Sisyphos taş yuvarlama cezasını çekerkenPersephone onu denetiyor (yaklaşık MÖ 530'dan kalma biramfora)
Sisyphos (Yunanca Σίσυφος;İngilizce:Sisyphus),Yunan mitolojisinde, Yeraltı Dünyasındasonsuza kadar büyük bir kayayı bir tepenin en yüksek noktasına dek yuvarlamaya mahkûm edilmiş bir kraldır. Sisifos ismi geleneksel olaraksophos (bilge) sözcüğüyle ilişkilendirilir; fakat bu ilişkilendirme bazı etimolojik problemler içermektedir.Aiolos'un oğlu,Korint kralı Sisyphos tanrı-ırmakAsopos'a, kızıAigina'nınZeus tarafından kaçırılmış olduğunu söyleyerek Zeus'u ele vermesine karşılık kalesi içinde bir pınarın akıtılmasını sağlar.
Bu hainlikZeus'un öfkesine neden olur.Zeus ona ölüm meleğiThanatos'u gönderir. Sisyphos,Thanatos'u zincire vurur; onu özgürlüğüne kavuşturmak için Zeus müdahale etmek zorunda kalır. Ölüler Ülkesi'ne götürülen Sisyphos kaderine katlanmak istemez. Kendisine cenaze töreni yapmamasını karısından ölmeden önce istemiştir. Törensizliği hoş karşılamayanHades, dinsiz karısını cezalandırması için Sisyphos'un yeryüzüne dönme önerisini kabul eder. Sisyphos daha yıllarca yeryüzünde yaşayacaktır.
Nihayet, gerçek ölümünde cezalandırılır. Ölüler Ülkesi tanrıları onu sonsuza dek bir taşı bir tepeden yukarı yuvarlamaya mahkûm ederler; hedefe her yaklaşmada taş yine aşağıya düşer.
Titian'ın Sisifos temsilî tablosu (1548-49) Prado Müzesi, Madrid, İspanya
Sisifos,Aeolus ileEnarete'in oğlu,Merope'nin kocası ve Ephyra (Korint) kentinin kurucu kralıdır, fakat sonraki kaynaklar Sisifos'unAntiklea ile birlikteliğindenOdiseus'un babası olduğunu ileri sürmektedir. Sisifos'unMelikertes onuruna ilkIsthmian oyunlarını düzenlediği rivayet edilir.
Sisifos denizcilik ve ticaretin gelişimine büyük katkıda bulunmuş, fakat konukseverlik kurallarını ihlâl ederek yolcuları ve konukları öldürecek kadar açgözlü ve hilekâr bir kraldır.Homerus'un aktardığına göre, Sisifos en hünerli insan olmasıyla ün salmıştı. Kuzenini baştan çıkarmış, erkek kardeşinin tahtını ele geçirmiş ve Zeus'un sırlarına -özellikle Zeus'un nehir tanrısıAsopus'un kızıAegina'ya tecavüz ettiği sırrına- ihanet etmiştir. Bunun üzerine Zeus, önce Thanatos'tan Sisifos'ucehennemde zincire vurmasını istemiştir. Sisifosise kurnazca, yaptığı kelepçelerin nasıl çalıştığını görmek içinThanatos'tan üzerinde denemesini istemiş, Thanatos kendini zincirleyince Sisifos kelepçeleri iyice sıkılaştırmış ve böylece Thanatos'un artık dünyadan ölüleri almasını engellemişti. Bu durum kargaşaya, daha doğrusu bu süre zarfında hiçbir insanın ölememesine ve Tartarus'a taşınamamasına yol açmıştır. Bunun üzerine, rakipleri ölmediği için yaptığı savaşlardan keyif alamayan ve bu duruma bir hayli canı sıkılan savaş tanrısıAres duruma müdahale etmiş, Thanatos’u serbest bırakıp Sisifos'uTartarus'a göndermiştir.
Ancak sinsi Sisifos ölmeden önce, karısına kendisi öldüğü zaman -âdet olduğu üzere yapılan- tanrılara kurban sunumunu yapmamasını söylemiştir. Böylece Sisifos, Yeraltı Dünyasında karısının onu ihmal ettiğinden yakınmış ve Yeraltı KraliçesiPersephone'yi (veya Hades) kandırarak, karısının görevlerini yerine getirmesini istemek için dünyaya dönmesine izin vermesi konusunda ikna etmiştir. Sisifos tekrar dünyaya yani ülkesi Korint'e varınca, bu seferde de Yeraltı'na geri dönmeyi reddetmiş ve sonundaThanatos (bazı yazarlara göre ise Hermes) tarafından Yeraltı Dünyası'na geri götürülmüş ve orada cezasını sonsuza kadar çekmeye mahkûm edilmiştir.
"Sisifos’un Görevi" ya da "Sisifos’un Meydan Okuyuşu"
Hilekârlığının cezası olarak Sisifos tanrılar tarafından büyük bir kayayı dik bir tepenin doruğuna yuvarlamaya mahkûm edilmiştir. Sisifos tam tepenin doruğuna ulaştığında kaya her zaman elinden kaçmakta ve Sisifos her şeye yeniden başlamak zorunda kalmaktadır.[1] Resim Sisifos'un boş çabalarının canlı örneğidir. Bu ceza Sisifos'a Nehir Tanrısı Asopus'a kızı Aegina'nın yerini söylediği için verilmiştir. Zeus, Aegina'yı uzaklara götürmüş ve yapmış olduğu şeyden dolayı Sisifos'a öfkelenmiştir.[2] Bundan dolayı, "anlamsız" veya "bitmek tükenmek bilmeyen işler" İngilizcedeSisyphean olarak tanımlanır. Sisifos antik dönem yazarları için ortak bir konudur vePolygnotus adlı ressamDelfi'nin duvarlarına onun resmini yapmıştır.
Güneş tanrıcılığına göre, Sisifos her gün doğudan doğup batıdan batan güneşi simgelemektedir. Konunun diğer uzmanları onu dalgaların yükselişi ve alçalışının ya da hain denizin bir kişileştirmesi olarak görürler.Friedrich Gottlieb Welcker Sisifos'un bilginin peşinde boşa çaba harcayan bir insanı sembolize ettiğini ileri sürmüştür.
