Latin alfabesi
Xx harfi |
| X | x |
| X | x |
XxTürk alfabesinde kullanılmayan birRoma harfidir. IPA'daki değeri[x] damağın arkasından gelen bir H sesidir. Türkçedekiıxlamur (ıhlamur) sözcüğünün bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Bazı dillerde normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır.Yunanca,Kürtçe,Lazca veAzerbaycan Türkçesinde de tıpkıArapçadaki Hı (خ) gibi bir art damak sesini çıkarmak için kullanılır.Kiril AlfabesindekiХ harfi ile aynı ses değerine sahiptir.
X harfi Türk alfabeleri içerisindeTatarcada,Salarcada veAzericede kullanılır. Art damaktan gelen bir H sesidir. Normal H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Azerbaycan Türkçesinin resmî harflerinden birisidir.İç veDoğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin:Baxmax (Bakmak) fiilinin okunuşuBaḥmaḥ şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır.Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)… Anadolu Türkçesinin halk ağzındaki ve Azericedeki kullanımında çoğu zaman aynı kaynağa yakın olarak seslendirilen Arapçadaki Ha (ح) harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır (Ⱨ,Ḩ).
Avrupa dillerinde genel olarakK veS harflerinin birleşimidir. Türkçede bu nedenle KS olarak yazılır. Örneğin:Karl Marx (Karl Marks)...
