Yeremya kitabına ait parçaların bir kısmıKumran'da dördüncü mağaradakiÖlü Deniz parşömenleri'nde bulundu. Bu metinler, hemMasoretik Metin hem deSeptuaginta Metinler ile uyum içindedir. Bu keşif, bu iki metin arasındaki farklılıklara ışık tuttu; ilk Hristiyanlar içinYunanca yazılanSeptuaginta'nın sadece zayıf bir tercümeden ibaret olduğu ortaya çıktı.Ölü Deniz Tomarları yayınının kıdemli editörüEmanuel Tov'un yazdığına göre,Masoretik sürüm yaİbranice orijinalinin tekrar yazılmasıyla oluşmuştur ya da bundan önce halihazırda iki farklı sürüm yer almaktaydı.[1]
Yeremya kitabının, bugünTesniyeciler veya beraberinde dini reformlar getirenTesniye yazarları tarafından etkilenip düzenlendiği görüşü hakimdir.[2] Bu, hemTesniye'de hem Yeremya kitabındaki lisanın paralelliğinden açıkça ortaya çıkmaktadır.[3] Örneğin, hem Tesniye 4:20 hem de Yeremya 11:4 "demir eritme ocağı"ndan bahsetmektedir. Ayrıca, dini reformlardaki güdü Yeremya ve Tesniyeciler arasında aynı doğrultudadır ve çocuk kurbanlarının bitişinden bahseder (bkz. Yer 7:31, 19:5, 32:35; Lev 18:21). Fakat Yeremya kitabının Tesniyeci ekolün bir parçası olup olmadığı tartışma konusudur çünkü Yeremya'da ne Tesniye'den ne deYoşiya'nın reformlarından bahsedilir.[4] Hatta, Yeremya'daki bazı deyimlerin metinler arası olarak tekrar edilişi "tarihsel Yeremya" fikrini ortaya atmaktadır ki bu fikir ne onaylanabilir ne de terkedilebilir.[5] Fakat buna tezat olarak,Septuaginta veMasoretik Metin'deki farklılıklardan doğan tartışmalar sonucunda Masoretik Metin'in içeriğinde "tarihsel Yeremya" tasvir edildiği görülür.[6]
Kitap, kabaca altı bölümde ele alınabilir[7] ve şiirsel, hikâyesel ve biyografik tarz metinlerin kitap genelinde serpiştirildiği görülür.[8] Bahsedilen altı bölüm şöyledir:
Konu 1-25: Yeremya'nın mesajının ilk ve temel çekirdeği
Konu 26-29: Biyografik materyal ve diğer peygamberlerle etkileşim
Konu 30-33: Tanrı'nın restorasyon sözü
Konu 34-45:Sıdkiya ile etkileşim veKudüs'ün düşüşü
Konu 46-51: İsrail'i çevreleyen uluslara ilahi ceza
Konu 52: 2 Krallar 24:18 ila 25:30 arasını tekrarlayan ek kısım.
Kitaba göre,Benyamin kabilesinin topraklarında bulunan Anatotlu birrahibin oğlu olarak dünyaya gelen peygamber Yeremya,Süleyman Mabedi'nin yıkılmasıyla sonuçlanacak olanNebukadnezar'ınYehuda Krallığı'ndakiKudüs'ü kuşatmasından önce, kuşatma sırasında ve sonrasında yaşadı. Yine kitaba göre, yıkımdan çeyrek asır önce sürekli olarak Tanrı'nın yargılayışının geleceği kehanetinde bulundu;İsrailoğullarına putları bir kenara bırakmalarını ve Tanrı'nın seçilmiş halkının kaderini yerine getirmesi ve Tanrı'nın yargısından kurtarmak için tövbe edilmesini savundu. Yeremya'nın uyarılarına kulak asmayan İsrailoğulları tövbe etmedi. Amacına ulaşamayan Yeremya, bildiği ve tanıdığı her şeyin yıkımına şahit oldu; İsrail'in elit tabakası Babil'esürgüne gönderildi ve geriye kalanlarMısır'a kaçtı.
