XV. Louis, lakabıSevilen Louis (Louis le Bien-Aimé) (d. 15 Şubat 1710 - ö. 10 Mayıs 1774), 1715-1774 arasındaFransa kralı. Güçsüz yönetimiyle krallık otoritesinin zayıflamasına yol açmış, 1789Fransız Devrimi'nin patlak vermesinde etkili olmuştur.
Fransa kralıXIV. Louis'nin (hd 1643-1715) torununun oğlu,Burgonya dükü Louis'yleSavoya'lı Marie-Adelaide'nin oğluydu. Anne ve babasıyla hayatta kalan tek ağabeyi 1712'de öldüğü için, XIV. Louis'nin ölmesi üzerine (1 Eylül 1715) tahta çıktı. Şubat 1723'te reşit ilan edilmesine değin ülkeyi naip sıfatıyla Orleans dükü II. Philippe yönetti. Philippe, Louis'yi 1721'deİspanya kralıV. Felipe'nin kızı Mariana'yla evlendirdi. Philippe'in Aralık 1723'te ölmesinin ardından Louis, Conde 7. prensi Louis-Henri'yi başnazırlığa atadı. Louis'nin Maraiana'yla evliliğini iptal eden Louis-Henri onu devrikPolonya kralı I. Stanislaw'ın kızı Marie Leszczynska'yla evlendirdi. Louis'nin hocası Piskopos (sonradan Kardinal) Andre-Hercule de Fleury 1726'da Louis-Henri'nin yerine başnazır oldu.Öte yandanPolonya veFransa tahtları arasındaki akrabalık ilişkisi, Fransa'nınPolonya Veraset Savaşı'na (1733-1738) katılarak Avusturya veRusya'yla karşı karşıya gelmesine yol açtı.
XV. Louis'nin siyasi konulardaki kişisel etkisi ancak Fleury'nin 1744'te ölmesinden sonra belirgin duruma geldi. Louis, Fleury'nin yerine yeni bir başnazır atamayacağını ve bundan böyle yönetim işlerini tek başına yürüteceğini açıklamasına karşın, bakanlarının çalışmalarına ve ülke politikasına kesin bir yön veremeyecek kadar tembel ve kendine güvensiz bir insandı. Devlet yönetimi entrikacı bakanlardan vesaray çevrelerinden oluşan rakip gruplar arasında bölünüp yozlaşırken, o kendini saraya kapatarak bütün zamanını metresleriyle geçirme yolunu seçmişti. Bazıları siyasi yaşamda önemli rol oynayan bu kadınlardan, 1739-1741 arasında gözdesi olan Vintimille markizi Pauline de Mailly-Nesle, Fransa'yı sonuçsuz kalanAvusturya Veraset Savaşı'nda (1740-1748)Avusturya veİngiltere'ye karşı savaşa sokan gruba mali destek sağladı.Louis'nin Eylül 1745'te sarayın resmi evsahibesi (maitresse en titre) seçtiği Pompadour markizi Jeanne-Antoinette Poisson ise, yönetimdeki nüfuzunu 1764'te ölene değin korudu.
Ama Louis her konuda pasif bir hükümdar da değildi. Entrika yoluyla uluslararası olayların akışına yön verme arzusu 1748'desecret du roi (kralın sırrı) olarak bilinen, karmaşık bir gizli diplomasi sistemi kurmasıyla sonuçlandı. Önemli Avrupa başkentlerine yerleştirilen Fransız gizli ajanları, Louis'nin emriyle, çoğu kez kamuoyuna açıklananlara ters düşen siyasi hedefler doğrultusunda etkinlikte bulunmakla görevlendiriliyorlardı. Louis gizli diplomasi yöntemine ilk kez Polonya krallığına bir Fransızın seçilmesini sağlamak için başvurdu.Resmi açıklamalarda reddettiği bu girişimin başarısızlıkla sonuçlanmasından kısa bir süre sonra ülkesiyleİsveç,Prusya,Osmanlı Devleti vePolonya arasındaAvusturya'ya karşı bir ittifak kurmak amacıyla ajan ağını genişletti. Ama bakanları gizli diplomasiden habersiz oldukları için, dış politika alanında karar alıp uygulamayı olanaksızlaştıran bir kargaşa yaşanmaya başladı. Louis 1756'da Madame de Pompadour'un etkisiyle, gizli diplomasi yoluyla ulaşmaya çalıştığı hedefleri geçici olarak bir yana bırakarak Avusturya'yla ittifak kurdu.Bundan kısa süre sonra Avusturya ve Fransa ileİngiltere vePrusya arasında başlayanYedi Yıl Savaşı 1756'dan 1763'e değin sürdü. Louis'nin savaş nedeniyle kara Avrupa'sında Avusturyalılara karşı üstlendiği sorumluluklar, Fransa'dan çok daha büyük deniz gücü olan ve zengin denizaşırı kaynaklara sahip İngiltere'ye karşı sömürgelerde yürüttüğü mücadeleyi olumsuz yönde etkiledi.SonuçtaKuzey Amerika veHindistan'daki Fransız sömürgelerinin hemen tümü İngiltere'ye geçti. 1758-1770 arasında dışişleri bakanlığı yapan, Madame de Pompadour'un gözdesi Choisel dükü Etienne-François Fransa'yı eski askerî gücüne kavuşturmayı başardı. Ama Louis'nin gizli diplomasisinin Polonya'da başarısızlığa uğraması Rusya, Avusturya ve Prusya'nın Polonya'yı paylaşarak (1772) Fransa'nınOrta Avrupa'daki nüfuzuna son vermeleriyle sonuçlandı.
