Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


İçeriğe atla
VikipediÖzgür Ansiklopedi
Ara

Selefkî İmparatorluğu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Seleukos sayfasından yönlendirildi)
Bu maddedekibilgilerindoğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfengüvenilir kaynaklar ekleyerekmaddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir vekaldırılabilir.
Kaynak ara: "Selefkî İmparatorluğu" – haber ·gazete ·kitap ·akademik ·JSTOR
(Haziran 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)
Seleukos İmparatorluğu
Βασιλεία τῶν Σελευκιδῶν
Basileía tōn Seleukidōn
MÖ 312-MÖ 63
{{{arma_açıklaması}}}
I. SeleukosTetradrahmi
Seleukos İmparatorluğu alternatif harita
Seleukos İmparatorluğu alternatif harita
BaşkentSeleukia
(MÖ 305-240)
Antakya
(MÖ 240-63)
Resmî dil(ler)Grekçe

Yaygın dil(ler)
HükûmetHelenistikmonarşi
Basileus 
• MÖ 305-281
I. Seleukos(ilk)
• MÖ 65-63
II. Filippos Filoromaeus(son)
Tarihî dönemHelenistik Dönem
• Kuruluşu
MÖ 312
MÖ 301
MÖ 188
• Dağılışı
MÖ 63
Yüzölçümü
MÖ 3033.000.000 km2
MÖ 3013.900.000 km2
MÖ 2402.600.000 km2
MÖ 175800.000 km2
MÖ 100100.000 km2
Nüfus
• MÖ 301
30.000.000
Öncüller
Ardıllar
Makedonya (antik krallık)
Part İmparatorluğu
Maurya İmparatorluğu
Suriye (eyalet)
Grek-Baktriya Krallığı
Haşmonayim Hanedanı
Osroene
Hindistan tarihi
İran tarihi
dizisinin bir parçası
Med İmparatorluğu MÖ 678-550
(İskit Krallığı) MÖ 652-625
Yeni Babil İmparatorluğu MÖ 626- 539
Ahameniş İmparatorluğu MÖ 550-330
Ermenistan Krallığı MÖ 331-MS 428
Atropatena MÖ 320'ler-MS 3. yüzyıl
Kapadokya Krallığı MÖ 320'ler-MS 17
Selefkî İmparatorluğu MÖ 312-63
Pontus Krallığı MÖ 281-MS 62
Fratarakas MÖ 3. yüzyıl
Persis kralları MÖ 3. yüzyıl-c. MS 222
Part İmparatorluğu MÖ 247-MS 224
Elamais MÖ 147-MS 224
Harakini MÖ 141-MS 222
Hint-Part Krallığı 19-240
Sasani İmparatorluğu 224-651
Zermihrîler 6. yüzyıl-785
Kârînîler 550'ler-11. yüzyıl
Râşidîn Halifeliği 632-661
Emevîler 661-750
Abbâsîler 750-1258
Dâbûyîler 642-760
Bâvendîler 651-1349
Demâvend Masmuğanı 651-760
Bâduspânîler 665-1598
Cüstânîler 791-11. yüzyıl
Zeydîler 864-14. yüzyıl
Tâhirîler 821-873
Sâmânîler 819-999
Saffârîler 861-1003
Gurlular pre-879-1215
Sâcoğulları 889-929
Müsâfirîler 919-1062
Ziyârîler 930-1090
İlyâsîler 932-968
Büveyhîler 934-1062
Gazneliler 977-1186
Kâkûyîler 1008-1141
Nasrîler 1029-1236
Şabankara 1030-1355
Büyük Selçuklu İmparatorluğu 1037-1194
Harezmşahlar Devleti 1077-1231
İldenizliler 1135-1225
Yezd Atabegleri 1141-1319
Salgurlular 1148-1282
Hezâresbîler 1155-1424
Piştekinliler 1155-1231
Kutluğhanlılar 1223-1306
Mihribânîler 1236-1537
Kert Hanedanı 1244-1396
İlhanlılar 1256-1335
Çobanoğulları 1335-1357
Muzafferîler 1335-1393
Celâyir Sultanlığı 1337-1376
Serbedârîler 1337-1376
İncûlular 1335-1357
Efrâsiyâb Hanedanı 1349-1504
Maraşîler 1359-1596
Timurlular 1370-1507
Kârkiyâ Hanedanı 1370'ler-1592
Karakoyunlular 1406-1468
Akkoyunlular 1468-1508
Zaman çizelgesi

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ileSelefkos veyaSelevkos,İskender'in ölümünden sonraMakedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerindenI. Seleukos tarafından kurulanHelenistikimparatorluk. Başkentleri önceSeleukia, sonraları iseAntakya'ydı.Doğu Akdeniz'de,Irak'ta,İran'da,Türkmenistan'da,Pamir'de veHindistan'ın batısında bulunan topraklarda (bugünPakistan) egemenliklerini sürdürmüşlerdir. TopraklarıRoma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadarDoğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

