Vanuatu'nun tarihöncesi dönemi belirsizdir, arkeolojik kanıtlar adaya 4000 yıl kadar önceAvustronezya dillerini konuşan insanların geldiğini gösterir. MÖ 1300-1100 yıllarına tarihlenen çömlek kırıkları bulunmuştur.[3]
1825 yılında tüccarPeter Dillon,Erromango adasındasandal ağacı varlığını keşfetti. Bu, adalara 1830 yılında göçmenler ile Polinezyalı işçiler arasında gerçekleşen bir çatışma ile biten bir göçmen akınını başlattı. 1860'larda, Avustralya, Fiji,Yeni İspanya ve Samana Adları'ndaki sömürgeciler, işçi talebi yüzünden "blackbirding" adını verdikleri bir işçi ticaretini başlattı. Bu ticaretin zirve noktasında, pek çok adanın erkek nüfusunun yarısından fazlası adalar dışında çalışmaktaydı. Parçalar halinde olan kanıtlar, adaların günümüzdeki nüfusun keşif öncesi nüfuslarından büyük oranda daha az olduğunu göstermektedir.[3]
19. yüzyılda Katolik ve Protestanmisyonerler adalara geldi. Pamuk üretimi yapmak için arazi arayan yerleşimciler de geldi. Uluslararası pamuk fiyatları çökünce, çiftçiler kahve, kakao,muz ve en başarılısı olanHindistan cevizine yöneldiler. İlk başlarda, Avustralya'dan gelen Britanyalılar adalarda çoğunluğu oluşturmaktaydı, 1882 yılında Yeni Hebridler Kaledonya Şirketi'nin kurulmasından sonra ise, Fransızlar adaya gelmeye başladı ve yüzyıl sona erdiğinde adalarda Britanyalıların iki katı Fransız nüfus oluştu.[3]
Adadaki Fransız ve Britanya çıkarlarının birbirine karışması, adaların iki ülkeden birinin topraklarına katılması isteğini doğurdu; fakat 1906'da Fransa ve Birleşik Krallık adaları birlikte yönetmek üzere anlaştılar. Fransız-BritanyaKondominyumu olarak adlandırılan bu eşsiz yönetim, sadece mahkemelerle birbirine bağlanan iki farklı yönetimden oluşuyordu. Melanezyalıların iki güçten herhangi birinin vatandaşlığına girmesi ise yasaklanmıştı.[3]
Vanuatu'nun toplam yüzölçümü yaklaşık 12.274 kilometrekare (4.739 mil kare) olup bunun kara alanı oldukça sınırlıdır (yaklaşık 4.700 kilometrekare veya 1.800 mil kare).[4] Toplam sahil şeridi 2.528 km'dir Adaların çoğu dik yamaçlıdır, toprakları dengesizdir ve kalıcı tatlı su kaynakları çok azdır.[5] 2005 yılında yapılan bir tahmine göre, arazinin yalnızca %9'u tarım için kullanılmaktadır (%7'si kalıcı ekinler, %2'si ise işlenebilir arazi olarak kabul edilmektedir).[6] Kıyı şeridi çoğunlukla kayalıktır, mercan resifleriyle çevrilidir ve kıta sahanlığı bulunmaz, deniz derinliklerine hızla düşüş gösterir.[5]
Tropikal iklime sahiptir ve yaklaşık dokuz ay boyunca sıcak ve yağışlı bir hava hakimdir vesiklon olasılığı da bulunmaktadır. Üç ila dört ay ise daha serin ve kuru, güneydoğudan esen rüzgarlarla karakterize edilen bir dönem yaşanır. Su sıcaklığı kışın 22 °C (72 °F) ile yazın 28 °C (82 °F) arasında değişir. Nisan ve Eylül ayları arasında serin olan hava, Ekim ayından itibaren daha sıcak ve nemli hale gelir. Günlük sıcaklıklar 20-32 °C (68-90 °F) arasında değişmektedir. Güneydoğualizeleri Mayıs'tan Ekim'e kadar görülür.[5]
Vanuatu'da uzun bir yağış sezonu vardır ve neredeyse her ay önemli miktarda yağış düşer. En yağışlı ve en sıcak aylar Aralık ile Nisan arasındadır ve bu dönem aynı zamanda siklon sezonunu oluşturur. En kurak aylar ise Haziran ile Kasım arasındadır.[5] Yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 2.360 milimetre (93 in) olup, kuzey adalarında 4.000 milimetre (160 in)'e kadar çıkabilir.[6] WorldRiskIndex 2021'e göre, Vanuatu, dünya genelinde en yüksek afet riski taşıyan ülkeler arasında birinci sırada yer almaktadır.[7]Adaların genelinde dağlar vevolkanik özellikli ovalar yer alır. Ülkenin en yüksek noktası Tabwemasana 1.877 m'dir.
