| Tuluy | |
|---|---|
 | |
| Moğol İmparatorluğu naibi | |
| Hüküm süresi | 25 Ağustos 1227-13 Eylül 1229 |
| Önce gelen | Cengiz Han |
| Sonra gelen | Ögeday |
| Doğum | 1192 |
| Ölüm | 1232 |
| Çocuk(lar)ı | Möngke (1209–1259) Kubilay Han (1215–1294) Hülagû Han (1217–1265) Arık Böke (1219–1266) |
| Hanedan | Börçigin |
| Babası | Cengiz Han |
| Annesi | Börte |
Tuluy (Moğolca: ᠲᠥᠯᠦᠢ, Толуй хаанToluy han;Çince:拖雷), 1227-1229 yılları arasındaMoğol İmparatorluğu’nun naip yöneticisi.
1190/1191 yılında doğdu.Cengiz Han'ın eşiBörte'den olan dördüncü oğluydu. Çocukluğu babasının yükselişi dönemindeki zorlu şartlar içerisinde geçti. Henüz beş yaşındayken birTatar tarafından kaçırılmak teşebbüsünden, o sırada on dört ya da on beş yaşlarındaki ablası Alçatun’un cesurca mücadelesi ve iki Moğol askerinin yardımıyla güçlükle kurtulabildi. 1203 yılındaKerait bir prenses olan Soyurgaktani ile evlendirildi. 1213 yılındaKin Hanedanlığı üzerine düzenlenen seferde merkez ordusunu komuta etti.
1220 yılındaHarezm üzerine yapılan seferde babasıyla merkez orduda yer aldı. Babası tarafından Horasan bölgesini ele geçirmek üzere yollanan Tuluy, 1221 yılı Şubat ayında ele geçirdiği Merv’i yakıp yıktırdığı gibi yaşayan halkın da çoğunu öldürttü. Nisan ayında da kuşatma sırasında ölen eniştesi Tokaçar’ın intikamı için ele geçirdiği Nişabur’da katliam gerçekleştirdi.Herat’ı aldıktan sonra babasının ordusuna katıldı. Bir süre sonra da ağabeyleriÇağatay veÖgeday’a destek içinÜrgenç kuşatmasına katıldı. 1226 yılında hastalanan babasının vasiyetinde Moğol töresi uyarınca babadan kalma ilk toprakların sahibi ve Moğol ordularının idaresiyle görevlendirildi. Buna göre 129.000 bin kişilik Moğol ordusunun 101.000’i kendisine bırakılmıştı.[1]
Harezm seferinden döndükten sonra babası Cengiz Han ile birlikte, Harezm seferine askerî destek vermeyenTangutlar’ın kurduğuBatı Xia Hanedanı üzerine düzenlenen sefere katıldı. Tangutlar’ın başkentiYinchuan’ın ele geçirilmesinden kısa süre sonra da 1227 yılı Ağustos’unda Cengiz Han hayatını kaybetmiş, Tuluy da babasının defin işlemlerini gerçekleştirmiştir. Babasının vasiyeti doğrultusunda veliaht olarak ağabeyi Ögeday seçilmiş olmakla birlikte kurultayın toplanıp Ögeday’ın han ilan edildiği 13 Eylül 1229 yılına kadar naip olarakMoğol İmparatorluğu yönetti.
Moğol ordusunun hemen hemen tamamı kendisinin kontrolünde olmakla birlikte babasının vasiyetine uyarakÖgeday’ın Büyük Moğol Hanı olmasında herhangi bir sorun çıkartmamıştır. 1231 yılındaKin Hanedanlığı üzerine düzenlenen seferde batıdan saldıran kuvvetlerin komutasını yürüttü. Ağabeyi Ögeday kuzeyden, kendisi de güneydenKin Hanedanlığının başkentiKaifeng’i kuşatmaya çalıştı. İçkiye aşırı düşkün olan Tuluy, kuşatmanın sürdüğü sırada 9 Ekim 1232 yılında öldü.
Tuluy soyundan gelenler 1251 yılından itibarenMoğol İmparatorluğu’nun yönetimine sahip olmuştur. OğluMöngke 1251-1259,Arık Böke 1259-1264,Kubilay Han ise 1260-1294 yılları arasındaMoğol İmparatorluğu’nu yönetmişti. Kubilay Han ayrıca Çin’dekiYuan Hanedanı’nın da kurucusudur. Diğer oğluHülagû deİlhanlılar’ın kurucusu ve 1256-1265 yılları arasındaki hükümdarıdır.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cengiz Han | Moğol İmparatorluğu naibi 1227 – 1229 | Sonra gelen: Ögedey |
 | Moğolistan ile ilgili bu maddetaslak seviyesindedir. Madde içeriğinigenişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