Seleukoslar devlet idaresindeAhamenişleri örnek almışlar, merkezi gücü ellerinde tutarak özerk yapıyı devam ettirmişlerdir. Kaynaklardan Sekeukoslar Dönemi'nde Yunan kentleri kurulduğu öğrenilmektedir. YalnızI. Seleukos’un 16 tane Antiokheia, 5 tane Laodikeia, 9 tane Seleukeia, 3 tane Apameia ve 3 tane Stratonikeia isimli kent kurduğu bilinmektedir. Seleukos kralları toprakları üzerinde Yunan kentleri kurup onlara bağımsız idare ve otonomi vererek, bu yeni kurulan kentlere batıdan gelip yerleşen Yunanların ekonomik durumu canlandırmalarını, kralı geliri arttırmalarını ve hanedanları için destek olmalarını sağlamışlardır. Yunan yöneticiler kendi dillerini Yunanca yazıp konuşuyor, yerli halk kendi dillerinde konuşuyordu. Ayrıca Seleukoslar çok tanrılı bir dine inanmakla birlikte yerel dinlerin uygulama ve inançlarına da karışmadılar. İsteyenler kendi dinini korumakla birlikte Yunan tanrılarına tapabiliyordu. Yunan olmayan biri Yunan kent-devleti vatandaşı olabiliyordu.

İskender İmparatorluğu'ndan Ayrılış (MÖ 323- MÖ 281)

[değiştir |kaynağı değiştir]

Büyük İskender,Pers İmparatorluğu'nu yıktıktan çok kısa bir süre sonra, arkasından varis bırakamadan öldü. Bu yüzden devlet, generalleri tarafından paylaşıldı. Bu generallerin genel adı olandiadokilerden biri olanSeleukos,Balkanlar'danHindistan'a kadar olan bölümü aldı.

Seleukos'un Yükselişi

[değiştir |kaynağı değiştir]

Büyük İskender'in generalleri birbirlerine üstünlük sağlamak için sürekli savaşıyorlardı vePtolemaios, Büyük İskender'in generallerinden biri veMısır bölgesinin kralı, ilk kezPerdikkas'ın ölümüne yol açan bu savaşlara karşı çıkmıştır. Bu karşı çıkış sonucu İskender İmparatorluğu yeni bir bölünme yaşamıştır. MÖ 320 yılında yapılan bu bölünmeyeTriparadisus Bölünmesi denir. Ama Perdikkas'ın altında MÖ 323 yılına kadar "Kamp Kumandanı" olan Seleukos, Perdikkas'tan sonra gelen hükümdarın öldürülmesine yardım etmiş,Babil'in elde tutulmasını sağlamış ve hükümdarlığını zalimce genişletmiştir. Seleukos, Hükümdarlığını resmen MÖ 312 yılında Babil'de ilan etmiştir. Bu tarih, aynı zamanda Seleukos Devleti'nin kuruluş tarihi olarak geçer. Seleukos, sadece Babil'i değil, İskender'in Makedon İmparatorluğu'nun doğu tarafının büyük kısmını da yönetmiştir. TarihçiAppian kaynaklarında Seleukos hakkında, "Frig Ülkesi'ndenİndus Nehri'ne kadar olan bölgenin hükümdarı olmuştur. "[1] cümlesini kullanmıştır. Seleukos'un, Hindistan'a kadar gidipÇandragupta Maurya adlı Hint kralıyla bir anlaşma imzalayıp devletinin doğu topraklarını 500 fil karşılığında Hintlere vermesiyle Seleukos Devleti, Hindistan üzerindeki hakimiyetini bir daha kazanamamak üzere kaybetti; fakat aldığı fillerİpsus Savaşı'nı kazanmasında büyük rol oynadı.

I. Seleukos Nikator'un resmi olan bir madeni para.

Batıya Doğru Genişleme

[değiştir |kaynağı değiştir]

Onun veLysimakhos'un,I. Antigonos Monophtalmos karşısında MÖ 301 yılındaİpsus Savaşı'nı kazanmalarını takiben Seleukos,Doğu Anadolu Bölgesi'nin ve kuzeySuriye'nin kontrolünü eline geçirdi. Sonrasında, aldığı bu bölgede imparatorluğunun yeni başkenti olanAntakya kentini kurdu. Kentin adına, babası Antiokus'a ithafen, Antiochia (Antakya) adını vermişti. Ayrıca yeni kurulan bu başkente alternatif olarak,Babil'in kuzeyineDicle kıyısınaSeleukia adı altında yeni bir kent kurdu. Seleukos'un İmparatorluğu ulaşmış olduğu en geniş sınırlaraMÖ 281 yılındaKorupedyon Muharebesi'nde eski müttefiği Lysimakhos'u yendikten sonra sahip oldu. Seleukos İmparatorluğu'nun sınırlarını bu savaştan sonraBatı Anadolu'ya kadar genişletti. Bundan sonraki amacı Lysimakhos'unAvrupa'daki topraklarını ele geçirmekti; ancakPtolemaios Keranus tarafından gerçekleştirilen bir suikaste kurban gitti. Oğlu ve aynı zamanda halefiI. Antiohos'e Ön Asya'nın büyük bir kısmına hükmeden bir imparatorluk kaldı. Fakat oğlu I. Antiohos babasının siyasetini uygulamadı ve Avrupa'ya doğru olan genişleme durdu. O dönemde çekiştiği iki hükümdar vardı: Makedonya'daII. Antigonos Gonatas ve Mısır'dakiII. Ptolemaios Filedelfos.

