 | Buyönerge, Türkçe Vikipedi'ninBiçem El Kitabı'nın bir parçasıdır. Yönerge, kullanıcıların uyması istenen genel olarak kabul edilmiş bir standart oluşturmaktadır; ancak kullanıcıların yönergenin uygulanması konusundasağduyu ile hareket etmesi beklenir ve bazı durumlardaistisnalar söz konusu olabilir. Bu sayfada yapılacakönemli düzenlemelerinfikir birliğini yansıtması gerekir. Şüpheye düştüğünüz durumlarda, konuyu ilk öncetartışma sayfasında gündeme getirin. |
| Biçem el kitabı | |||
|---|---|---|---|
Görseller | |||
Düzen | |||
Listeler | |||
Konuya göre
| |||
Biçem el kitabının bu kısmında; bir Vikipedi maddesinin genellikle sahip olduğu bölümler ve bunların sırası ile maddede bulunan çeşitli öğelerin kullanım biçimleri konu alınır.Vikimetin kullanımı içinYardım:Sayfa değiştirme sayfasını, yazım biçimi ile ilgili konular içinVikipedi:Biçem el kitabını inceleyebilirsiniz.
Taslak bir maddede en azındangiriş bölümü ile kaynakça kısmı yer almalıdır. Aşağıda, bir maddedeki standartlaştırılmış ek bölümleri listelenmektedir. Eksiksiz bir maddenin bu öğelerin tamamına, hatta zaman zaman çoğuna sahip olması gerekmez.
Taslak seviyesinden daha uzun maddeler, okunabilirliği arttırma amacıyla genellikle bölümlere, belirli bir uzunluğun üzerindeki bölümler ise genellikle paragraflara ayrılır. Bölüm başlıklarının adları ve sıraları genellikle ilgiliVikiproje'de belirlenir.
Bölümleri ve alt bölümlerin ayrılmasını sağlayan başlıklar; metni bölerek maddeyi daha net ve anlaşılabilir hale getirir, içeriği düzenler ve içindekiler tablosunu doldurur. Çok kısa bölüm ve alt bölümler, kalabalık yaratarak metnin akıcı bir şekilde okunabilmesini engeller. Genel olarak kısa bir paragraf veya tek bir cümle için ayrı bir başlık oluşturulmasını gerekmemektedir.
Başlıklar, 1. seviyeden 6. seviyeye kadar inen bir düzene sahiptir. Başlığın düzeyi, başlık metninin her iki tarafındaki eşittir (=) işaretlerinin sayısıyla tanımlanır. 1. düzey (= Başlık 1 =) maddenin adı olarak otomatik olarak oluşturulur ve gövde kısmında bu seviye başlığın kullanılması uygun değildir. Bölümler 2. düzey başlıklarla (== Başlık 2 ==) başlarken gerektiği takdirde alt bölümler için 3. (=== Başlık 3 ===), 4. (==== Başlık 4 ====), 5. (==== Başlık 5 ====) ve 6. (==== Başlık 6 ====) seviye başlıklar oluşturulabilir. Bir başlık ile alt başlığı arasındaki düzeyler ardışık olmalı ve atlama yapılmamalıdır. Örneğin 2. düzey bir başlığın altında 3. düzey başlıklar yer almalı, 3. düzey başlık atlanarak 4. düzey başlık kullanılmamalıdır.
Bölümler arasında sadece bir satır boşluk bırakılmalıdır. Değişiklik ekranında bırakılan birden fazla boş satır, maddede çok aşırı boşluk oluşturur. Başlık ve alt başlık arasına boş bir satır eklenmesine gerek yoktur. Bir başlığı değiştirir ya da kaldırırken bu başlığa gelen dış ve iç bağlantıların çalışmaya devam etmeleri amacıyla ilgili kısma, başlığın önceki adının yazıldığı birçengel şablonu yerleştirebilirsiniz ({{çengel}} yerine{{subst:çengel}} şeklindeki kullanımı tercih ederek).
