Sıkışık yıldız[1] veyasıkışık nesne (İngilizce:compact object),gökbilimindebeyaz cüceleri,nötron yıldızlarını vekaradelikleri toplu olarak tanımlamak için kullanılır. Ayrıca, varsayımsal yoğun cisimlerin varlığı doğrulanırsaegzotik yıldızları da içerebilir. Tüm sıkışık nesneler yarıçaplarına oranla daha büyük bir kütleye sahiptir ve bu da onlara, sıradanatomikmaddeye kıyasla çok yüksek biryoğunluk kazandırır.
Sıkışık nesneler genellikleyıldız evriminin son aşamalarıdır veyıldız kalıntıları olarak da adlandırılırlar. Bir yıldız kalıntısının durumu ve tipi öncelikle, oluştuğu yıldızın kütlesine bağlıdır. Belirsiz bir terim olansıkışık nesne, genellikle yıldızın niteliği tam olarak bilinmediğinde kullanılır. Kanıtlar bu tür cisimlerin alışılmışyıldızlara göre çok daha küçük biryarıçapa sahip olduklarını göstermektedir. Karadelik olmayan bir sıkışık nesne,dejenere yıldız olarak adlandırılabilir.
1 Haziran 2020 tarihindegökbilimciler,hızlı radyo patlamalarının (FRB'ler) kaynağını sınırlandırdıklarını ve bunun artık "normal çekirdek çöküşü ile oluşansüpernovalardan kaynaklanan sıkışık nesne birleşmeleri ve manyetarları" da kapsayabileceğini belirttiler.[2][3]
Yıldız evriminin olağan son aşaması sıkışık yıldızların oluşumudur.
Bütün aktif yıldızlar evrimlerinin bir noktasında içlerindekinükleer füzyondan kaynaklanan ve dışa doğru gerçekleşenradyasyon basıncının, var olankütleçekim kuvvetine karşı koyamayacağı bir noktaya gelirler. Bu durum gerçekleştiğinde yıldız kendi ağırlığı altında çöker veölüm süreci başlar. Yıldızların büyük bir kısmı için bu durum, sıkışık yıldız olarak da bilinen çok yoğun ve sıkı bir yıldız kalıntısının oluşumuyla sonuçlanır.
Sıkışık yıldızlarda içsel enerji üretecek bir mekanizma bulunmamaktadır. Karadelikler hariç olmak üzere, genellikle milyonlarca yıl boyunca çökme sonrasında kalan ısıyı yayarak soğuma sürecine girerler.[4]
Güncel anlayışa göre,Büyük Patlamadan sonraevren oluşumunun ilk aşamaları sırasında da (hadron dönemi) sıkışık yıldızların oluşmuş olma olasılığı vardır.[5] Bilinen sıkışık yıldızların ilkel kökenleri kesin olarak belirlenmemiştir.
Sıkışık nesneler ışınım yaparken soğuyup enerji kaybetseler de yapılarını korumak için sıradan yıldızlar gibi yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duymazlar. Dış etkenler veproton bozunması dışında varlıklarını neredeyse sonsuza kadar koruyabilirler. Ancak karadeliklerin genel olarak trilyonlarca yıl sonraHawking radyasyonu sonucu yok olacağına inanılıyor. Günümüzdeki standart fiziksel kozmolojiye göre, evrenin çok uzak bir geleceğinde yozlaşmış çağ olarak söz edilen bir zamanda tüm yıldızlar karanlık sıkışık yıldızlara dönüşecektir.[6]
| Sınıflar |  | |
|---|---|---|
| Fiziği | ||
| İlgili konular | ||
| Ataları | ||
| Kalıntılar | ||
| Keşif | ||
| Listeler | ||
| Dikkat çekenler | ||
| Oluşum | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Evrim | |||||||
| Sınıflandırma |
| ||||||
| Nükleosentez | |||||||
| Yapı | |||||||
| Özellikler | |||||||
| Yıldız sistemleri | |||||||
| Dünya merkezli gözlemler | |||||||
| Listeler | |||||||
| İlgili | |||||||