GençliğindeSevilen lakabıyla anılmasına karşın zamanla uyruklarının güvenini yitiren Louis'nin hükümdarlığının son yıllarında, Parlement'ların (Yüksek Mahkeme) kral tarafından çıkarılan yasaların yürürlüğe girmesini engelleme ayrıcalığına son verilerek, zayıflayan zayıflayan krallık otoritesi güçlendirilmeye çalışıldı. XIV. Louis'nin askıya aldığı bu ayrıcalık naiplik döneminde Parlement'lara yeniden tanınmıştı. Yargıçlar sonradan,États-Généraux'nun toplantıya çağrılmamasından da yararlanarak kendilerini krallığın temel yasalarının savunucusu ilan etmiş ve taşra Parlement'larıyla Paris Parlement'ı arasında güçlü bir birlik kurarak taht karşısındaki konumlarını güçlendirmişlerdi. BöyleceJohn Law'ın mali sistemine son vermişler, 1764'teCizvitlerin Fransa'dan sürülmesinde önemli rol oynamışlar ve Bretanya'nın merkezi yönetimle bağlarını bir süre için koparmışlardı. Parlement'lar mali reformların önünde de büyük engel oluşturuyorlardı. Parlement'ların yetkilerini kötüye kullanmalarına son vermeye kararlı olan Adalet Bakanı Rene du Maupeou, 1711'de Paris Parlement'ının yetkilerini yargı işleriyle sınırladı ve yargı makamlarının satılması uygulamasına son verdi. Halkın muhalefetine karşın, yeni adalet sistemi XV. Louis'nin ölümüne değin etkin biçimde işledi. Ama XV. Louis'nin ardılı XVI. Louis'nin bu sisteme nedensiz yere son vermesi, 1789 Fransız Devrimi'nin koşullarını hazırlayarak Bourbon monarşisinin yıkılmasıyla sonuçlandı. XV. Louis'nin uzun hükümdarlık döneminin öteki önemli gelişmeleri, tahtın siyasi ve manevi otoritesinde görülen zayıflama ve dışişleriyle askeri konularda yaşanan başarısızlıklar oldu.
XV. Louis, cocukluk resmi
XV. Louis gençlik portresiRessam: Alexis Simon Belle
XV. Louis'in peygamber İsa'ya atıflı heykeliHeykeltras:Nicolas Coustou</small
- Gaxotte, Pierre, (1980)Louis XV, Paris: Fayard(Fransızca)
- Hours, Bernard (2002),Louis XV et sa cour Paris: PUF(Fransızca)
- Bluche, François (2003)Louis XV, Paris:Perrin(Fransızca)
- Combeau, Yves (2012)Louis XV, l'inconnu bien aimé, Paris Belin,ISBN 978-2701159041(Fransızca)
- Petitfils, Jean-Christian (2014)Louis XV, Paris: Perrin,ISBN 978-2262029883(Fransızca)
- Bernier, Olivier (1984)Louis the Beloved: The Life of Louis XV(İngilizce)
- Perkins, James Breck. (1897)France under Louis XV (2 Cilt)online Colt 1 29 Haziran 2011 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.;online Cilt 2 29 Haziran 2011 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.(İngilizce)
- Malettke, Klaus (2008)Die Bourbonen Band II: Von Ludwig XV. bis Ludwig XVI.: 1715-1789/92 .Stuttgart: Kohlhammer,ISBN 978-3-17-020581-9.(Almanca)
- Ladurie, Emmanuel Le Roy (2000)L'ancien régime. Vol. 2: Il declino dell'Assolutismo. L'Epoca di Luigi XV (1715-1770), Bologna: Il Mulino.(İtalyanca)
Wikimedia Commons'ta
XV. Louis ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
