| Zeytuni babun | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1] | |||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||
| Papio anubis (Lesson, 1827) | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Coğrafik dağılımı | |||||||||||||||||||||
Zeytuni babun (Papio anubis),Köpeksi maymunlar (Cercopithecidae) ailesinden birmaymuntürüdür.Tür, tümbabunların en yaygın çeşididir,[2] dağılımıAfrika'daki 25 ülkedeMali'den,Etiyopya'ya[3] veTanzanya'ya kadar uzanır.Sahra'nın bazı dağlık bölgelerinde yalıtılmış topluluklar da mevcuttur.Savanlarda,bozkırlarda veormanlarda yaşar. Yaygın adı, uzaktan yeşil-gri bir ton olan kürk renginden türemiştir. Türdeki sesli ve sesli olmayan çeşitli iletişimler, karmaşık bir toplumsal yapıyı kolaylaştırır.
Yelenin yanı sıra, erkek zeytuni babun,ağırlık,vücut veköpek dişi boyutu açısındandişilerden farklıdır. Erkeklerin ortalama yüksekliği ayakta dururken 70 cm iken dişilerde ortalama 60 cm dir.[2][4] Zeytuni babun, en büyük maymun türlerinden biridir; sadece chacma babun vemandril benzer boyutlara ulaşır.[5] Vücut uzunluğu 50 ile 114 cm arasında değişir. Ortalama vücut uzunluğu türde 85 santimetre civarındadır. Dört ayak üzerinde omuz yükseklikleri, kadınlarda ortalama 55 santimetre (22 in) iken erkeklerde ortalama 70 santimetre (28 in)dir. Her iki cinsiyet için tipik ağırlık aralığı ortalama 10–37 kg arasındadır. Erkekler ortalama 24 kg iken, dişiler ortalama 14,7 kg dır. Bazı erkeklerin ağırlığı 50 kilograma kadar ulaşabilir.[6][7][8][9]
Diğer babunlar gibi, zeytuni babunun da uzun, köpeğe benzer bir ağzı vardır.[2] Zeytuni babunun,dişleri, kuyruğu ve dört ayaklı yürüyüşü, daha çok köpek gibi görünmesine neden olur.[10] Kuyruk, ilk çeyrekte dik olduğu için neredeyse kırılmış gibi görünür, ardından keskin bir şekilde aşağı iner.[11] Çizgi filmlerde ve filmlerde ünlü bir babun kıçının çıplak yaması, zeytin babununda oldukça küçüktür. ÇoğuCercopithecine gibi zeytin babununun da yiyecek depolamak için yanak kesesi vardır.[12]
Zeytuni babunlar, az erkek, çok sayıda kadın ve yavrularından oluşan 15 ila 150 kişilik gruplar halinde yaşar.[13] Her babunun, egemenliğine bağlı olarak grup için de bir sosyalhiyerarşi vardır. Kadın egemenliği kalıtsaldır, kızları anneleriyle hemen hemen aynı rütbeye sahiptir[14] ve yetişkin dişiler sosyal sistemin çekirdeğini oluşturur. Kadın akrabalar, birlik içinde kendi alt gruplarını oluşturur. Akraba dişiler büyük ölçüde birbirlerine dosttur. Birbirlerine yakın olma ve birbirleriniTımar etme eğilimindedirler.Birlik içindeinde agresif karşılaşmalarda takım oluştururlar. Dişi akrabalar, doğum gruplarından göç etmedikleri için bu güçlü bağları oluştururlar.[15]
_suckling%2c_Semliki_Wildlife_Reserve.jpg)
Dişiler 7 ila 8 yaşlarında, erkekler ise 7 ila 10 yaşlarında cinsel olarak olgunlaşır.[2] Bir dişinin yumurtlamasının başlangıcı, erkeklere çiftleşmeye hazır olduğunun bir işaretidir. Yumurtlama sırasında dişinin anogenital bölgesinin derisi şişer ve parlak kırmızı / pembeye döner.[16] Şişlik hareket etmeyi zorlaştırır ve dişinin mikrobiyal veya parazitik enfeksiyon olasılığını artırır. Daha şişmiş anogenital bölgeleri olan dişiler gençken çoğalırlar, her yıl daha fazla yavru üretirler ve bu yavruların hayatta kalma şansı daha yüksektir. Bu dişiler ayrıca daha fazla erkek çeker ve aralarında agresif kavgalara neden olma olasılıkları daha yüksektir.[13] Zeytuni babunlar rastgele çiftleşme eğilimindedir. Bir erkek, öfkeli bir dişiyle bir ilişki kurar, ona yakın durur ve onunla çiftleşir.[17] Erkekler, partnerlerini onunla çiftleşmeye çalışan diğer herhangi bir erkeğe karşı korurlar. Bir kadın çok günlü bir birliktelikte olmadığı sürece, genellikle her gün birden fazla erkekle çiftleşir.[18] Üremeleri için birden fazla çiftleşme gerekli değildir, ancak dişinin yavrularının gerçek babalığını belirsiz hale getirme işlevi görebilir. Bu babalık eksikliği, çocuk öldürme olayını azaltmaya yardımcı olabilir. Nadiren, erkek zeytuni babunlar, olası gebe kalma döneminin tamamı boyunca bir dişiyi tekelleştirir. Erkek, dişisini, birliktelik sırasında diğer erkekler tarafından çiftleşmekten korur.[19]
Zeytuni babun,IUCN tarafından enAsgari endişe altındaki türler'de listelenmiştir çünkü:"Bu tür çok yaygın ve bol miktarda bulunur ve bir ekin akıncısı ve hayvan katili olarakzulüm görmesine rağmen, geniş bir nüfus düşüşüne neden olduğuna inanılan büyük bir tehdit yoktur". Katledilmesine rağmen, Zeytuni babun hala yaygın ve çok sayıdadır. Rekabet ve hastalığın kapalı ormanlarda babun sayısının azalmasına neden olmuş olabileceği düşünülüyor.
Wikimedia Commons'taPapio anubis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikitür'dePapio anubis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