İçerdiği konuların çeşitliliği nedeniyle Vikipedi'de, bir maddenin gövdesindeki bölüm başlıklarının adlandırılması veya sıralamasına ilişkin genel bir standart veya yönerge yoktur. Bu konudaki genel uygulama, benzer maddelerdeki düzenin emsal alınmasıdır. Maddeye katkıda bulunanlar, bu konuda bir düzen oluşturmak için tartışarakfikir birliğine ulaşmalıdırlar.
Eğer bir başlığın adının uygunsuz olduğunu düşünüyorsanız, ilgili başlığın altına {{başlık adı}} şablonunu ekleyebilirsiniz.
Bir maddenin bölümü, bu bölümdeki konuyu işleyen farklı bir maddenin özeti niteliğindeyse, ilgili bölüm başlığının hemen altından bu maddeye bir bağlantı verilmelidir. Bu durumda {{ana}} şablonu kullanılarak,ilknot biçiminde bir "Ana madde" bağlantısı oluşturulabilir.
Bir maddedeki bir bölümle ilgili bir ya da daha fazla madde daha fazla veya ek bilgi sunuyorsa (üst paragrafta bahsedildiği gibi bölümdeki konuyu işleyen madde değilse) ve metin içerisinde bu maddelere bağlantı verilmemişse, ilgili bölümde bu madde ya da maddelere ilknot biçiminde bağlantı verilmelidir. Bu bağlantılar, halihazırda kullanılan {{ana}} şablonu varsa, bu şablonun ardından gelen aşağıdaki şablonlardan biriyle verilebilir:
{{Daha fazla}} - "Daha fazla bilgi:" bağlantısı oluşturur{{Ayrıca bakınız}} - "Ayrıca bakınız" bağlantısı oluştururBölümler, genellikledüzyazı şeklindeki paragraflardan oluşur. Bölümler arasında olduğu gibi paragraflar arasında da yalnızca tek bir boş satır olmalı, satır başları girintili olmamalıdır. Maddenin giriş bölümünde ve çok karmaşık veya kesilmesini gerektirecek kadar uzun olmadığı sürece gövdesinde madde işaretleri kullanılmamalıdır. Bununla birlikte maddenin sonlarında konumlanan notlar, kaynakça, konuyla ilgili yayınlar ve dış bağlantılar gibi bölümlerde madde işaretli listeler yer alır. Bu tip listeler, erişilebilirlik sorunları yaratacaklarından dolayı genel olarak boş satır ile ayrılmazlar.
Tek cümleden oluşan paragraflar, metnin akışkanlığını düşüreceğinden ötürü mümkün olan en az sayıda tutulmalıdır. Benzer nedenden ötürü çok uzun paragraflar da parçalanmalıdır. Kısa paragraflar ya da tek bir cümle için genel olarak ayrı bir alt başlık oluşturulmaması gerektiğinden bu durumlarda ihtiyaç hâlinde madde işaretli liste kullanımı tercih edilebilir.
Kullanıldıkları takdirde ek bölümler, maddenin alt kısmında==2. düzey başlıklar==[a] ve ardından çeşitli altbilgiler ile birlikte görünür. Bu bölümleri alt bölümlere ayırma ihtiyacı doğduğunda (örneğin, kitap ile dergi listelerinin ayrılması) bu ayrım,liste başlığı (;Kitaplar) yerine 3. düzey başlıklar kullanılarak (===Kitaplar===) yapılmalıdır.
Maddede bir eserler ya da yayınlar listesi varsa, bu genellikle kronolojik olarak ve madde işaretli liste şeklinde verilir.
