Surinam, resmî adıylaSurinam Cumhuriyeti (Felemenkçe:Republiek Suriname, Felemenkçe telaffuz:[reːpyˌblik ˌsyːriˈnaːmə]),Güney Amerika kıtasınınAtlantik kıyısında yer alanegemen bir devlettir. GüneydeBrezilya, batıdaGuyana ve doğudaFransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ileGüney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575.990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır.Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir.
BaşlangıçtaAravak veKarayipler gibi yerli kabileler ile meskun edilen Surinam'ın Avrupalılar tarafından keşfi 16. yüzyılda gerçekleşti. Bölge ilk defa 17. yüzyılın ortasındaİngiltere tarafından kolonileştirildi, ancak kısa bir süre sonra SurinamHollanda hakimiyetine girdi.Surinam Cemiyeti adlı özel şirket yönetimi altında nehirler etrafındaplantasyonlar kuruldu ve burada işgücü olması için Afrika'dan köleler getirildi, bu kölelerden bazıları ise koloninin iç kesimlerine kaçarak kendi toplumlarını kurdu. Koloni 1795'temillileştirildi, 1863'te isekölelik yasaklandı. Plantasyonlardaki işgücü açığının giderilmesi için baştaDoğu Hint Adaları veHindistan'dan olmak üzeresenetli işçiler getirildi. Surinam'a 1954'te ülke statüsü verilmesiyle Hollanda veHollanda Antilleri ile birlikte Hollanda Krallığı'nı oluşturan üç ülkeden biri haline geldi. 25 Kasım 1975'te Surinam Hollanda Krallığı'ndan ayrılıp bağımsızlığını kazandı, yine de Hollanda ile ekonomik diplomatik ve kültürel bağlarını sürdürdü.
Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Ülkede soyları senetli işçilere dayananHintler en büyük etnik grup olurken, soyları Afrikalı kölelere dayanan Marunlar ikinci sırada yer almaktadır. Bunlara ek olarak Afrikalı vebeyaz atlara sahip Kreollar,Cavalılar ve birden fazla etnik gruba ait melez bireyler önemli diğer grupları oluşturmaktadır. Çoğunluk tarafından konuşulanFelemenkçe resmî statüye sahip olup ülkedeki prestij dil olurken, halkın önemli bir kısmı ayrıca Sranan Tongo adlıkreol dili konuşmaktadır. ÜlkedeHristiyanlık en yaygın dindir,Hinduizm veİslam ise kalabalık mensupları olan diğer dinlerdir.
Surinam isminin kökeninin, bölgenin Avrupalılar tarafından keşfi sırasında bölgede yaşamışSurinen adlı yerli halka dayandığı düşünülmektedir.[4] Ülke adının sonunda yer alan-am eki, ülkede konuşulan Lokono dilinde nehir veyanehir ağzı anlamına gelmektedir ve ülke adına bu şekilde girdiği düşünülmektedir.[5] İlk olarak bu isim Surinam nehri için kullanılmış, daha sonra nehir etrafındaki bölge ve koloniler için kullanılır hale gelmiştir.[6]
Surinam'da insan yaşamına dair izler MÖ 3000 yılına dayanmaktadır. Bölgede Avrupalılar tarafından ele geçirilmesinden önceAravakların yaşamış olup, bu halk daha sonra bölgeye gelenKarayiplerin himayesine girmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Koloni, ele geçirilmesinin ardındanAmsterdam şehri,Van Aerssen van Sommelsdijck Ailesi veHollanda Batı Hindistan Şirketi tarafından kurulmuş Surinam Cemiyeti adlı özel şirket tarafından yönetilmeye başlandı. Koloni yönetimi altında bölgedeki nehirler etrafında kakao, kahve, şeker kamışı ve pamuk tarımı yapan plantasyonlar oluşturuldu ve işgücü ihtiyacı içinAfrika'dan köleler getirildi. Kölelerin yaşadığı kötü koşullar kölelerin bölgenin iç kesimlerine kaçarak burada kendi toplumlarını oluşturmalarına sebep oldu. 1795'teBatavya Cumhuriyeti koloniyi özel şirket yönetiminden çıkartarak millileştirdi. 1799 ve 1802 ile 1804 ve 1816 arasındaki Britanya işgalleri dışında koloni Batavya Cumhuriyeti ile ardılıBonapartist Hollanda Krallığı veHollanda Krallığı tarafından yönetildi.
1863 yılında koloni köleliği aşamalı olarak yasakladı. Plantasyon sahiplerine tazminat olması adına kölelerin düşük bir ücret karşılığında 10 sene boyunca plantasyonlarda çalışması, sonra ise tamamen özgürleştirilmeleri kararlaştırıldı. 1873'te özgürleşen kölelerin büyük bir kısmı plantasyonlarda çalışmayı bıraktı, bazıları ise çalıştıkları çiftlikleri satın aldı.[8] Koloninin mali gücü yüksek işgücü isteyen plantasyon ekonomisine dayandığından ötürü ilk baştaHollanda Doğu Hint Adaları'ndan (modernEndonezya), daha sonra iseBritanya Hindistanı'ndan senetli işçiler getirildi. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında koloniye daha küçük ölçekli Çinli ve Orta Doğulu işçiler de sevk edildi.
