Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi içinİslam konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için lütfentartışma sayfasını inceleyin veya yeni bir tartışma başlatın. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileriekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. (Kasım 2014)
Vehhabîlik (Arapça: الوهابية,el-Vehhabîyye) ya daVahhabizm,[1]İslam'a bağlıSünni-Hanbelî mezhebinin bir altkolu olan ve18'inci asırdaMuhammed bin Abdülvehhâb tarafından başlatılmış fikir akımıdır.[2] Muhammed bin Abdülvehhâb kendi düşünceleriniKur'an veHadislerde olmayan her şeyin reddi, esas İslam'a dönüş olarak tanımlar. Abdülvehhâb'ın etkilendiğiİbn Teymiyye veAhmed bin Hanbel gibi İslam alimlerinin düşüncelerinin ve şirk olarak görülen şeylere karşı duruşlarının etkisi Vehhabîlik akımında baskındır.Vahhabi(zm) terimi Abdülvehhâb'ın şahsı tarafından kullanılmadı, hatta bazı taraftarları "Selefî" terimini kullanmayı tercih ederek "Vahhabi" kullanımını reddederler.[3] Bunun bir sebebi ise Muhammed bin Abdülvehhâb'ın yeni bir İslam yorumu getirmediği ve esas İslam'ı, Ahmed bin Hanbel'i takip ederek tekrar canlandırdığı düşüncesidir. Vehhabîlik tanımlamasını nadir olarak benimseyen Vehhabîler olsa da, sıklıkla bu mezhepte olmayanlar tarafından onları tanımlama amacıyla kullanılır.[4]
Vahhabilik veyaSelefilik hareketiOsmanlılar için ilk kezIII.Selim döneminde sorun oluşturmuş, yerel güçler tarafından bastırılmaya çalışılmıştır. Önemli bir sorun durumuna gelmesi üzerineII. Mahmud, Mısır ValisiKavalalı Mehmed Ali Paşa'yı sorunu çözmekle görevlendirdi.Mehmet Ali Paşa, oğluTosun Paşa komutasındaki orduylaMekke,Medine veTaif'i Vahhabilerin elinden kurtardı (1812-1813). Daha sonra bizzat Emir Abdülaziz'in üzerine yürüdü. Emir Abdülaziz'in ölümü (1814) üzerine Vahhabiler ağır bir yenilgiye uğradı. NihayetMehmet Ali Paşa'nın kumandanıİbrahim Paşa, Abdülaziz'in yerine geçen oğlu Abdullah ve çocuklarını esir ederekİstanbul'a gönderdi. Bunlarınİstanbul'da asılarak öldürülmeleri (17.12.1819) ile Vahhabilik hareketinin ilk dönemi kapandı.
Savaş sırasında kaçarak kurtulmayı başaran Suud hanedanından Türki bin Abdullah,Necd bölgesinde yeniden faaliyete girişerek 1821'den 1891'e kadar sürecek ikinci Vahhabi devletini kurmayı başardı. Daha sonraları bir takım çekişmeler olmuşsa da Suud hanedanındanAbdülaziz bin Suud, Vahhabi devletini yeniden kurdu (1901).Hindistanİngiliz yönetiminin de desteğini sağlayanAbdülaziz bin Suud 26 Aralık 1916 tarihli anlaşma ileİngilizlerceNecd,Hasa,Katif,Cubeyl ve kendisine bağlı diğer bölgelerin hükümdarı olarak tanındı. Bu anlaşmaya göre Abdülaziz, bu yerleri kendisinden sonra miras yoluyla çocuklarına bırakacak ve kendisinin seçtiği veliaht daİngilizlere bağlı kalacaktı.Osmanlıların yenik düşmesiyle sonuçlananI. Dünya Savaşı'nın arkasından VahhabilerHail,Taif,Mekke,Medine veCidde'yi de ele geçirdiler (1921-1926).Abdülaziz bin Suud,Necd veHicaz Kralı olarak kabul edildi (1926). 20 Mayıs 1927 tarihindeİngiltere ile yapılanCidde anlaşmasının arkasından da tam bağımsızlığını ilan etti. BöyleceAbdülaziz bin Suud,Suudi Arabistan Kralı olarak tümHicaz'ı egemenliği altına aldı. Bu devlet,Suudi Arabistan Krallığı adıyla varlığını sürdürmektedir.
Vahhabiliğin din anlayışı,Muhammed bin Abdülvahhab'ın üzerinde önemle durduğutevhid(Allah’ın birlenmesi) konusundaki yorumu çevresinde toplanır.Muhammed bin Abdülvahhab'a göre tevhid, kulluktaAllah'ı bir tanımaktır. Tevhid kelimesini(Lâ ilâhe illallâh) söylemekAllah'tan başka tapınılan şeyleri tanıdıkça bir anlam taşımaz.Allah kalple, dille ve davranışlarla birlenmelidir. Bunlardan birisinin eksik olması durumunda kişiMüslüman olamaz. Tevhid üçe ayrılır. İlki,Allah'ı isim ve sıfatlarında birlemek(tevhid-i esma ve sıfat), ikincisiAllah'ı Rabb'lıkta birlemek(tevhid-i rububiyet), üçüncüsü deAllah'ı ilahlığında birlemektir(tevhid-i uluhiya).Allah'ı bu üç biçimde birleme, ancak amellerle mümkündür. Buna göreKur'an veSünnetin dışında emir ve yasak tanımamak,İslâm Peygamberi'nin döneminde bulunmayan şeyleri vetevessülü terk ederekAllah'ı birlemek gerekir. Butevhide ameli tevhid denir. Herhangi bir hüküm koyucu tanımak,Allah'tan başkasından yardım dilemek,Peygamber için bile olsa,Allah dışındaki bir varlık için kurban kesmek, adakta bulunmak kişiyi küfre düşürür, can ve mal dokunulmazlığını ortadan kaldırır.
Bu tevhit anlayışının getirdiği önemli sonuçlar vardır. Bunlardan birisi,Peygamber'den şefaat talebinde bulunulamayacağıdır. Şefaat,Allah'a özel bir haktır. Bu nedenle Peygamber'den doğrudan şefaat talep etmek, onu Allah'a ortak tutmaktır. Nitekim Arap paganlar daAllah'ı kabul ettikleri halde, melekleri, putları şefaatçi kabul ettikleri için müşrik olmuşlardır. Şefaat inancı gibi yaygın olan tevessül inancı da şirktir.Tevessül inancı, daha çokmutasavvıflar arasında yaygındır. Bir takımşeyhlerin,velilerin hem hayatlarında, hem de öldükten sonra tasarruf sahibi olduklarına inanılmakta, onların himmetleri dilenmekte ve Allah'tan şefaat dilenmesi için aracı kılınmaktadırlar. Vahhabilere göre bu da açık bir şirktir. Çünkü Allah'ın yaratmada, yönetmede, tasarruf etmede, işleri düzenleme ve belirlemede ortağı yoktur.
Vahhabiliğin en önemli özelliklerinden birisi debid'atlar karşısındaki tutumudur.Muhammed bin Abdülvahhab'a göreKur'an ve Sünnet'te olmayan her şey bid'attır. Bir bid'at çıkaran melundur ve çıkardığı şey reddedilmelidir.Bid'atların çoğu insanları şirke düşürmektedir. Bunların başında mezarlar,türbeler ve bunların ziyaretleri gelir. Mezarlarda yapılan ibadetlerşirktir. Sevap umarakPeygamberin kabrini ziyaret bile şirke neden olabilir. Şirke neden olmamaları için, mezar ziyaretleri, türbe yapımı kesin olarak yasaklanmalıdır. Ölülere niyaz,tevessül, falcılara, müneccimlere inanmak,Peygamber'in anısını yüceltmek,Muhammed'in hırkasını veMuhammed'in sakalını ziyaret etmek,Allah'tan başkasına ibadet etmek,şirk koşmaktır.
Mevlit toplantıları düzenlemek, bu toplantılarda mevlit okumak, sünnet ya da nafile namazlar kılmak yasaklanmalıdır. Göz değmemesi için nazar boncuğu takmak, muska takınmak, ağaç, tas vb. şeyleri kutsal saymak, bir hastalık ya da beladan kurtulmak, güzel görünmek vb. için boncuk, ip, hamayi gibi şeyler takınmak, sihir, büyü, yıldız falı gibi şeylere inanmak, iyi kişilere,velilere tazimde bulunmak, onlara dua etmek, onlardan yardım dilemek gibi şeyler de tamamıyla şirke neden olan bidatlardandır.Riya için namaz kılmak, iyi insan gibi görünerek çıkar sağlamak daşirktir. Cami ve mescitlerin süslenmesi,minare yapılması da terk edilmesi gerekenbidatlardır.
^DeLong-Bas 2004, ss. 123–24. "Wahhabism has become [...] a blanket term for any Islamic movement that has an apparent tendency toward misogyny, militantism, extremism, or strict and literal interpretation of the Quran and hadith."
![El-Bâki'nin Abdülaziz el-Suud tarafından 1925'te tahrip edilmeden önceki durumu.[5]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2ftr.wikipedia.org%2fwiki%2fDosya%3aShrines_of_the_Prophet%2527s_Wives_and_Abdullah_ibn_Ja%2527far_and_Aqeel_ibn_Abi_Talib_in_Al-Baqi%2527_before_demolition.jpg)
