Roma Tatili (Türkiye) Vacances Romaines (Fransa) Vacanze Romane (İtalya) Vacaciones en Roma (İspanya) Ein Herz und eine Krone (Almanya)
Roma Tatili 1953ABD yapımı romantik komedi filmidir. Özgün adıRoman Holiday olan film Kasım 1954 tarihindeİstanbul'daLale,Ar veElhamra sinemalarında aynı anda gösterilmiş ve haftalarca vizyonda kalmıştır.[1]
SenaryosunuDalton Trumbo'nunIan McLellan Hunter veJohn Dighton'la birlikte yazdıkları filmin yapımcısı ve yönetmeniWilliam Wyler'dır. Başlıca rollerindeGregory Peck,Audrey Hepburn veEddie Albert oynamışlardır. Filmde Avrupa'nın kraliyet ailelerinden birine mensup bir prensesindiplomatikRoma ziyareti sırasında resmiprotokollerden sıkılarak gizlice elçilik binasından kaçması ve sıradan bir genç kız görünümünde sokaklarda dolaşırken Amerikalı bir gazete muhabiri ile tanışmaları, şehri gezerlerken birbirlerine aşık olmaları anlatılmaktadır.Film tam 10 dalda aday gösterildiğiAkademi Ödüllerinden üçünü kazanmıştır.Belçika asıllı aktrisAudrey Hepburn'ünEn İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'nü kazandığı bu film aynı zamanda onun bir star haline gelerek dünya çapında tanınmasını da sağlamıştır. Film ayrıcaEn İyi Senaryo Akademi Ödülü ileEn İyi Kostüm Tasarımı Akademi Ödülü'nü de almıştır.Audrey Hepburn aynı yılBAFTA veAltın Küre ödüllerini de almıştır. Aslında senaryoyuDalton Trumbo (1905-1976) yazmıştır, ancak o devirdeHollywood'un kara listesinde bulunduğu için filmin açılış yazılarında adı geçmiyordu, bu nedenleOscar ödülü onun yerineIan McLellan Hunter'e verilmişti. Akademi 1992 yılında ölümünden 16 yıl sonra Trumbo'nun itibarını iade etti, ödül kayıtlarını değiştirerek ödülü Hunter'dan geri aldı ve 1993 yılında törenle Dalton Trumbo'nun eşine verdi. 2003 yılında film DVD'ye aktarılırken elektronik yöntemle Dalton Trumbo'nun ismi filmin jeneriğine eklendi.
"Roma Tatili",ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilmiş veKongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[2]
Filmde hangi ülkeden olduğu açıkça belirtilmemiş bir kraliyet ailesine mensup Prenses Ann (Audrey Hepburn) birkaç Avrupa başkentine yaptığı ziyaretlerden sonramaiyeti ile birlikte Roma'ya gelir. O da kaçınılmaz olarak resmi protokole tabidir ve tek bir dakikası bile boş geçmez. Yaşı oldukça genç olan prenses görevi icabı katlanmak zorunda kaldığı bu ağır ve yorucu rutinden sıkılmaktadır. Bir gece doktorunun kendisine uyguladığı sakinleştirici enjeksiyondan sonra yatıp uyuyacağı yerde, Roma'yı özlemini duyduğu bir şekilde, yalnız başına gezmek üzere kaldıkları elçilik sarayından gizlice kaçar. Ancak bir süre sonra ilaç etkisini gösterdiğinde tarihi bir çeşmenin yanındaki bankta sızar kalır. Roma'da görevli Amerikalı bir gazeteci olan Joe Bradley (Gregory Peck) onu bu şekilde görür ama tanımaz, sarhoş olduğunu sanarak başından atmaya çalışır, başaramayınca istemeye istemeye kaldığı pansiyona götürmek zorunda kalır. Bradley aslında çok başarılı bir gazeteci değildir, az kazanmaktadır hatta Amerika'ya dönecek parayı bile bir araya getirememiştir. Üstelik patronunun verdiği son görev olan "prensesle röportaj yapma" işini bile başaramamıştır, ancak ertesi sabah işe gittiğinde kendinden emin bir şekilde patronu ile bu röportajı yapacağına dair büyük bir iddiaya girer, çünkü son anda büroda prensesin resmini gazetede görmüş ve pansiyonda uyurken bıraktığı kızın prenses olduğunu anlamıştır.
Filmin çekildiği yılAudrey Hepburn tanınmamış bir oyuncuydu.Gregory Peck ise zaten bir yıldızdı. Çekimler bittikten sonra tecrübeli oyuncu,William Wyler'ı uyararak Hepburn'ün bu ilk büyük rolü ile Oscar'ı alacağını söyledi ve Hepburn'ün isminin afişlerde en tepeye yazılmasını önerdi. Yapımcı onun sözünü dinledi, ABD'deki afişler bu şekilde basıldı, Hepburn de Oscar'ı aldı.
"Roma tatili" tamamı İtalya'da çekilen ilk ABD filmidir.
Film, karakterlerin Roma şehrinin büyülü ve romantik görüntüleri yanında geri plana itilmemeleri için özellikle siyah beyaz çekilmiştir.
"Amerikan aleyhtarı aktiviteleri soruşturma komisyonu" (HUAC)'nunKomünist sempatizanı oldukları gerekçesi ile kara listeye aldığı yüzlerceAmerikalı sanatçı arasında, aralarındaEdward Dmytryk (yönetmen) veDalton Trumbo (senarist)'nun da bulunduğu ve ilk kez 1947 yılında soruşturmaya uğrayan ilk 10 sanatçıyaHollywood 10'luları adı verilmişti.Kara listedekiler özellikleHollywood'da iş bulamıyorlardı. Bazıları yurt dışına giderken bazıları da takma isimlerle iş yapmak zorunda kalmışlardı.Dalton Trumbo da "Roma Tatili"nin senaryosunu yazmış olmasına rağmen ismini kullanamadığı için senaryoya verilen Oscar ödülü senaryonun yazılmasında yardımı olan, Trumbo'nun arkadaşıIan McLellan Hunter'a gitmişti. Yıllar sonra Akademi yanlıştan dönerek Trumbo'nun itibarını iade etti, ödülü Hunter'dan geri aldı ve ölümünden 16 yıl sonra 1993 yılında törenle Dalton Trumbo'nun eşine verdi. Bu arada Hunter'ın oğlu babasının ödülünü geri vermek istemediği için Trumbo'nun eşine ikinci bir Oscar verildi. Yani şu anda 1953 yılıEn İyi Senaryo Akademi Ödülü'nden iki adet mevcuttur.
William Wyler'ın bu filmini ısrarlaİtalya'da çekmek istemesinin bir sebebi deliberal görüşlerinden dolayıHUAC'ın kendisini de eninde sonunda soruşturmaya çağıracağını düşünmesi olmuştur. Bir süre ülkeden uzaklaşmakla kendisi ve komite arasına bir mesafe koymayı planlamıştı.
O zamana kadar Amerikalı film yapımcılarının Hollywood dışında film yapması düşünelemezdi bile. Ancak "Roma Tatili" bittiğinde bir şehrin nasıl filmin karakterlerinden biri haline gelebileceğinin en iyi örneği ortaya çıkmış oldu. Zaten bu yeni karakterin filmin diğer karakterlerlerinin önüne geçmemesi için de film renkli çekilmemişti. Seyirci Gregory Peck ile Audrey Hepburn arasında gelişen aşka şahit olurken bir yandan da "kamera" ile "şehir" arasındaki aşkı da hayranlıkla seyrederler.