II. Dünya Savaşı sırasında, 1941'de Hollanda hükûmetinin isteğiyleAmerika Birleşik Devletleri Surinam'ı işgal etti. 1954 yılında ülke statüsü verilen Surinam,Hollanda Antilleri ve Hollanda ile birlikte Hollanda Krallığı'nın oluşturan üç ülkeden biri haline gelerek savunma ve dış ilişkiler dışındaki konularda yerel yönetime sahip oldu. 1974 yılında yerel hükûmet ve Hollanda hükûmeti arasında bağımsızlık hakkında konuşmalar gerçekleştirildi.
1975 yılında Surinam Hollanda'dan bağımsızlığını kazandı. Ülkenin ilk cumhurbaşkanıJohan Ferrier, ilk başbakanıHenck Arron olmuştur. Bağımsızlığı takip eden yıllarda nüfusun üçte biri Hollanda'ya göç etti. Ülkede yolsuzluk olayları ve etnik polarizasyon yaygın hale geldi. 1980'de Arron'un sivil hükûmetiDési Bouterse liderliğindeki birdarbe vasıtasıyla devrildi ve askeri cunta yönetimi başladı. Cunta yönetimi her ne kadar resmî açıdan bitse de sivil yönetim üzerinde 1987'ye kadar kontrol sağladı, ancak bu tarihten sonra uluslararası baskı sonucu demokratik seçimler gerçekleştirildi.[7]
1990 yılında tekrar bir askerî darbe yaşandı, ancak 1991'de 4 partiden oluşan ve demokratik seçimler vasıtasıyla seçilmiş koalisyon hükûmeti ülke kontrolünü tekrar sağladı. Koalisyon hükûmeti 2005'te 8 partiyi kapsar hâle geldi ve 2010 yılına kadar ülkeyi yönetti. Ağustos 2010'da yapılan seçimlerde eski askerî lider Dési Bouterse'in muhalefet ile kurduğu iktidar hükûmeti kurdu. 2015 yılında Başkan Bouterse tekrar seçildi, ancak 2019'da 1982 yılında gerçekleştirdiği infaz olayları nedeniyle 20 sene hapis cezasına çarptırıldı.[7] 2020 seçimlerindeChan Santokhi ülke yönetimine geldi.
Surinam Cumhuriyeti, 1987 Anayasası'na göretemsili demokrasidir. Ülkeninyasama organı, 51 kişiden oluşan tek meclisli Surinam Millet Meclisi'dir. Meclis üyeleri her 5 senede bir popüler oy baz alınarak seçilmektedir.
Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Kökenleri bölgeye 19. yüzyıl sonunda Kuzey Hindistan'dan gelen göçmenlere dayananHintler toplumun %27,4'ünü oluşturur ve ülkedeki en büyük etnik gruptur. Afrikalı ataları 17. ve 18. yüzyıldaköle ticareti sonucu ülkeye getirilmiş ve daha sonra ülkenin iç kesimlerine kaçmış Marunlar toplumun %21,7'sini oluşturmaktadır.Beyaz ve siyahîlerin karışması sonucu oluşmuş ve kendilerini Kreol olarak adlandıran halkın genel nüfusa oranı %15,7'dir.Cavalılar toplumun %13,7'sini oluşturur. Halkın %13,4'ü kendi etnik grubunu melez olarak nitelendirmiştir. %7,6'sı diğer gruplara mensup olduğunu belirtmiş, %0,6'sı ise etnik grubunu belirtmemiştir.[7]
Felemenkçe toplumun %60'ının anadili, geri kalan önemli bir kısmının da ikinci dilini oluşturmaktadır.[10] Dil, devletin, iş dünyasının ve eğitimin resmî dili olmasına rağmen,İngilizce temelliKreolce bir dil olan Sranan Tongo dili de geniş ölçüde halk dili olarak kullanıma sahiptir ve halk büyük ölçüdeiki dillidir.[11] Surinam, dünyada Avrupa dışında nüfusun yoğunlukla Felemenkçe konuştuğu birkaç bölgeden biridir.Hindustânî,Cavaca veHakka veKantonca gibiÇince değişkeleri ülkede konuşulan diğer dillerdir. Ülkede yaşayan ve Marun olarak adlandırılan Afrika kökenli grup çeşitli İngilizce bazlı Kreol dilleri konuşmaktadır.
2020 verilerine göre ülkenin %52,3'üHristiyan, %18,8'iHindu, %14,3'üMüslümandır, %5,6'sı yerel halk dinlerine inanmaktadır.Budizm veYahudilik inancına mensup birey sayısı her biri için %1'in altındadır, %1,9'u ise geriye kalan diğer dinlere mensuptur. Herhangi bir dine bağlı olmayanların nüfusa oranı %6,2'dir.[12] Hristiyanlar arasındaProtestanlık (Pentikostalizm ve Morovya Kilisesi) veKatoliklik baskın mezheplerdir.
.svg)
