| Therapsida | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Soyu tükenmiş terapsitlerin fosilleri ve iskelet rekonstrüksiyonları. | |||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt gruplar | |||||||||
Terapsitler (Therapsida),[a]memelileri vesoyu tükenmiş akrabalarını içeren, gelişmiş birsinapsitkladıdır.[2] Başka bir deyişle terapsitler, Sinapsida'nın hayatta kalan teksınıfı olan memelilerin tümünü ve onların soyu tükenmiş akrabalarını içerensphenacodont grubudur. Ancak bu isim, daha çok memeli olmayan terapsitler için kullanılır.[b]
Günümüzde memelilere özgü olarak bilinen çoğu özelliklerin kökeni (laktasyon,kıl, dik duruş) terapsitlere dayanır. Therapsida'ya atfedilen en eskifosil,Tetraceratops insignis'tir (ortaPermiyen döneminden).[3][4] Terapsitler, 275 milyon yıl önce yaşamışpelikozorlardan (özellikle sphenacodontlardan) evrimleşmiş ve eski egemen kara omurgalıları olan pelikozorların yerini almışlardır.Permiyen-Triyas yok oluşundan hemen önce (260 myö) ortaya çıkansinodontlardan (gelişmiş bir terapsit grubu) erken memeliler (Mammaliaformes, 220 myö) türemiştir. Memeliler dışındaki hayatta kalmış en son terapsit grubu olanHaramiyida'nın nesliKretase-Tersiyer yok oluşunda tükenmiştir.
Terapsitlerinşakak kemiğindeki fenestra penceresi, pelikozorlara oranla daha büyüktür. Terapsitlerinçeneleri daha karmaşık ve güçlü olup öndekikesici dişler kesme işlemine dair farklılaşma gösterir. Yanlarda yer alanköpek dişleri ise delme ve parçalama işlemleri için kullanılırken besinleri kesme ve çiğnemek için azı dişleri bulunur. Ayakları vücutlarının altında,sürüngenler vepelikozorların –sürüngen benzeri– yayılan bacaklarında olduğundan daha dikey olarak konumlandırılmıştır.
İlk terapsit fosilleri 1838 yılındaRusya'da ve 1845 yılında (Dicynodon)Güney Afrika'da bulunmuştur. İlk araştırmacılar arasındaRichard Owen (1804-1892) yer alır. 1876 yılında Owen, erkenmezozoik dönem karasürüngenlerinin hemamfibilere hem de memelilere benzerlik gösterenlerinu,British Museum, Güney Afrika sürüngenler kataloğundaAnomodontia (memeli benzeri sürüngenler, Therapsida) olarak tanımlamıştır.[5]
| Synapsida |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Wikimedia Commons'taTherapsida ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikitür'deTherapsida ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