Ülke yeraltı kaynakları bakımından fakirdir.Manganez çıkartılır ve işlenerek ihraç edilir.
Mart 2015'te, Siklon Pam, Vanuatu'nun büyük bir kısmını Kategori 5 seviyesinde şiddetli bir tropikal siklon olarak etkiledi ve tüm adalarda ölümlere ve geniş çaplı hasara neden oldu. 17 Mart 2015 itibarıyla Birleşmiş Milletler, resmi ölü sayısının 11 olduğunu (Efate'den altı ve Tanna'dan beş) ve 30 kişinin yaralandığını bildirdi; bu sayıların daha uzak adalardan bilgi geldikçe artması bekleniyordu.[8][9] Vanuatu arazi bakanı Ralph Regenvanu, "Bu, bildiğimiz kadarıyla Vanuatu'yu etkileyen en kötü felaket" dedi.[10]
Nisan 2020'de, Siklon Harold Espritu Santo kasabası Luganville'den geçti ve orada ve en az dört adada büyük maddi hasara yol açtı.[11]
Vanuatu'da nispeten sık depremler meydana gelmektedir. 1909 ile 2001 yılları arasında gerçekleşen 58 adet 7 veya daha büyük büyüklükteki depremden çok azı incelenmiştir. Kasım 1999'da meydana gelen şiddetli bir deprem ve ardından oluşan tsunami, kuzeydeki Pentecost Adası'nda büyük hasara yol açmış ve binlerce insanı evsiz bırakmıştır. Ocak 2002'de meydana gelen başka bir güçlü deprem, başkent Port Vila ve çevresinde geniş çaplı hasara neden olmuş ve bu depremi de bir tsunamiyle takip edilmiştir. 2 Ağustos 2007'de ise 7.2 büyüklüğünde bir başka deprem meydana gelmiştir.[12] 17 Aralık 2024'te yine Port Villa'da gerçekleşen 7.3 büyüklüğünde bir başkadeprem can ve mal kayıpları sebep olmuştur.[13]
Vanuatu'nun nüfusu 208,869 (Temmuz 2006 verileri) kişidir. Ülkenin en büyük şehri başkentPort Vila'dır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Ni-Vanuatu (%98.5) halkı oluşturmaktadır. Kalan %1.5 oranını ise Yeni Zelandalı ve Avustralyalılar oluşturur. Ülkenin %36,7'si Presbyterian, %15'i Anglikan, %15'i Roma Katolikleri, %7,6'sı yerel dinlere, %19,5'i ise diğer dinlere inanmaktadır. Ülkede, İngilizce ve Fransızca resmi dil olup halkın çoğunluğu yerel dilleri konuşur. Ülkedeki okur-yazar oranı (15 yaş ve üzeri için) nüfusun %74'tür.
Ülkenin resmi adı Vanuatu Cumhuriyeti, eski adı Yeni Hebridler'dir. Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 30 Temmuz 1980 yılında ülke ortak yönetim olanFransa veBirleşik Krallık'tan koparak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı tarihte meclis anayasasını kabul etmiştir. Başkan ve 40 üyeli meclis, 5 yılda bir halk tarafından seçilir.
^"Oceania – Vanuatu Summary". SEDAC Socioeconomic Data and Applications Centre. 2000. 23 Haziran 2010 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:26 Temmuz 2009.
_(Polynesia_centered).svg)
