nieuwe niet-permanente leden van de VeiligheidsraadVRT NWS, 2021.
  26. https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  27. https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_parties_to_the_Treaty_on_the_Non-Proliferation_of_Nuclear_Weapons
  28. https://en.wikipedia.org/wiki/African_Continental_Free_Trade_Area#List_of_signatories_and_parties_to_the_agreement
  29. https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/groupings/19/cemac-economic-and-monetary-community-of-central-africa-
  30. база данных Всемирного банкаБөтендөнья банкы.
  31. 31,0031,0131,0231,0331,0431,0531,0631,0731,0831,0931,1031,1131,1231,1331,1431,1531,1631,1731,1831,1931,2031,2131,2231,23(unspecified title)база данных Всемирного банка.
  32. 32,032,1https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
  33. Отчёт о развитии человечестваПрограмма развития ООН, 2022.
  34. Отчёт о развитии человечестваПрограмма развития ООН, 2022.
  35. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  36. https://web.archive.org/web/20160119073512/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gb.html
  37. 37,037,1http://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gb.html
  38. 38,038,1https://www.bti-project.org
  39. 39,039,1https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/GAB
  40. http://chartsbin.com/view/edr
  41. 41,041,1World Plugs / мөхәррирХалыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  42. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  43. ЮНЕСКО-ның статистика институты
  44. 2020 Democracy Index
  45. https://happyplanetindex.org/countries/?c=GAB
  46. 46,046,146,2International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррирХалыкара телекоммуникацияләр берлеге
  47. Военные Габона объявили об отмене итогов президентских выборов (2023-08-30).
  48. В Габоне военные устроили путч. Они объявили о захвате власти после того, как стало известно о переизбрании действующего президента на третий срок (30 августа 2023).
  49. 49,049,1Военные Габона объявили об отмене итогов президентских выборов (2023-08-30).
  50. 50,050,1Au Gabon, des militaires proclament l’annulation des élections après l’annonce de la victoire d’Ali Bongo (фр.) (2023-08-30).
  51. Walsh, Declan. Gabon Military Officers Say They Are Seizing Power (en-US) (2023-08-30).
  52. Африканың тагын бер илендә президентны хәрби фетнәчеләр бәреп төшергән.Интертат, 30.08.2023
  53. [1] International Religious Freedom Report 2007: Gabon(ингл.)

Сылтамалар

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
⚙️ 
  Тематик сайтлар
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр
Норматив контроль
BNEXX451012 ·BNF11934195715238603f11864195p ·GND4019052-3 ·ISNI0000000121956165 ·LCCNn79063286 ·NDL00562094 ·NKCge134269 ·SUDOC026384124 ·VIAF159367021

Моны да карагыз

[үзгәртү |вики-текстны үзгәрт]
Ангола  •Әлҗәзаир  •Бенин  •Ботсвана  •Буркина Фасо  •Бурунди •Габон  •Гамбия  •Гана  •Гвинея  •Гвинея-Бисау  •Җибути  •Замбия  •Зимбабве  •Кабо-Верде  •Камерун  •Кения  •Комор утраулары  •Конго Демократик Җөмһүрияте •Конго Республикасы  •Кот-д’Ивуар  •Көньяк Африка Җөмһүрияте  •Көньяк Судан  •Лесото  •Либерия  •Ливия  •Маврикий  •Мавритания  •Мадагаскар  •Малави  •Мали  •Марокко  •Мисыр  •Мозамбик  •Намибия  •Нигер  •Нигерия  •Руанда  •Сан-Томе һәм Принсипи  •Свазиленд  •Сейшел утраулары  •Сенегал  •Сомали  •Судан  •Сьерра-Леоне  •Танзания  •Того  •Тунис  •Уганда  •Үзәк Африка Җөмһүрияте  •Хәбәшстан  •Чад  •Экваториаль Гвинея  •Эритрея

Мөстакыйль булмаган территорияләр:Изге Елена утравы  •Канар утраулары  •Мадейра  •Майотта  •Мелилья  •Реюньон  •Сеута  •Һиндстан океанында Британия территорияләре  •Эпарсе Утраулары


Танылмаган дәүләтләр (де-факто бәйсезләр):Галмудуг  •Нортленд  •Пунтленд  •СГДҖ  •Сомалиленд
ИХО әгъзалары
Азәрбайҗан  •Алжир  •Албания  •Әфганстан  •Бангладеш  •Бәхрәйн  •Бенин  •Бруней  •Буркина-Фасо  •Габон  •Гамбия  •Гвинея  •Гвинея-Бисау  •Джибути  •Мисыр  •Индонезия  •Үрдүн  •Гыйрак  •Иран  •Йәмән  •Камерун  •Казакъстан  •Катар  •Кыргызстан  •Комор утраулары  •Кот-д'Ивуар  •Күвәйт  •Лөбнан  •Ливия  •Мавритания  •Малайзия  •Мали  •Мальдивлар  •Марокко  •Мозамбик  •Нигер  •Нигерия  •Берләшкән Гарәп Әмирлекләре  •Оман  •Пакистан  •Фәләстин  •Согуд Гарәбстаны  •Сенегал  •Сүрия*  •Сомали  •Судан  •Сьерра-Леоне  •Таҗикстан  •Того  •Тунис  •Төркмәнстан  •Төркия  •Уганда  •Үзбәкстан  •Чад
ИХО эмблемасы
ИХО күзәтүче-илләре
ИХО күзәтүче-оешмалары
* -2012 елда әгъзалыгы рәсми туктатылган.
Чыганак —https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Габон&oldid=4248500
Төркемнәр:
Яшерен төркемнәр:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp