| VIII. Mihail Paleologos Μιχαῆλ Η΄ Παλαιολόγος | |
|---|---|
| Βασιλεὺς καὶ Αὐτοκράτωρ Ῥωμαίων Romanorum Imperator | |
 VIII. Mihail Paleologos'un İmparator olması hakkında Münih'te bulunan bir 14. yüzyıl minyatürü | |
| İznik veBizans imparatoru | |
| Hüküm süresi | 1259 – 1261 İznik imparatoru (IV. İoannis ile birlikte) 1261-1282 (Bizans imparatoru (1272'den itibarenII. Andronikos'le birlikte) |
| Önce gelen | IV. İoannis |
| Sonra gelen | II. Andronikos |
| Doğum | 1224 |
| Ölüm | 11 Aralık 1282 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Theodora Paleologina |
| Çocuk(lar)ı | Manuel Paleologos II. Andronikos Konstantinos Paleologos İrini Paleologina Anna Palaiologina Eudokia Paleologina Theodora Paleologina Euphrosyne Paleologina Maria Paleologina |
| Hanedan | Paleologos Hanedanı |
| Babası | Andronikos Doukas Komnenos Paleologos |
| Annesi | Theodora Angelina Paleologina |
VIII. Mihail Paleologos (Yunanca: Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος'; 1223/1224? - 11 Aralık 1282), 1259-1282 arasındaBizans imparatorudur. VIII. Mihail, 1453'te Osmanlı Devleti tarafındanİstanbul'un Fethi'ne kadar, Bizans İmparatorluğu'nda hükmünü sürdüren,Paleologos Hanedanı'nın kurucusu olmuştur. 1261'deKonstantinopolis şehriniDördüncü Haçlı Seferi sonucu kurulanLatin İmparatorluğu elinden almış veİznik İmparatorluğu'nu değiştirerekBizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.[1]
VIII. Mihail,Megas Domestikos ("Bizans ordusu komutanı") görevini yapanAndronikos Doukas Komnenos Paleologos ileTheodora Angelina Paleologina'nin oğludur. Anne tarafından eski Bizans İmparatoruIII. Aleksios'un torunudur. Bizans'ın en tanınmış ailelerinden birine mensup olup cedleri içinde en aşağı 11 imparator bulunmaktaydı. Eski hükümdar ailelerindenDükaslar, Angeloslar ve Komnenoslar ile akrabalık bağı vardı.
Genç yaşlarında tanınmaya ve İznik İmparatorluğu içinde hızla yükselmeye başlamıştır. III. İoannis'in bir büyük yeğeni olanTheodora Dukaina Vatatzina ile evlenmiştir. 1256'da MihailAnadolu Selçuklu Devleti hükümdarı olanII. İzzeddin Keykavus'un temsilcileri ile bir hükûmet darbesi planlamaktan dolayı suçlandırılmıştır.Konya'dakiII. İzzeddin Keykavus sarayına ya kendi isteğiyle gitmiştir veya sürgün olarak gönderilmiştir. 1258'de temize çıkarılıp geri çağrılmış veFrank asıllı paralı askerler birliğinin komutanı (yaniMegas Kontostaulos) olarak atanmıştır.İznik İmparatoruIII. İoannes (John) Vatatzes'in Döneminde Batı Anadolu'dakiTürk yayılışına engel olma yolundaki Balkanlar'dakikalabalık Kuman topluluklarınıOğuz-Türkmenlere karşı Batı Anadolu'ya iskan etmesinden sonraki ikinci girişim XIV. yüzyılın hemen başında BalkanlardakiAlan topluluklarının İmparator VIII. Mikhail Paleologos tarafından Balkanlardan Batı Anadolu'ya nakledilmesidir.[2]
1258'deII. Theodoros ölmüş ve tahta 8 yaşında yetişkin olmayanIV. İoannis çıkartılmıştır. İlk olarak çok nüfuzlu bir bürokrat olanGeorgios Mouzalon ve Patrik I. Arsenius'u taht naipleri olarak görev yapmışlardır. Ancak (sonradan imparatorluğu gasbeden) Mihail, Mouzalon'un bir suikaste maruz kalıp öldürülmesini ve Arsenius'un ise keşiş olarak bir manastıra çekilmesini sağlamıştır. Mihail imparatorluk idaresini önce taht naibi olarak eline geçirmiştir. 1 Ocak 1259'da iseCeneviz Cumhuriyeti yardımı ile VIII. Mihail adı ile Nympaion'da ortak imparator ilan edilmiştir.
25 Temmuz 1261 İzmit İmparatorluk orduları generalAleksios Strategopulos idaresi altındaKonstantinopolis'i almış ve sonLatin İmparator olanII. Baudouin'i ve Latin idarecilerini oradan kovmuştur. VIII. Mihail, Konstantinopolis'e 15 Ağustos'ta girmiştir. Orada hem kendi ve hem de daha küçük çocuk olan oğluII. Andronikos için taç giyme töreni yapılmıştır. VIII. Mihail oradan imparatorluk idaresine başlamış, ortak imparator olan genç IV. İoannis Laskaris'iİznik'te bırakmıştır. Aralık ayında ise tam 11 yaşına girdiği zaman IV. İoannis Laskaris'i tahttan indirmiş; gözlerini kör ettirmiş ve bir manastıra keşiş olarak göndermiştir.