Yeremya kitabı, dikkat çekici bir şekilde içgözlemsel bir peygamber tasvir eder, bu peygamber tez canlı ve içine sokulduğu durumdan öfkelenen bir peygamberdir. Yeremya'nın çabaları, halkını uyarmak ve Tanrı "bu halk için artık dua etme" diyene kadar Tanrı'nın hoşgörüsü için pazarlık yapmak arasında gidip gelmiştir. Boynundaki boyunduruklaperformans sanatı icra edip ilgi çekmeye çalışmıştır. Kendisiyle alay edildiğinde misillemede bulunurdu; sonuç olarak hapse atıldı. Bir keresinde de ölmesi için bir kuyuya atıldı.
"İnançsız çobanlar"a karşı (ör: sahte peygamberler) tehditler, barış ve gerçek çoban sözü, sahte peygamberlere ve tanrısız rahiplere karşı uyarılar (muhtemelenYehoyakim zamanında; 23:1-8, 9-40);
MÖ 597'deNebukadnezar tarafından yapılansürgün ve arkada kalanları simgeleyen iki sepet incir görümü (24. konu);
Yehuda ve komşu uluslara uygulanacak cezai tehditler, ör:Karkamış Savaşı (605; 25.konu);
Yeremya'nınTapınak'taki kehanetini, tutuklanmasını, ölümle yüzleşmesini ve kurtarılışını anlatan ilk tarihi pasajlar (26. konu);
Yıkım ve sürgün döneminin ardından İsrail'in korunuşu;
Yeremya'nın kehanetleri sıkça aynı kelimler, deyişler ve betimlemeler kullanılarak tekrarlanmaktadır. Elli yıllık bir zaman dilimini içermesine rağmen kronolojik bir sırada değildir.
KitabınYunanca tercümesi olanSeptuagint (LXX) sürümüİbranice olan Masoretik Metin (MT)'e kıyasla farklılıklar gösterir.Septuaginta'da 10:6-8; 25:14; 27:19-22; 29:16-20; 33:14-26; 39:4-13; 52:2, 3, 15, 28-30 vs bulunmamaktadır. Toplamda, MT'de bulunan 2700 kelime LXX'de yer almamaktadır. Ayrıca MT'de 45 ile 51 konuları arasında bulunan "Uluslara karşı kehanetler" bölümü LXX'de farklı yerde yer alıp 25:13'ten sonra bulunmaktadır.
Uzmanlara göre kitabın ilk 25 konusunda Yeremya'nın pasajlarından bazıları "itiraf" içeriklidir: 11:18-12:6, 15:10-21, 17:14-18, 18:18-23 ve 20:7-18. Bu pasajlarda Yeremya sunması gereken mesajdan hoşnut olmadığını dile getirir fakat yine de ilahi çağrıyı, arayıp bulmuş olmamasına rağmen, kararlı bir şekilde yerine getirmiştir. Buna ilaveten, bu "itiraf"ların bazılarında Yeremya, Tanrı'ya kendisine zulüm edenlerden intikam alması için dua etmektedir.[10] (bkz.Yeremya 12:3)
Yeremya'nın "itiraf"ları bir çeşit kişisel hayıflanmadır. Bu tür hayıflanmalarMezmurlar veEyüp kitabında da görülmektedir.Eyüp gibi Yeremya da doğduğu güne lanet eder (Yer. 20:14-18 ve Eyüp 3:3-10). Aynı şekilde, Yeremya'nın "Birçoğunun, 'Her yer dehşet içinde! Suçlayın! Suçlayalım onu!' diye fısıldaştığını duydum" diye haykırışı Mezmurlar 31:13 ile bire bir aynıdır. Fakat Yeremya'nın hayıflanmasını diğerlerinden farklı kılan,Yehova tarafından bu mesajların sunulmasıdır.[10]
İşaretsel-hareketler olarak da bilinen 'peygambersi hareketler', mesajın iletilmesi için yapılan sembolik hareketlerdir.[10] Bu hareketler genelde garip olup zamanın kültürel normlarına aykırıdır. Bu hareketlerin amacı, seyirci çekmek, seyircileri soru sormaya teşvik etmek ve peygamberin yaptığı hareketin anlamını açıklamasına olanak sağlamaktır. Peygambersi hareketler sadece Yeremya kitabına has değildir.
Yeremya kitabında bulunan işaretsel-hareketlerin bazıları şunlardır:
Yeremya 13:1-11: Keten kuşak giymek, gömmek ve gömüldüğü yerden çıkarmak.[11]
Yeremya 16:1-9: Evlilik, yas ve genel şölen geleneklerinden sakınmak.[12]
Yeremya 19:1-13: Kudüs'ün dini liderleri önünde çömlek kırmak.[13]
Yeremya 27-28: Yeremya'nın boyunduruk takması ve başka bir peygamber olanHananya tarafından bunun kırılması.[14]
Yeremya 35:1-19: Çadırlarda yaşayıp şarap içmeye karşı olan Rekavlılara şarap sunmak. Bu olayTapınak'ta gerçekleşmiştir ve sosyal normların kırılması açısından önemli bir pasajdır.[15]
Bu liste, Yeremya kitabında bulunan peygambersi hareketlerin geniş listesi değildir. Kitabı okuyan kişi, peygambersi hareketlerle karşılaştığı zaman bunun farklı yazarlar tarafından farklı zamanlarda ve farklı bir seyirci grubuna yaptığını aklından çıkarmamalıdır.[16] Bu durum, içinde peygambersi hareketler bulunan diğer metinler için de geçerlidir.
^Coogan, M. A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its Context. Oxford University Press: Oxford, 2009. p.300.
^Hyatt, JP. Jeremiah and Deuteronomy. Journal of Near Eastern Studies. Vol. 1, No. 2 (Apr., 1942), pp. 156-173
^Holt, EK. The Chicken and the egg –or was Jeremiah a Member of the Deuteronomist Party? Journal for the Study of the Old Testament. Vol.44. pp109-122. (1989)
^Carroll, RP.Intertextuality and the Book of Jeremiah: Adimadversions on text and theory. The New Literary Criticism and the Hebrew Bible. pp. 55-78. 1993. Sheffield Academic Press. - books.google.com.
^Diamond, A R Pete. 1990. "Jeremiah's confessions in the LXX and MT : a witness to developing canonical function?." Vetus testamentum 40, no. 1: 33-50
^Coogan, M. A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its Context. Oxford University Press: Oxford, 2009. p299.
^Robert Davidson "Jeremiah, The Book of" The Oxford Companion to the Bible. Bruce M. Metzger and Michael D. Coogan, eds. Oxford University Press Inc. 1993. Oxford Reference Online. Oxford University Press. Northwestern University. 20 October 2010[1][ölü/kırık bağlantı]
^An Introduction to the Old Testament in Greek,Henry Barclay Swete, Cambridge University Press, 1914, Part II, Chapter III, Section 6,[2][ölü/kırık bağlantı], "Baruch and the Epistle of Jeremiah were regarded by the Church as adjuncts of Jeremiah, much in the same way as Susanna and Bel wereattached to Daniel. Baruch and the Epistle occur in lists which rigorously exclude the non-canonical books; they are cited as 'Jeremiah' (Iren. v. 35. I, Tert. scorp. 8,Clement of Alexandria,Paedagogus i. 10,Cyprian,Testimonia ii. 6); withLamentations they form a kind of trilogy supplementary to the prophecy."
^abcCoogan, M. A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its Context . Oxford University Press: Oxford, 2009. pp.303.
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. pp. 99-114
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. pp. 82-99
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. pp. 115-124
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. pp. 136-
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. pp. 124-136
^Friebel, K.G. Jeremiah's and Ezekiel's Sign-Acts. Sheffield Academic Press: Sheffield, England, 1999. p. 13
.jpg)