İçeriğin konusuna göre çeşitli başlıklar kullanılır. Yazılı olmayan eserlerden (müzik, film, resim, koreografi, mimari tasarımlar gibi) oluşan ya da içeriğinde birden çok eser türü barındıran listeler için "eserler" başlığı tercih edilir. Uygun olduklarında "yayınlar", "diskografi", "videografi" ya da "filmografi" gibi başlıklar kullanılır. "Bibliyografya" başlığı, maddenin konusuyla ilgili eserlerden ibaret olup olmadığı net olmadığı için önerilmez. "Eserler" veya "yayınlar" başlıkları, bölümde yalnızca tek bir öğe listelense dahi çoğul olmalıdır.[b]
"Ayrıca bakınız" bölümü, ilgili veya karşılaştırılabilir maddelere iç bağlantı vermenin ve ağı inşa etmenin bir yoludur. Bu bölüm zorunlu değildir, birçok yüksek kaliteli veya kapsamlı madde bu bölümü içermez. Bir bağlantının "Ayrıca bakınız" bölümüne dahil edilip edilmeyeceği, kullanıcının tercihine bağlıdır ve birsağduyu meselesidir.
Bu bölümde madde işaretli bir şekilde listelenen maddeler, makul bir sayıda olmalıdır. Yapılan listeleme; mantıksal (örneğin konuya göre), kronolojik ya da alfabetik olarak sıralanabilirler. Yer alan maddelerin sayısına göre {{sütunlu liste}} ya da {{div sütunu}} şablonlarının da kullanılabilir.
"Ayrıca bakınız" başlığıyla adlandırılan bu bölümde yer alan bağlantılarının ilk amacı, konuyla kabaca ilgili olan maddeleri listeleyerek okuyucuların keşfetmelerini sağlamaktır. "Ayrıca bakınız" bölümü,kırmızı ya daanlam ayrımı sayfalarına bağlantıları içermemelidir (anlam ayrımı sayfalarındaki benzer anlam ayrımı sayfalarına bağlantı verilen durumlar dışında). Bağlantılar, ancak ve ancak metinde yer almamışsa "Ayrıca bakınız" bölümünde yer almalıdır. ÖrneğinFIFA Dünya Kupası maddesindeki "Ayrıca bakınız" bölümüneFIFA Kadınlar Dünya Kupası maddesi eklenebilir, zira bu madde konuyla ilgilidir ve metin içerisinde buraya verilen bir bağlantı yoktur.
Genel olarak bilinmeyen ya da birden fazla anlamı olan bir kavram olduğundan, ilk bakışta konuyla ilgisinin anlaşılabilir olmadığı durumlarda, burada yer alan maddelere kısa bir açıklama eklenebilir:
Bölümde yer alan maddeninkısa açıklaması varsa, {{açıklamalı bağlantı}} şablonunu kullanılarak bu açıklamanın otomatik olarak eklenebilmesi mümkündür. Örneğin,{{Açıklamalı bağlantı|Mustafa Kemal Atatürk}} şeklindeki bir kullanım şu şekilde görülür:
Bu bölümde; maddenin gövdesinde yer almak için ayrıntılı veya garip olan bilgilerin verildiğiaçıklayıcı dipnotlar; maddedeki belirli kısımları belirli kaynaklara bağlayankaynak dipnotları (kısa kaynaklar veya tam kaynaklar); maddede kısa kaynaklar kullanılmışsa bunların tam gösterimleri ve genel kaynaklar (maddenin yazımında kullanılan, ancak maddedeki özel bir kısımla bağlantılı olduğu gösterilmeyen kaynaklar) vardır.
Maddede, birbirleriyle tutarlı olmaları kaydıylaherhangi bir kaynak gösterme yöntemi kullanılabilir. Açıklayıcı dipnotlar ile kaynak dipnotları, tek bir bölümde birleştirilebileceği gibigruplanmış dipnotlar işlevi kullanılarak iki farklı bölümde yer alabilirler. Benzer şekilde uzun kaynaklar ile genel kaynaklar bir arada yer alabileceği gibi "Kaynakça" ve "Genel kaynaklar" olmak üzere iki farklı başlıkta bulunabilir. Duruma göre maddelerde bu bölüm için bir, iki, üç veya dört başlık olabilir.