Genişlemiş etki alanı

[değiştir |kaynağı değiştir]

AncakSeleukos'un ölümünden sonra bile Seleukoslar, geniş doğu topraklarına hükmetmekte zorlanıyorlardı. Seleukos,MÖ 305 yılında Hindistan'ı (günümüzPakistan'ınınPencap bölgesi)Çandragupta Maurya (Maurya İmparatorluğu'nun kurucusu)'ya karşı çıkarak işgal etti. Söylenilenlere göre Çandragupta, Seleukos için 600.000 kişilik ve 9.000 fillik bir ordu hazırladı; fakat savaş olmadı. İki hükümdar aralarında yaptıkları bir antlaşmaya göre; Seleukosİndus Bölgesi'nden ve günümüzAfganistan'ından çekildi buna karşılık olarak Çandragupta, Seleukos'a 500 fil verdi. Bu filler, Seleukos'unİpsus Savaşı'nı kazanmasında büyük rol oynadı. Bu barış ortamı bir "müttefik evliliği" (Seleukos Prensesi, Maurya Hanedanı'na gelin gönderildi) ile perçinlendi. Bu evlilik aslındaYunan halkıyla veHint halkının evliliği olarak da değerlendirilebilir.

Ayrıca Seleukos, Çandragupta'nın sarayınaMegastenes adında bir elçi gönderdi. Megastenes, Hindistan veÇandragupta Hanedanı'yla ilgili pek çok detaylı yazı yazdı. Bu yazıların birçoğunuDiodorius Sikulus'un kaynaklarından öğrenebiliyoruz. Ardından Seleukos,Deimakos adında bir elçiyi de Çandragupta'nın oğluBindusara'nın sarayına gönderdi.

Seleukos'un ölümünden önce kaybedilen diğer bölgeler iseGedrosya (Bugün İran Platosu'nun güneybatısında bulunan Belucistan)- ve Gedrosya'nın kuzeyindekiArakosya (İndus Nehri'nin batısında bulunan bir bölge) idi.

I. Antiohos (MÖ 281-261 hükümranlık) ve halefi olan oğluII. Antiohos (MÖ 261-246 hükümranlık) batıda pek çok savaşla yüz yüze geldiler. Bunların çoğu Mısır satrapı olanII. Ptolemaios ve Anadolu'yu işgal edenGalatlarla yapıldı. Bu savaşlar imparatorluğun doğu bölümünü bir arada tutma gayesinin arka plana itilmesine ve batı illere ilginin artmasına neden oldu. II. Antiokus'un hükümdarlığının sonuna doğru birçok eyalet aynı anda bağımsızlığını ilan etti. Bunlar;Baktriya kralıDiodotus,Arsases komutasındaPart bölgesi veIII. Ariarathis komutası altındaKapadokya oldu.

Baktria'da, satrapDiodotus bağımsızlığını ilan etti veGrek-Baktriya Krallığını kurdu (MÖ 245).

Diodotus,Baktriya bölgesinin yöneticisi,MÖ 245 yılında bağımsızlığını ilan etti (gerçek bağımsızlık tarihi belli değildir) ve Grek-Baktriya Krallığı'nın temellerini attı. Bu krallığın zengin birHelenistik kültürü vardı ve Baktria'dan bağımsızlığını, göçebe toplulukların bölgeyi istila etmesi sonucu,MÖ 125 yıllarında ilan etti. Grek-Baktriya Krallığı krallarından olanI. Dimitrios Hindistan'ı işgal etti veMÖ 20 yıllarına dek sürecek olanGreko-Hint krallığını kurdu.

Seleukos İmparatorluğu'nunPart bölgesinden sorumlu olanAndragoras adlı satrap Baktria'nın ardından bağımsızlığını ilan etti. Ardından buna rağmen Partlı bir aşiret'in şefi olanI. Arsakes, Part bölgesiniMÖ 238 dolaylarında ele geçirdi ve kendi devletini kurdu. Bu devletin adıPart İmparatorluğu oldu.