Bütün hükümdarlığı boyunca,Latin İmparatorluğu'nu yeniden kurmak isteyen rakipleriyle mücadele etmek zorunda kaldı.Bizans'ın sonLatin imparatoruII. Baudouin, diplomasi ve evlilik yoluyla Fransa kralı AzizIX. Louis'nin kardeşiCharles d'Anjou ile ittifak kurdu. Yetenekli bir diplomat olan Charles papanın çağrısı üzerineGüney İtalya'ya girdi.Hohenstaufen Hanedanının son temsilcileri Manfredi ve Konradin'i yenilgiye uğrattı,Palermo veNapoli'yi ele geçirdi. Nüfuz alanınıBalkanlar'ın içlerine kadar genişleten Charles,Konstantinopolis'i tehdit etmeye başladı.
Charles'ın girişimleri papalık için de bir tehdit oluşturuyordu. Papayla Mihail arasında Charles'a karşı ittifak oluşturmak amacıyla yürütülen görüşmeler yaklaşık 20 yıl sürdü. Sonunda varılan anlaşmaya göre papa, Charles'ın Konstantinopolis'e saldırmasını önleyecek, buna karşılık Mihail deRum Ortodoks Kilisesi'nin Roma ile birleşmesini sağlayacaktı. Mihail'in böyle bir söz vermesi Bizans halkının çoğunluğunun şiddetli tepkisine yol açtı. Papanın dinsel üstünlüğünü kabul etmek istemeyenler, Latinlerin siyasi ve kültürel egemenliğinin bu yolla yeniden kurulmasından korkuyorlardı.
Bütün bu engellere karşın, 1274'te toplananİkinci Lyon Konsili'nde birlik ilan edildi. Bütün Doğu patriklerinin ya da temsilcilerinin konsile katılmadığı, iki kiliseyi birbirinden ayıran sorunlara ilişkin hiçbir tartışmanın yapılmadığı ve ondan sonraki hiçbir konsilin Lyon Konsili'ni ekümenlik ilan etmediği gerekçesiyle Rumlar konsile karşı çıktılar. Mihail gene de siyasal nedenlerle birliğin korunması için mücadeleyi sürdürdü. Ama 1281'de Charles d'Anjou'nun adayıIV. Martinus papa seçilince Mihail'i hemen aforoz etti; ayrıca Charles'ın Konstantinopolis'e hazırladığı saldırıyı ayrılıkçı Rumlara karşı Kutsal Haçlı Seferi olarak nitelendirdi. Böylece Charles'ın Bizans'ın doğusunu ele geçirmek için oluşturduğu geniş ittifak ağına Sicilya, İtalya'nın bazı bölümleri, Laskaris yanlıları, Baudouin,Fransa veVenedik Cumhuriyeti'in amacı Latin imparatorluğu sırasında yararlandığı geniş ticari ayrıcalıkları yeniden elde etmek ve ezeli düşmanı olan Cenevizleri zengin Rum pazarlarından kovmaktı.
Charles ve Mihail arasındaki diplomatik çekişme yoğunlaşırken, Charles ordu ve donanmasını savaşa hazırlamaya başladı. Fransız general Sully komutasındaAdriyatik kıyısındakiBerat'a (bugünArnavutluk'ta) bir saldırı düzenlediyse de Mihail tarafından geri püskürtüldü. Bu arada Mihail, diplomatik girişimleri sonucunda bir süre için papalığın desteğini kazanmış,Sicilya'dakiHohenstaufen yandaşlarıyla gizli bir anlaşma yapmış, Cenova'nın desteğini almış ve en önemlisi Manfredi'nin damadıAragon kralıIII. Pedro'yla gizli bir ittifak kurmuştu. 30/31 Mart 1282'deSicilya'da Vesperum Ayaklanması patlak verdi. Charles'ın hükümdarlığının sonunu haber veren bu ayaklanmada Fransızlar katledildi. Böylece Bizans, ikinci bir Latin işgalinden kurtuldu. Mihail bundan kısa süre sonra öldü. Mihail'in dikkatini yalnızcaAvrupa'yla sınırlaması,OsmanlılarınAnadolu'da kolayca yayılmasına ve sonunda Konstantinopolis'in de düşmesine ortam hazırladı.
Mihail'in yeğen olduTheodora Palaiologina Synadene.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: IV. İoannis |  İznik imparatoru 1259-1261 IV. İoannis Laskaris ile (1258-1261) | Sonra gelen: Bizans İmparatorluğu'nun restore edilmesi |
| Önce gelen: Latin imparatoru II. Baodouin | .png) Bizans imparatoru 1261-1282 II. Andronikos ile (1272-1282) | Sonra gelen: II. Andronikos |
| İstila ve Akınlar |  | |
|---|---|---|
| Hanlar | ||
| Komutanlar | ||
| İstilaya uğrayan devletler | Harezmşahlar(Celâleddin Harezmşah) · Abbâsîler(Mustasım Billah) · Memlûk Sultanlığı(Baybars) · Delhi Sultanlığı(Alaeddin Halaci) Çerkes Krallığı(Tuqar) · Gürcistan Krallığı(IV. Giorgi) · Bohemya Krallığı(I. Wenceslaus) · Lehistan Krallığı(II. Henryk Pobożny) Macaristan Krallığı(IV. Béla) · Bizans İmparatorluğu(VIII. Mihail) · Kiev Knezliği(II. Yuri) · Vietnam(Trần Hưng Đạo) | |