Yalnızca kaynak dipnotlarının, dolayısıyla da "Kaynakça" başlıklı tek bir bölüme yer verilmesi en yaygın kullanım biçimidir. Ayrı başlıklar kullanılacaksa; ilk önce açıklayıcı dipnotlar ("Notlar"), ardından kaynak dipnotları ("Kaynakça"), sonrasında tam kaynaklar ("Genel kaynaklar"), en sonunda ise genel kaynaklar ("Kullanılan kaynaklar") düzeni takip edilmelidir.
Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi seçilen makul bölüm ve alt bölüm adlarını kullanabilirler, fakat ana alıntıların ve kaynakların gösterildiği bölüm başlığı "Kaynakça" olacak şekilde adlandırılmalıdır. "Notlar", "Dipnotlar" veya "Kullanılan kaynaklar" (popülerliğine göre) gibi başlıklar, çoklu son bölümler veya alt bölümleri birbirinden ayırmak için kullanılabilirler.
Birden fazla bölüm isteniyorsa, bazı olasılıklar şunlardır:
"Bibliyografi" istisnası dışında, yalnızca tek bir öğeyi listelese bile başlık çoğul olmalıdır.
Maddenin konusu hakkında kullanıcılara daha fazla bilgi sunabilecek makul sayıda yayının, isteğe bağlı olarak madde işaretli liste şeklinde, genellikle alfabetik olarak bir listesi yer alır. Bu bölümde listelenen yayınların gösterim biçiminde, maddede kullanılankaynak gösterme biçimine sadık kalınmalıdır. Dış bağlantılar bölümünde verilen içeriği veya kaynakçanın, okuyucunun bir okuma listesi olarak kullanması için çok uzun olduğu durumlar haricinde kaynakça bölümünde verilen içeriği tekrar etmemelidir. Bu bölüm,genel kaynaklar veya kaynak dipnotlarının toplanması için kullanılmamalıdır. "Konuyla ilgili yayınlar" bölümünde yer alan dış bağlantılar,Vikipedi:Dış bağlantılar sayfasında açıklanan yönergelere tabidir.
Her birine kısa bir açıklamanın eşlik ettiği, maddenin konusuyla ilgiliweb sitelerinin madde işaretli olarak sıralandığı bölümdür. Bu bağlantılar maddenin ana metninde görünmemeli ve kaynakça olarak kullanılan bağlantılar normalde bu bölümde tekrar etmemelidir. "Dış bağlantılar" başlığı, yalnızca tek bir öğeyi listelese dahi çoğul hâliyle yazılmalıdır. Bağlantıların içeriklerine göre "Konuyla ilgili yayınlar" bölümü, "dış bağlantılar" bölümüne eşlik edebilir ya da bu bölümle değiştirilebilir.
Vikipedi kardeş projeleri bağlantıları genellikle "Dış bağlantılar" bölümünde yer alır. Maddede "Dış bağlantılar" bölümü yoksa, kardeş proje bağlantılarının maddedeki son bölümün en üstüne yerleştirilmesi gerekir. İstisnai olarak Vikisözlük ve Vikikaynak bağlantıları, satır içi bağlantı olarak da kullanılabilir (metinde geçen ve yaygın olarak bilinmeyen bir kelime ya da bahsi geçen bir belgeye bağlantı verilmesi gibi).
Sağda gösterilen{{Commons kategori}} gibi kutu tipi şablonlar, maddenin son bölümünün ("Dış bağlantılar" bölümü olması gerekmeyen) başına yerleştirilmelidir. Böylece kutular liste öğelerinin altında değil, yanında görünecektir. İçeriği sadece kutu tipi şablon olan bir bölümün oluşturulmasına ise gerek yoktur.
Kutu türü şablonlar ya sağa hizalanmış olarak maddenin altından sarkan uzun bir kutu dizisiyle sonuçlandığı için ya da kardeş projelere olanlar dışında dış bağlantı içermediklerinden iyi yapılı değillerse "Dış bağlantılar" bölümündeki{{Commons kategori-ufak}} gibi "satır içi" şablonlar kullanılabilir. Bu sayede kardeş projelere bağlantıları bir liste öğesi gibi görünür:
Wikimedia Commons'taVikipedi:Biçem el kitabı/Düzen ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunurDolaşım şablonları ya dasıra kutuları ile{{coğrafi koordinatlar}} gibi coğrafya kutularının çoğu, Vikipedi maddelerinin yazıcı çıktısı sürümünde görünmez.
İstisnai durumlarda,kenar şablonları olarak adlandırılan bazı dolaşım şablonları yan taraftadır ve genelliklebilgi kutusunun veya ana resim bölümünün altında konumlanır. Eğer görünümde uzun tablolar gibi, düzen tam oturmamışsa küçük ayarlamalar yapılabilir bunlar konu ile alakalı olan ana maddelerle kısıtlanmıştır ve ansiklopedik değeri yüksektir.Atina demokrasisi maddesinde kullanılan{{demokrasi}} şablonu örneğinde olduğu gibi, bu tür maddeler kenar dolaşım kutusu olmayan kenar kutuları ile de bitebilir.
Liste listeleri ve tartışma sayfaları, kendi özel düzenlerine sahiptir.
Aşağıdaki liste de dahil olmak üzere belirli konuların, düzen önerileri içeren biçem el kitabı vardır:
Bazı Vikiprojelerin, düzenlerle ilgili tavsiye sayfaları vardır:
Her görsel en alakalı olduğu bölümde yer almalı ve mümkünse çoğu açıklayıcı bir başlık bulundurmalıdır. Biçimlendirilmediği takdirde1024×768 penceredeki metin alanını kaplayacak bir görüntü, ilgili biçimlendirme yönergelerinde açıklandığı gibi biçimlendirilmelidir (örneğinVikipedi:Resim kullanım politikası#İzlenen görüntünün boyutu,Vikipedi:Biçem el kitabı/Görseller#Boyut). Görsel bütünlüğün korunması için bir maddedeki görsellerin boyutlarının uyumlu olmaları gerekir.
Bir bölümde bulunan "yığın halindeki" görüntüler, 1024×768 ekran çözünürlüğünde sonraki bölüme taşıyorsa, o bölümde çok fazla görüntü olabilir. Bir madde, metnin uzunluğunu aşacak kadar çok resim içeriyor ve sayfayı uzatıyorsa, birgaleri kullanabilir; veya madde içeriği genişletildiğinde tekrar eklenebilecek görsellere kolayca erişilebilmesi içinWikimedia Commons'da bunların hepsini birleştiren bir sayfa veya kategori oluşturup sayfaya ilgili şablonu ({{Commons}}, {{Commons kategori}}, {{Commons-ufak}} veya {{Commons kategori-ufak}}) ekleyebilirsiniz. Galeriler hakkında daha fazla bilgi içinVikipedi:Resim kullanım politikası § Fotoğraf galerileri konusuna bakın.
Görüntü boyutlarını ayarlamak için|upright=scaling factor kullanılır. Örneğin,|upright=1.3 bir resmi varsayılandan %30 daha büyük ve|upright=0,60 %40 daha küçük görüntüler. Ana resimler genellikle|upright=1.35 boyutundan büyük olmamalıdır.
Görüntü yerleşimi platform (özellikle mobil platformlar) ve ekran boyutuna göre değişiklik gösterdiğinden, ayrıca ekran okuyucu kullanan kişiler için de anlamsız olduğundan, metinde resimlere atıf yaparken sol, sağ, üst veya alt gibi yönlendirmelerden kaçınılmalı ve bunun yerine resimleri tanımlamak için altyazıların kullanılması gerekir.
Yatay çizgiler bazen {{kenar kutusu}} şablon türevleri gibi bazı özel durumlarda kullanılır, ancak normal madde düz yazısında kullanılmaz.
Madde içinde {{Daraltılabilir üst}}/{{Daraltılabilir alt}} gibi şablonların kullanımını sınırlandırılmalıdır, fakattartışma sayfalarında kullanılması kolaylık sağlar.
==Ayrıca bakınız==*[[Yardım:Sayfa değiştirme]]*[[Vikipedi:Biçem el kitabı]]
Oluşacak görüntü:
Ayrıca bakınız