Aynı zamanda II. Antiokhos'un oğluII. Seleukos hükümdarlık koltuğuna MÖ 246 yıllarında oturdu. Seleukoslar, zayıflamaktaymış gibi gözüküyorlardı. II. SeleukosÜçüncü Suriye Savaşı'nda dramatik bir şekildeMısır'da kurulmuş Helenistik devlet olanPtolemaios Krallığı HükümdarıIII. Ptolemaios'a yenildi. Ardından kardeşiAntiokus Hieraks ile taht kavgasına girdi. Bu savaşlardan yararlanan Baktria ve Partya imparatorluktan ayrıldı. Küçük Asya'da da Seleukoslar kontrollerini yitiriyorlardı.Galatlar,Ankyra dolaylarını alarakGalatya'yı kurmuşlardı. Yarı bağımsız, yarı Helenistik krallıklar türedi. BatıdakiBitinya,Pontus,Kapadokya eyaletleri hemen hemen bağımsız oldular veBergama şehriAttalos Krallığı altında bağımsızlıklarını ilan ettiler.

Yeniden Diriliş (MÖ 223 - MÖ 191)

[değiştir |kaynağı değiştir]
III. Antiohos'un resmi olan gümüş para.

Fakat II. Seleukos'un küçük oğluIII. Antiohos MÖ 222 yılında tahta geçmesiyle yeniden diriliş başlayacaktı. Hükümranlığının ilk yıllarında Büyük Antiohos,Dördüncü Suriye Savaşı'nda Ptolemaioslar ordusuna yenildi —Rafya Savaşı'nda Mısır'ın Seleukos ordularını ağır bir yenilgiye uğratmasından dolayı bu savaş kaybedildi. AncakIII. Antiohos, I. Seleukos'tan sonra gelen en büyük hükümdar olduğunu kanıtlayacaktı. Rafya'daki yenilgisinin ardından, on yılını "Anabasis" adını verdiği düşüncesini gerçekleştirmek için harcadı. "Anabasis", doğuda ayaklanan eyaletleri (Partya ve Grek-Baktriya) onararak ve bayındır hale getirerek bu bölgede sembolik bir bağlılık oluşturma düşüncesiydi. Bunu gerçekleştirmek içinBüyük İskender gibi Hindistan'a sefer düzenleyip kralSofagasenus ile görüşmeler yapmıştır.

MÖ 205 yılında batıya geri döndüğünde Büyük Antiohos, Mısır'daII. Ptolemaios'ün ölümünü fırsat bilerek bir batı seferi hazırlığına başladı.

IV. Antiokhos ve Makedon kralıV. Filippos aralarında anlaşarak Ptolemaios hanedanının mallarını ve Ptolemilerin hüküm sürdüğü bölgeleri paylaştılar. Bunun ardındanBeşinci Suriye Savaşı yapıldı. Seleukoslar, MısırlılarıSuriye'den çıkardılar.Panyum Savaşı'nda (MÖ 198) kesin olarak Suriye Seleukosların eline geçti. IV. Antiokhos en sonunda Seleukos İmparatorluğu'nu eski ihtişamına kavuşturmuştu.

Yeniden Dağılış

[değiştir |kaynağı değiştir]
MÖ 200 yılında Seleukos İmparatorluğu, (Antiokus Romalılar tarafından yenilgiye uğratılmadan önce).

FakatIII. Antiohos'un görkemi uzun sürmedi. Eski müttefik Filippos'unMÖ 197'de Romalılara yenilmesinden sonra, Büyük Antiohos Yunanistan'ı işgal etme fırsatını gördü. Sürgüne gönderilmişKartacalı generalHannibal tarafında cesaretlendirilen Büyük Antiohos, Yunanistan'daki bazı devletlerle ittifak antlaşması imzalayarak Yunanistan'ı işgal etti. Bu kararı onun çöküşüne neden oldu: MÖ 191 yılındaThermopylae Muharebesi'nde (MÖ 191) ve günümüzMagnesia Muharebesi'nde (MÖ 190) Romalılar karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgilerin ardından Romalılarla ağır bir barış antlaşması olanApamea Antlaşması'nı (MÖ 188) — bu antlaşma sonucundaAvrupa'da kalan veToros Dağları'nın kuzeyinde kalan tüm topraklar ve yüklü miktarda savaş tazminatı verildi— imzalamak zorunda kaldı. Büyük Antiohos, 3 Temmuz MÖ 187 yılında doğuya doğru, savaş tazminatlarını ödemek için ganimet toplam amacıyla, başka bir sefer yaparken öldü.

IV. Antiokus Epifanes'e ait madeni para.

III. Büyük Antiohos'un oğlu ve onun halefi olanIV. Seleukos (MÖ 187-175)'un hükümdarlığı süresince büyük savaş tazminatı ödenmeye çalışıldı. En sonunda kendi elçilerinden biri olanHeliodorus tarafından suikaste kurban gitti. Seleukos'un küçük kardeşiIV. Antiohos, tahta sahip oldu. IV. Antiokhos, Seleukosların düşük prestijini yükseltmek için Ptolemaioslu Mısırlılarla savaşa girişti ve savaşta başarılı oldu; ancak Ptolemaios Mısır ordusunuİskenderiye'ye kadar sürmesine rağmen Romalı birprokonsül olanGaius Popillius Laenas tarafından ateşkes imzalamaya mecbur kılındı. Romalı elçi, Antiohos'un etrafına bir çember çizmiş ve bu çemberden çıkmadan önce Ptolemaios Mısırla bir antlaşma imzalayıp imzalamayacağına karar vermesini istemiş ve IV. Antiohos da Ptolemaios Mısırla bir barış antlaşması imzalamaya karar vermiştir.

Sonraki hükümdarlık yıllarında imparatorluk daha fazla dağılmıştır. Özellikle doğu bölgelerde kontrol tamamen yitirilmiş, Partlar, Pers (İran veya Fars) topraklarını almaya başlamış ve IV. Antiohos'un Helenistik (veyaantisemitik) aktiviteleriYahudiye eyaletinde silahlı ayaklanmalara yol açmıştır —Makabi Ayaklanması (Hanuka Bayramı'nın tarihçesine bkz. Şabbat(Sebt) 21b, BabilTalmudu). Aynı anda hem Partlarla, hem Yahudilerle savaşmak zorunda kalan Seleukoslar hiçbir şey elde edemediler veIV. Antiohos, MÖ 164 yılında çıktığı bir sefer sırasında öldü.

İç Savaş ve Artan Dağılış

[değiştir |kaynağı değiştir]
İskender Balas'ın gümüş parası.

IV. Antiohos'un ölümünden sonra, Seleukos İmparatorluğu'nun istikrarsızlığı arttı. Sık sık çıkan iç savaşlar merkezi otoriteyi oldukça zayıflattı.

IV. Antiohos'un küçük oğlu,V. Antiohos, MÖ. 161'de IV. Antiohos'un oğluI. Dimitrios tarafından tahttan indirildi ve hükümdarlıktan atılan ilk Seleukos Hükümdarı oldu. I. DimitriosYahudiye eyaletinde merkezi otoriteyi yeniden sağlamaya çalıştı, ancak o da MÖ 150 yılındaİskender Balas tarafından tahttan indirildi —İskender Balas,IV. Antiohos'un oğlu olduğunu iddia eden (Mısır destekli) bir düzmece sahtekardı.

İskender Balas ise, MÖ 145 yılında I. Dimitrios'un oğlunun,II. Dimitrios, onu tahtından etmesine kadar hüküm sürdü. II. Dimitrios imparatorluğun tamamını kontrol edemedi. KendisiBabil ve doğuSuriye'yi yönetebildi.Şam doğusundaki kalan Suriye doğusu İskender Balas'ın kalıntılarının elindeydi. Bunlar önce Balas'ın oğluVII. Antiohos ve sonra gaspçı generalDiodotus Trifon yönetimi altındaAntakya ve çevresini yönettiler.

Bu arada, imparatorluğun topraklarının ayrılması da devam etti. MÖ 143'ten itibaren,Yahudiler bağımsızlıklarınıMakabi adı altında tam anlamıyla kazandılar.Partların işgali de ilerlemeye devam etti. MÖ 139'da, II. Dimitrios'u Partlar tarafından mağlubiyete uğratıldı ve tutsak edildi. Böylece bütün İran Platosu, Partlar'ın eline geçti.

II. Dimitrios'un kardeşi,VII. Antiohos hızla dağılmakta bir imparatorlukta ve değişik yönlerden gelen değişik tehditler altında imparatorluğun birliğini sağlamaya çaba gösterdi. Seleukosları gayet zorlukla kazandıkları Suriye'nin kontrolü, Yahudiye Makabi isyancılar tarafından tehdit edilmekte idi. Bir zamanlar tabi alt-kral hanedanları tarafından idare edilmekte olanErmenistan,Kapadokya vePontus da Suriye ve Kuzey Mezopotamya arazilerini tehdit altına almışlardı. I. Mitridates tarafından gayet iyi yönetilen ve komuta edilen göçebe Partlar orduları tarafından (antik çağlarda gayet ünlü olan Nise at sürülerinin yetişip büyüdüğü) yukarı Medya platosunu ellerine geçirmişlerdi. Romalıların Suriye idaresine el atmaları devamlı olarak beklenmekteydi.

VII. Antiohos, Yahudiye Makabi'ler isyanı zorla bastırmayı başardı. Anadolu'da bulunan tabi alt-krallıklar da bundan korkup, geçici bir zaman olsa bile, itaat göstermeye başladılar. Güçlü bir donanma kurmayı başarabildi ama kara ordusu Partlara karşı hiçbir şey yapamıyordu.

VI. Antiohos, MÖ 133'te yeni topladığı Seleukos Kraliyet ordusu ile doğuya Partlar üzerine büyük bir askeri sefer başlattı. VII. Antiohos, bu askeri seferde önce önemli başarılar kazandı. Mezopotamya, Babil veMedya Seleukoslar eline geçti. VI. Antiohos, şahsen Dicle-Üstündeki-Seleukia'nın Part satrapı ile teke tek çarpışma yaptı. Bu çarpışmada galip geldi; onu öldürdü ve idare ettiği arazileri Seleucia içine ilhak etti. MÖ. 130/129 kışında bu büyük Seleukos ordusu, Medya ve diğer Fars bölgeleri arazilerinde bulunan kışlak şehirlerine kış geçirmek için dağıtıldı. Tam bu ordunun dağılmasından sonra Partlar KralıII. Fraates, kendi orduları ile bu kışlak bölgelere karşı saldırmaya başladı. VII. Antiohos dağıttığı ordusunun küçük bir kısmı ile II. Fraates'in bu saldırılarını durdurmak amacı ile harekâta geçti. Fakat Partlar tarafındanEkbatan Muharebesi'nde mağlup edildi; ordusu imha edildi ve VII. Antiohos'un kendisi de öldü. Bunun başarılar dolayısıyla bazı tarihçiler VII. Antiohos'u büyük Seleukos hükümdarları arasında olduğunu kabul ederler.

Çöküş (MÖ 100 - MÖ 63)

[değiştir |kaynağı değiştir]

MÖ 100'den itibaren, güçlü Seleukos İmparatorluğu'ndan bir tekAntakya ve çevresindeki birkaç Suriye şehri kalmıştı. Güçlerinin büyük bir kısmını kaybetmelerine ve krallığın zayıflamasına rağmen soylular kralların seçiminde önemli rol oynamaya devam etti. Bu seçimleri geneldePtolemaios Hanedanı'nın elindekiMısır veya diğer dış güçler kontrol ediyordu. Seleukoslar bir süre daha ayakta kaldılar; çünkü hiçbir millet onların mirasını devralmak istemiyordu — Seleukoslar o bölgede bir tampon görevi görüyorlardı — ancakPontus KralıVI. Mithridatis ve RomalıSulla ile Anadolu'da yapılan savaşlarda da Seleukosları hiçbir ülke desteklemedi.

Mithridatis'in azimli yeğeniII. Tigran,Ermenistan Kralı, iç karışıklıklar içinde bulunan güneye inme imkânını gördü. MÖ 83'te, bitmez tükenmez iç savaşı durdurmak amacıyla Suriye'ye girdi ve yakın bir süre sonra da kendisini Suriye Kralı ilan ederek Seleukos Devleti'nin hemen hemen sonunu getirdi.

Bunlara rağmen, Seleukos Devleti tam anlamıyla yıkılmadı. Romalı generalLucullus'un Mithridates ve Tigranes'in ikisini de MÖ 69 yılında yenmesiyle arta kalan Seleukos Krallığı,XIII. Antiohos'un krallığı altında toplandı. Bu zamanlarda bile, iç savaşlar önlenemedi.II. Filippos, XIII. Antiohos ile taht kavgasına girişti. Pontus'un Roma kontrolüne geçmesiyle, Romalılar, Seleukos kontrolündeki Suriye topraklarındaki istikrarsızlıklara yoğunlaştı. MÖ 63'te VI. MithridatisPompeus tarafından yenilgiye uğratılınca, Pompeus Helenistik Doğu'yu yeni bağımlı krallıklar kurarak ve yeni vilayetler oluşturarak yeniden oluşturmak istedi.Ermenistan veYahudiye gibi yerel krallıklara bir ölçüde özerklik verildi. Ancak Pompeus, Seleukosların devam etmesinin çok zahmetli olduğunu görünce, Suriye'yi bir Roma vilayeti haline getirdi.

Ermeni birlikler Fenike'deki Akka şehrini aldı. Tigran'ın ordusu Seleukos başkenti olanSeleukia şehrini başarılı bir şekilde sardı. Josephus Antiquites'inde Kraliçe Aleksandra "Tigran'ı pek çok hediye ve elçi sundu..." Kraliçe sadakatini tüm Fenike'yi Krallar Kralı'na vererek gösterdi.[2]

Kültürel değişimler

[değiştir |kaynağı değiştir]
Bagadates I (MÖ 290-280)ilk yerli Seleukos satrapıydı.[3]

Seleukos İmparatorluğu'nun coğrafi mesafesi,Ege Denizi'ndenAfganistan'a kadar,Yunanlar,Ermeniler,İranlılar,Medler veYahudiler gibi pek çok kültürden insanı barındırıyordu. İmparatorluğun geniş bir coğrafyayı kapsaması, Seleukos hükümdarlarını Büyük İskender gibi çok uluslu yapılar oluşturmaya zorladı. İmparatorluğunHelenizasyonu Yunan tipi yerleşim birimlerinin oluşturulmasıyla sağlandı. Tarihsel olarak,Antakya gibi önemli şehirlere ve kurulan yeni şehirlereYunanca isimler verildi. YaniYunan şehirlerine Yunanistan'dan nüfus gönderilerek bölge Yunanlaştırldı; çünkü Yunanistan'da bölgenin kaldıramayacağı büyüklükte nüfus vardı. Bölgeye Yunanları yerleştirmek aynı zamanda asimilasyonu hızlandırmak için kullanıldı. Sosyal olarak, bölge halkı Yunanlardan etkilendi; ancak Yunanlar da bölge halkından etkilendi. MÖ 313 yılından itibaren, Helenik düşünceler 250 yıl boyunca Yakın Doğu, Ortadoğu ve Orta Asya kültürlerini etkiledi. Bu hükümdarın bölge üzerinde etkisini sürdürmesi için gereken en önemli şeydi. Pek çok antik şehir Helen kültürünü kabul etti, ettirildi. Helen ve yerel kültürün birleşmesiyle ortak bir kültür oluştu. Bu ortak kültürü yayma çalışmaları yüzünden bazen ayaklanmalar çıktı. Özellikle de Yahudiler büyük sorun çıkardı; çünkü içlerine kapanık bir ırk olmalarından dolayı bu kültür asimilizasyonundan pek etkilenmediler. Seleukoslular, zorla Yahudilerin kültürünü değiştirmeye çalıştı bunun sonucunda pek çok ayaklanma çıktı ve en sonunda Yahudiler bağımsızlıklarını elde ettiler.

Seleukos Ordusu

[değiştir |kaynağı değiştir]

Büyük İskender'in ölümünden sonra ortaya çıkan pek çok devlet gibi Seleukos ordusu da Makedon modeline sahipti ve kökeni de Greko-Makedondu. Seleukos Krallığı,Pers İmparatorluğu'nun doğu topraklarının pek çok kısmına sahip olduktan sonra, krallar orduları için doğu insanlarına güvenmek zorunda kaldı. Orduları Makedon falanks ve doğu okçuları ve süvarileriyle donattılar. Ayrıca, Seleukoslar ordularında Hint fillerini de düşmanlarına korku salmak için kullanıyorlardı. Ptolemailer gibi Seleukoslar paralarıylaİndus Nehri çevresinde yaşayan HintlerdenGirit veGalatya'ya kadar yaşayan her ırktan paralı askeri almışlardı. Roma karşısındaki savaşlarda, Seleukoslar Roma lejyonlarına benzeyen birlikler oluşturmaya çalışmışlardır.MÖ 63 yılındaki çöküşten itibaren Seleukos Orduları terhis edildi. Söylentilere göre pek çok ağır süvari Roma ordularına dahil olmuştur.

Anadolu tarihi
dizisinin bir parçası
Troya 3000-700
Hattiler 2500-2000
Akad İmparatorluğu 2400-2150
Luviler 2300-1400
Eski Asur İmparatorluğu 2025-1378
Asurlular 1950-1750
Akalar (Homeros) 1700-1300
Kizzuvatna 1650-1450
Hititler 1680-1220
Arzava 1500-1320
Mitanni 1500-1300
Hayasa-Azzi 1500-1290
Likya 1450-350
Orta Asur İmparatorluğu 1392-934
Assuva 1300-1250
Diaohi 1200-800
Geç Hititler 1200-800
Frigya 1200-700
Karya 1150-547
Dor Heksapolisi 1100-560
Aiolis 1000-560
Tuvana 1000-700
İyonya 1000-545
Yeni Asur İmparatorluğu 911-609
Urartular 859-595/585
Lidya 685-547
Med İmparatorluğu 678-549
Yeni Babil İmparatorluğu 626-539

Seleukos Hükümdarları

[değiştir |kaynağı değiştir]
Ana madde:Selefkî imparatorları listesi

Aile Ağacı

[değiştir |kaynağı değiştir]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Antiokus
 
Laodice
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. Seleukos Nikator
Kg. 305–281
 
Apama
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Achaeus
 
 
Stratonice
 
I. Antiokus Soter
Kg. 281–261
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andromachus
 
 
 
 
II. Antiokus Theos
Kg. 261–246
 
I. Laodice
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Achaeus
Kg. 220–213
 
 
II. Laodice
 
II. Seleukos Kallinikus
Kg. 246–226
 
Antiokus Hieraks
Kg. 240–228
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Seleukos Keranus
Kg. 226–223
 
III. Büyük Antiohos
Kg. 223–187
 
III. Laodice
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IV. Seleukos Filopator
Kg. 187–175
 
Laodice
 
IV. Antiokhos Epiphanēs
Kg. 175–164
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Apama
 
I. Dimitrius Sotir
Kg. 162–150
 
V. Antiokus Eupator
Kg. 164–162
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. İskender Balas
Kg. 150–146
 
Kleopatra Thea
 
II. Dimitrius Nikator
Kg. 145–125
 
 
 
 
 
 
 
 
 
VII. Antiokus Sidetes
Kg. 138–129
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
VI. Antiokus Dionysus
Kg. 144–142
 
V. Seleukos Filometor
Kg. 126–125
 
VIII. Antiokus Grypus
Kg. 125–96
 
Kleopatra
 
 
 
IX. Antiokus Sisenus
Kg. 116–96
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
VI. Seleucus Epifanes
Kg. 96–95
 
XI. Antiokus Epifanes
Kg. 95–92
 
I. Filip Filedelfos
Kg. 95–83
 
III. Dimitrius Eucaerus
Kg. 95–88
 
XII. Antiokus Dionysus
Kg. 87–84
 
X. Antiokus Eusebes
Kg. 95–83
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Filippos Filoromaeus
Kg. 69–63
 
 
 
 
 
 
 
 
 
XIII. Antiokus Asiaticus
Kg. 69–64

Ayrıca bakınız

[değiştir |kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir |kaynağı değiştir]
  1. ^"Appian, History of Rome, The Syrian Wars 55". 3 Kasım 2007 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:26 Temmuz 2008. 
  2. ^The Armenian Empire, Gevork Nazaryan "Armenian Highland edition"
  3. ^"History of Iran". 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2008. 

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir |kaynağı değiştir]
  • A. Houghton, C. Lorber,Seleucid Coins. A Comprehensive Catalogue, Part I, Seleucus I through Antiochus III, With Metrological Tables by B. Kritt, I-II, New York - Lancaster - London, 2002.
  • G. G. Aperghis,The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge, 2004.
  • Laurent Capdetrey,Le pouvoir séleucide. Territoire, administration, finances d'un royaume hellénistique (312-129 avant J.C.). (Collection "Histoire"). Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2007.
  • K. Ehling, Untersuchungen zur Geschichte der spaeten Seleukiden (164-63 v. Chr.). Vom Tode des Antiochos IV. bis zur Einrichtung der Provinz Syria unter Pompeius (Historia Einzelschriften, 196), Stuttgart, 2007.

Dış bağlantılar

[değiştir |kaynağı değiştir]
Coğrafya
Modern
Antik
Antik Mezopotamya silindir mühürü
Tarih
Tarih öncesi
Tarih
Diller
Kültür/Toplum
Arkeoloji
Antik Suriye veMezopotamya
SuriyeKuzey MezopotamyaGüney Mezopotamya
MÖ y. 3500-2350MartuSubartuSümer şehir devletleri
MÖ y. 2350-2200Akad İmparatorluğu
MÖ y. 2200-2100Gutiler
MÖ y. 2100-2000Üçüncü Ur Hanedanı(Sümer Rönesansı)
MÖ y. 2000-1800Marive diğerAmori şehir devletleriAsur İmparatorluğu(Kuzey Asurlular)Isin/Larsave diğerAmori şehir devletleri
MÖ y. 1800-1600Eski Hitit KrallığıBabil İmparatorluğu(Güney Akadlılar)
MÖ y. 1600-1400Mitanni(Hurriler)Karduniaš(Kassitler)
MÖ y. 1400-1200Yeni Hitit KrallığıOrta Asur İmparatorluğu
MÖ y. 1200-1150Bronz Çağı Çöküşü("Deniz Kavimleri")Aramiler
MÖ y. 1150-911FenikeGeç HititlerAram-
Damascus
AramilerOrta Babil(II. Isin)Kel-
da-
niler
MÖ 911-729Yeni Asur İmparatorluğu
MÖ 729-609
MÖ 626-539Yeni Babil İmparatorluğu(Keldaniler)
MÖ 539-331Ahameniş İmparatorluğu(Farslar)
MÖ 336-301Makedon İmparatorluğu(Antik Yunanistan veMakedonlar)
MÖ 311-129Seleukos İmparatorluğu
MÖ 129-63Seleukos İmparatorluğuPart İmparatorluğu
MÖ 63-MS 243Roma İmparatorluğu/Bizans İmparatorluğu(Suriye)
MS 243-636Sasani İmparatorluğu
Antik Çağ
(Sömürge)
Orta Çağ
Modern Çağ
Sömürge
Listeler
Çeşitli
Helenistik hükümdarlar
Argead
Hanedanı
Antigonus
Hanedanı
Ptolemaios
Hanedanı
Selefkî
Hanedanı
Lisimahos
Antipater
Hanedanı
Attalos
Hanedanı
Greko-Baktriya
Hanedanı
Hint-Grek
Krallığı
Bitinya kralları
Pontus kralları
Kommagene kralları
Kapadokya kralları
Bosporos kralları
İranİran konuları
Tarih
İran arması
Siyaset
Coğrafya
Demografi
Ekonomi
Kültür
Diğer konular
SuriyeSuriye konuları
Tarih
Tarih öncesi Suriye
Antik Suriye
Orta Çağ Suriyesi
Yeni Çağ Suriyesi
Modern Suriye
Coğrafya
Özellikler
İlgili
Siyaset
Askeriye
Ekonomi
Altyapı
Toplum
Kültür
IrakIrak konuları
Kronoloji
638-1958
Cumhuriyet
Demografi
Genel
Otorite kontrolüBunu Vikiveri'de düzenleyin
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Selefkî_İmparatorluğu&oldid=34771217" sayfasından alınmıştır
Kategori:
Gizli kategoriler:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp