Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Yunan alfabesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yunan Alfabesi
Ελληνικό αλφάβητο
TürÜnlü harfli Alfabe (Soldan sağa)
DillerYunanca
DönemMÖ 800'den günümüze[1][2]
Aile sistemi
Mısır hiyeroglifleri
Etkilenen alfabelerGot alfabesi,Glagol alfabesi,Kiril alfabesi,Kiptî alfabesi,Ermeni alfabesi,Latin alfabesi,Gürcü alfabesi,Runik yazı ve Anadolu alfabeleri
ISO 15924ltr, Greek
YönSoldan sağa
Unicode adıGreek
Unicode aralığı
*1 Proto-Sinaitik kelimesindekiSinaitikİngilizceSinai+ite+ic şeklinde türetilmiş olupSina (dağı) ile ilgili/alakalı manasına gelmektedir. Türkçeleştirilişi şu şekilde olabilir: Sina+î ile Sinevî veya Sina+sal ile Sinasal
Kimi durumda Proto-Kenanitik şeklinde de isimlendirilebilir.
Bu sayfaUFA fonetikUnicode semboller içerir. Doğru birgörüntüleme desteğiniz bulunmadığı takdirde,soru işaretleri, kutular veya diğerUnicode karakterleri görebilirsiniz. IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak için, bakınızYardım:IPA.
Yunan alfabesi
ΑαΑlfa ΝνNi
ΒβVita ΞξKsi
ΓγGama ΟοOmikron
ΔδDelta ΠπPi
ΕεEpsilon ΡρRo
ΖζZita ΣσςSigma
Ηηİta ΤτTaf
ΘθThita Υυİpsilon
Ιιİota ΦφFi
ΚκKappa ΧχHi
ΛλLamda ΨψPsi
ΜμMi ΩωOmega
Tarihçe
ϜϝDigama ͰͱHita
ϺϻSan ϘϙKopa
Ͷͷ ͲͳSampi
ϷϸŞo
Ayırıcı imler ve diğer semboller
İlgili konular

Yunan alfabesi, tarihî dönemden çağdaş döneme kadar çeşitli değişikliklerle aslenYunancanın yazımında kullanılan alfabedir. AslenFenike alfabesinden türetilmiş[3] ve ilk olarak MÖ 9. yüzyıl sonlarında ya da MÖ 8. yüzyıl başlarında kullanılmaya başlanmıştır.[4][5]Latin veKiril alfabelerinin atasıdır. Günümüzde Yunanca yazmak dışındamatematikte,temel bilim vemühendislik bilimlerinde bilimsel gösterimler olarak kullanılır. Alfabe, yedisiünlü, on beşiünsüz, ikisi ise birleşik olmak üzere yirmi dörtharften oluşur:[6]

ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΞΟΠΡΣΤΥΦΧΨΩ
αβγδεζηθικλμνξοπρσ
ς
τυφχψω

Tarihçe

[değiştir |kaynağı değiştir]

MÖ 16. ve MÖ 12. yüzyıllar arasındaMiken Uygarlığı'nda,Linear B yazı sistemi, Yunan dilinin en erken dili, Miken Yunancasını yazmak için kullanılmıştır. Yunan alfabesiyle ilgisiz olan bu yazı sistemi MÖ 13. yüzyılda terkedilmiştir ve MÖ 9. yüzyılın sonlarında veya MÖ 8. yüzyılın başında Yunan alfabesi ortaya çıkmıştır.[4] İki yazı sisteminin zamanları arasındaki dönem,Yunan Karanlık Çağı olarak anılır. Karanlık çağın bitimindeFenike alfabesi, beş sesli harf eklenerek kullanılmaya başlanmıştır. Yunan Alfabesi,Antik Yunan'dan günümüzeYunanistan'da kullanılmaktadır. Bunun yanındaHristiyanlığınOrtodoks mezhebine bağlı KaramanlıTürkler tarafından 18.-20. yüzyıllarda Karaman sahası Türk ağzının yazımında da kullanılmıştır.[7]

Alfabeyi oluşturan harflerin her biri farklı değişiklikler geçirmiştir ve şekilleri değişmiştir. Harflerin tarih içindeki şekilleri şu şekildedir:

KitâbeEl yazmaModern
ArkaikKlasikMajüskül (büyük harf)Minüskül (küçük harf)Küçük harfBüyük harf
αΑ
βΒ
γΓ
δΔ
εΕ
ζΖ
ηΗ
θΘ
ιΙ
κΚ
λΛ
μΜ
νΝ
ξΞ
οΟ
πΠ
ρΡ
σςΣ
τΤ
υΥ
φΦ
χΧ
ψΨ
ωΩ

Modern harfler

[değiştir |kaynağı değiştir]
SimgeAdıSes değeriRakamİbraniLatinHTML
AntikOrta ÇağModernAntikOrta ÇağModern
Α αalfa (ἄλφα)alfa (ἄλφα)alfa (άλφα)[a] [aː][a][a]1אaΑ α
Β βbeta (βῆτα)vita (βῆτα)vita (βήτα)[b] [v]2בbΒ β
Γ γgamma(γάμμα)gamma(γάμμα)gama (γάμμα / γάμα)[g] [, ]3גgΓ γ
Δ δdelta (δέλτα)delta (δέλτα)delta (δέλτα)[d] [ð]4דdΔ δ
Ε εei (εἶ)e psilon (ἒ ψιλόν)epsilon (έψιλον)[e] [e]5הeΕ ε
Ζ ζzeta (ζήτα)zita (ζήτα)zita (ζήτα)[zd] [dz] [z]7זzΖ ζ
Η ηeta (ἦτα)ita (ἦτα)ita (ήτα)[ɛː] [i]8חēΗ η
Θ θtheta (θῆτα)theta (θῆτα)tita (θήτα)[t] [θ]9טthΘ θ
Ι ιiota (ἰῶτα)iota (ἰῶτα)iota (ἰῶτα)[i] [iː] [i]10יiΙ ι
Κ κkappa (κάππα)kappa (κάππα)kapa (κάππα)[k] [k]20כkΚ κ
Λ λlambda (λάμβδα)labda (λάβδα)lamda (λάμδα / λάμβδα)[l] [l]30לlΛ λ
Μ μmu (μῦ)mu (μῦ)mi (μι / μυ)[m] [m]40מmΜ μ
Ν νnu (νῦ)nu (νῦ)ni (νι / νυ)[n] [n]50נnΝ ν
Ξ ξksei (ξεῖ)ksi (ξῖ)ksi (ξι)[ks] [ks]60סks, xΞ ξ
Ο οou (οὖ)o mikron (ὂ μικρον)omikron (όμικρον)[o] [o]70עoΟ ο
Π πpei (πεῖ)pi (πῖ)pi (πι)[p] [p]80פpΠ π
Ρ ρro (ρω)ro (ρω)ro (ῥῶ)[r] [r]100רr, rhΡ ρ
Σ σ ςsigma (σῖγμα)sigma (σῖγμα)sigma (σίγμα)[s] [z] [s] [z]200שsΣ σ ς
Τ τtau (ταῦ)tau (ταῦ)taf (ταυ)[t] [t]300תtΤ τ
Υ υu (ὗ)u psilon (ὔ ψιλον)ipsilon (ύψιλον)[y] [yː] [i]400וu, yΥ υ
Φ φphei (φεῖ)phi (φῖ)fi (φῖ)[p][ɸ][f]500 phΦ φ
Χ χkhei (χεῖ)khi (χῖ)khi (χῖ)[k [x]600 kh, chΧ χ
Ψ ψpsei (ψεῖ)psi (ψῖ)psi (ψι)[ps] [ps]700 psΨ ψ
Ω ωo (ὦ)o mega (ὠ μέγα)omega (ωμέγα)[] [o]800עōΩ ω

Eski harfler

[değiştir |kaynağı değiştir]
SimgeAdıSes değeri![8] Rakamİbrani
Ϝ[9]Digama, Vau[w]6ו
Ͷ[10][11]Pamfilyaca Digama, (Tsan)[v] ([ts])
Ͱ[12]Heta[h]ח
Ϻ[13]San[s]צ
Ϙ[14]

(ϟ)[15]

Kopa[k]90ק
Ͳ[16]

(ϡ)[17]

Sampi[ss] ([ts])900צ

Birleşik harfler

[değiştir |kaynağı değiştir]
SimgeAdıSes değeri[8]
ϛ[18]Stigma[st]
ϗ[19]Kai[kaj]
ȣ[20]Ou[u]

Harf birleşmeleri

[değiştir |kaynağı değiştir]

Yunancada kullanılan birçok sesin kendine özel harfi yoktur. Mevcut harflerin bir araya gelmesi ile harf bileşikleri oluşur. Yunancada bu yöntemle elde edilen 7 harf bileşiği bulunur. Sözcüğün içinde bulunduğu yere göre harfler kendi seslerini de temsil ediyor olabilir. Fakat genel olarak:

Ünsüz harf birleşmeleri

[değiştir |kaynağı değiştir]

ΜΠ - μπ

[değiştir |kaynağı değiştir]

/b/ olarak:

  • ΜΠ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârdaB okunur;μπικίνι /bikini/
  • ΜΠ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yineB okunur; τουρμπίνα /turbina/
  • ΜΠ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsaB olarak okunur:Μπαμπάς /babas/

/m/-/b/ olarak:

  • ΜΠ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirsemb olarak okunur; γαμπρός /gambros/

ΝΤ - ντ

[değiştir |kaynağı değiştir]

/d/ olarak:

  • ΝΤ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârdaD olarak okunur;ντύνομαι /dinome/.
  • ΝΤ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yineD okunur; σουρντίνα /surdina/.
  • ΝΤ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsaD olarak okunur;νταντά /dada/.

/n/-/d/ olarak

  • ΝΤ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirsend olarak okunur; πάντα /panda/.

ΓΚ - γκ

[değiştir |kaynağı değiştir]

/g/ olarak:

  • ΓΚ birleşiği sözcük başına geldiğinde her hâlükârdaG olarak okunur; γκάφα /gafa/.
  • ΓΚ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sessiz harf gelirse yineG okunur; αργκό /argo/.
  • ΓΚ bileşiği sözcük içinde iki kez tekrarlanmışsaG olarak okunur; γκογκό /gogo/.

/n/-/g/ olarak:

  • ΓΚ birleşiği sözcük ortasında iken kendinden önce bir sesli harf gelirseng olarak okunur; παγκράτι (pangrati).

ΓΓ - γγ

[değiştir |kaynağı değiştir]

/n/-/g/ olarak:

  • Sadece kelime ortasında bulunabilir ve bu durumdang olarak okunur; αγγλος (anglos).

ΓΧ - γχ

[değiştir |kaynağı değiştir]

/n/-/g/-/h/ olarak:

  • Sadece kelime ortasında bulunabilir ve bu durumdangh olarak okunur; συγχωρ /singhor/.

ΤΣ - τσ

[değiştir |kaynağı değiştir]

Peltek /ç/ olarak:

  • ΤΣ τσ Τσ bileşikleri Yunancada her zaman, Türkçede olmayan bir peltek /ç/ şeklinde telâffuz edilir. Ses daha çok t'ye kayar; τσακμάκ /ćakmak/.

ΤΖ - τζ

[değiştir |kaynağı değiştir]

Peltek /c/ olarak:

  • ΤΖ τζ Τζ bileşikleri Yunancada her zaman, Türkçede olmayan bir peltek /c/ şeklinde telâffuz telâffuz edilir. Ses daha çok z'ye kayar; τζάμι /źami/.

ΓΙ - γι

[değiştir |kaynağı değiştir]

ΓΙ bileşiğiy olarak okunur.

Ünlü harf birleşmeleri

[değiştir |kaynağı değiştir]

ΑΙ - αι

[değiştir |kaynağı değiştir]

ΑΙ - αι birleşmesi, /e/ olarak okunur. Ancakι harfinde umlaut (iki nokta) olursa (ΑΪ -αϊ) /ay/ sesi verir.

ΑΥ - αυ

[değiştir |kaynağı değiştir]

Av ya da Af olarak okunur. Sözcük içindeki yerine göre sesletim değişir. İkiliden sonra ünlü harfler ve β,ρ,γ,λ,ν,δ,μ,ζ harfleri gelirse ikili /av/ diye okunur. Bu harfler akılda tutmak için "vergilendirmez" kelimesi akılda tutulabilir. Diğer harfler gelirse ikili /af/ diye okunur.

EI - ει

[değiştir |kaynağı değiştir]

Birleşim, /i/ sesini verir.

ΕΥ - ευ

[değiştir |kaynağı değiştir]

Bu birleşim, /ev/ ya da /ef/ olarak okunur. Sözcük içindeki yerine göre sesletim değişir. İkiliden sonra ünlü harfler ve β,ρ,γ,λ,ν,δ,μ,ζ harfleri gelirse ikili /ev/ diye okunur. Diğer harfler gelirse ikili /ef/ diye okunur.

ΟΙ - οι

[değiştir |kaynağı değiştir]

ΟΙ - οι birleşimi, /i/ sesini verir.ΟΪ -οϊ /oy/ sesini verir. Eğerι harfi üzerindeki iki nokta olmasaydı, diftongi olur

ΟΥ - ου

[değiştir |kaynağı değiştir]

Birleşim, /u/ sesi verir.

Ayrıca bakınız

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^Johnston, A. W. (2003). "The alphabet". In Stampolidis, N.; Karageorghis, V (eds.). Sea Routes from Sidon to Huelva: Interconnections in the Mediterranean 16th – 6th c. B.C. Athens: Museum of Cycladic Art. pp. 263–276.
  2. ^Swiggers, Pierre (1996). "Transmission of the Phoenician Script to the West". In Daniels; Bright (eds.). The World's Writing Systems. Oxford: University Press. pp. 261–270.
  3. ^The Development of the Greek Alphabet within the Chronology of the ANE 12 Nisan 2015 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi. (2009), Quote: "Naveh gives four major reasons why it is universally agreed that the Greek alphabet was developed from an early Phoenician alphabet.1 According to Herodutous "the Phoenicians who came with Cadmus... brought into Hellas the alphabet, which had hitherto been unknown, as I think, to the Greeks."2 The Greek Letters, alpha, beta, gimmel have no meaning in Greek but the meaning of most of their Semitic equivalents is known. For example, 'aleph' means 'ox', 'bet' means 'house' and 'gimmel' means 'throw stick'.3 Early Greek letters are very similar and sometimes identical to the West Semitic letters.4 The letter sequence between the Semitic and Greek alphabets is identical. (Naveh 1982)"
  4. ^abThe date of the earliest inscribed objects; A.W. Johnston, "The alphabet", in N. Stampolidis and V. Karageorghis, eds,Sea Routes from Sidon to Huelva: Interconnections in the Mediterranean 2003:263-76, summarizes the present scholarship on the dating.
  5. ^Cook, B. F. (1987). Greek inscriptions. of California Press/British Museum, s.9.
  6. ^"Lesson 1: The Greek Alphabet, Vowels, Consonants, and Dipthongs".daedalus.umkc.edu. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:10 Mart 2023. 
  7. ^Hatice Şirin User, Başlangıçtan Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ, Ankara 2006, s. 85.
  8. ^abIPA
  9. ^Digamma, Nick Nicholas' Home Page 11 Şubat 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  10. ^Pamphylian Digamma, Nick Nicholas' Home Page 23 Mart 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  11. ^Tsan, Nick Nicholas' Home Page 23 Mart 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  12. ^Heta, Nick Nicholas' Home Page 12 Şubat 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  13. ^San, Nick Nicholas' Home Page 11 Şubat 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  14. ^Koppa, Nick Nicholas' Home Page 11 Şubat 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  15. ^Numeric Koppa, Nick Nicholas' Home Page 19 Temmuz 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  16. ^Sampi, Nick Nicholas' Home Page 23 Mart 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  17. ^Numeric Sampi, Nick Nicholas' Home Page 19 Temmuz 2017 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  18. ^Stigma, Nick Nicholas' Home Page 29 Kasım 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  19. ^Kai, Nick Nicholas' Home Page 18 Ekim 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
  20. ^Ou, Nick Nicholas' Home Page 29 Kasım 2016 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Köken ve soybilim
Dönemler
Lehçeler
Antik
Koini
Modern
Sesbilim
Dilbilgisi
Yazı sistemleri
Edebiyatı
Tanıtma ve öğretim
Diğer
Alfabeler
Ünsüz alfabeleri
Hece yazıları
Abugidalar
Saf hece yazıları
Logogramlar
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yunan_alfabesi&oldid=36390251" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp