Richard Strauss 11 Haziran 1864 tarihinde Münih'te doğdu. Babası Münih Saray Orkestrası'nda birinci hornist olarak çalışan ve 1871 yılından itibarenakademiprofesörü olan Franz Strauss'du (1822-1905) ve annesi Josephine (1838–1910) Münih'in en zengin ailelerindenbira imalatçısı Dynastie Pschorr ailesinin kızıydı. Aileninmüzikle ilgisinin çok olması nedeni ile Richard altı yaşında iken tek başınabeste yapmaya başlamıştı. Münih orkestra şefi Friedrich Wilhelm Meyer'den bestecilik dersleri aldı. Hocasının yol göstermesi ve teşviki ile, başlangıçta yaptığıklavyeli çalgılar veşarkı bestelerinden sonra, ilk büyük besteleri ortaya çıktı:Konser müzikleri, bir adetsonat, bir adet dörtyaylı çalgı için eser, ikisenfoni ve birüflemeli çalgıserenadı. Strauss'un ilk resmi Opus 1 bestesi büyük orkestra için festival marşıydı ve bu marşı bestelediğinde Strauss on iki yaşındaydı.
1882 yılında Münih Üniversitesi'ndefelsefe,sanat tarihi bölümüne başladı; fakat kısa süre sonra okulu bıraktı. 1882 yazında babasını Bayreuth Festivali'nde izledikten sonra müzisyen olmaya karar verdi. Daha 1883 yılında ilk eseri, diğer müzisyenlerin yanı sıra, Münih Saray Orkestrası şefi Hermann Levi tarafından Münih'te çalındı. 1883 yılındaDresden veBerlin'e sanatsal bir gezi için gitti. Bu seyahati esnasında, yol göstericisi ve hocası olan Meininger Saray Orkestrası şefi ve yönetmeni Hans Bülow gibi önemli şahsiyetlerle tanıştı. Hans Bülow genç besteciyi kendi eserlerinden birisinin orkestra şefliğini yapması konusunda cesaretlendirdi ve Kasım 1884'te genç Strauss'u orkestra şefi olarak Meininger'e getirdi. Kısa bir süre sonra Bülow görevi bıraktığında, Strauss kısa bir zaman için onun yerine geçti.
Meiningen'deJohannes Brahms'la tanıştı. Meiningen'de Wagner'in koruyucusu Julie Ritter'in oğlu veRichard Wagner'in kuzeni Franziska Wagner ile evli olan, birinci kemancı Alexander Ritter ile arkadaş oldu. O güne kadarRobert Schumann veya Brahms stilinde besteler yapan Strauss, Wagnerci Ritter'lerin etkisi ile Wagner'e yöneldi veFranz Liszt'in senfonik şiirlerini Wagner'in orkestra stili ile çalmayı denedi.
Strauss, Nisan 1886 tarihinde Meiningen'den ayrıldı. Münih Saray Tiyatrosu'ndan orkestra şefliği teklifi aldı. Önce İtalya'ya gitti ve oradaAus İtalien isimli dörtlü orkestra fantazisini besteledi. Bir yıl sonra Münih'te prömiyeri yapıldı. 1 Ekim 1886 tarihinde Münih Saray ve Bayern Ulusal Tiyatro'nun şef kürsüsüne ilk defa çıktı ve burada üç yıl boyunca üçüncü şef olarak görev yaptı. Bu zaman içerisindeTondichtung olarak adlandırdığı edebi alt yapıya sahip uzun senfonik şiirlerden oluşan orkestra eserleri besteledi. Bu tarz eserlerinin ilki olanMacbeth'te yaşadığı zorluklar sonucundaDon Juan ve en önemlisiÖlüm ve Aydınlanma - Tod und Verklärung'da, kendisinin çok hızlı ünlenmesine neden olan, değişmez tarzını buldu.
Münih'te artık tam bir Wagner tarzı ile beste yapmaya başlamışdı. İlk operasıGuntram, kendi yazdığı, Orta Çağ'da geçen bir şövalyenin hikâyesiydi. 1887 yılındaGustav Mahler ve önce talebesi, daha sonra eşi olan ve kendisine birçok şarkı bestelediği, genç şarkıcı Paulin de Ahna'yı tanıdı. Bu genç besteciye, Richard Wagner'in gençlik eseriPeriler - Die Feen'in Münih'te dünya prömiyerini yapma görevi verildi. Genel provadan önce görevden alınınca, istifa etti veWeimar'dan gelen teklifi kabul etti. 1889 Bayreuth Festivali'ne, oyunların müzikal asistanlığını yapması için, davet edildi. Çok yararlı olduğu bu görev Richard Wagner'in eşi ve festival yöneticisiCosima Wagner'in kendisine çok değer vermesini sağladı, öyle ki Cosima Wagner, Richard Strauss'un kızı Eva ile evlenmesini istedi.
1 Ekim 1889 tarihinde Weimar Büyük Dükalık Orkestrası'nın başına geçtiğinde Wagner'in eserlerini sahnelemek için çalışmalar yaptı veTannhäuser,Lohengrin veTristan ve Isolde operalarını sahneye koydu. 23 Aralık 1893'te Engelbert Humperdinck'inHänsel ve Gretel operasının prömiyerini, kendi senfonik şiirlerinin prömiyerlerini ve 12 Mayıs 1894 tarihinde, Freihild bölümünü, nişanlısı Pauline'in okuduğu, kendisinin ilk operası olanGuntram operasını yönetti. 1894 Bayreuth Festival oyunlarında ilk defa beş kez Tannhäuser sahnelemelerini yönetti. Pauline burada Elisabeth rolünü okudu. Festival bitince, Pauline ile evlendi ve yeniden Münih Saray Orkestrası'nın başına geçti. Münih'teki bu görevi esnasında 1894 yılında ölen hocası Hans von Bülow'un yerine Berlin Filarmoni Orkestrası'nı da yönetti.
Münih'te görevli olduğu zamanlar,Köln veFrankfurt'ta çok büyük bir başarı elde eden,Till Eulenspiegels lustige Streiche (1895),Also sprach Zarathustra (1896) veDon Quixote senfonik şiirlerini yazdı. Richard Strauss artık besteci olarak ünlenmişti ve orkestra şefi olarak da tümAvrupa'da aranan bir isim olmuştu. Münih'te Hermann Levi'den boşalan yere getirilmeyince, Prusya Kraliyet Saray Orkestrası'nın teklfini kabul etti ve Berlin'e gitti.
Berlin'deki ilk sahnelemesi 5 Kasım 1898 tarihinde Unter den Linden Kraliyet Operası'ndaTristan ve Isolde idi. Berlin'de çağdaş bestecilerin eserlerine yer vermeye özen gösterdi ve Berlin Senfonik Sanatçılar Orkestrası'nı kurdu. Strauss, sanatçıların daha iyi koşullarda çalışmalarını ve toplumda hak ettikleri yerlere gelmelerini sağlamak amacıyla Alman Besteciler Kooperatifi'nin kurucularından oldu. 1901 yılında Alman Müzik Derneği (ADM) başkanlığını devraldı ve telif hakları ile ilgili düzenlemeleri (GEMA) hayata geçirdi.
Berlin yılları,Kuzey Amerika,Yunanistan veİtalya gibi ülkelere yaptığı seyahatler veEin Heldenleben,Sinfonia domestica veAlpensinfonie senfonilerini ve kendisine uluslararası bir ün getirenFeuersnot (1901),Salome (Dresden'de Prömiyer 1905) veElektra (Dresden'de Prömiyer 1909) operalarını bestelemekle geçti. Paris'te,Rosenkavalier (Dresden'de Prömiyer 1911) gibi birçok operanınlibrettosunu birlikte yazdığı, Hugo von Hofmannsthal ile tanıştı.
1908 yılında, Garmisch'te yeni yaptırdığı eve taşındı. 1910 yılında Münih'te ilkStrauss Haftası yapıldı. Bu haftalar daha sonra Dresden veViyana'da da yapılmaya devam etti. 1912 yılındaAriadne auf Naxos operasının prömiyeri Stuttgart'ta veJosephslegende balesinin prömiyeri Paris'te yapıldı. Mayıs 1918'de, Franz Schalk'la birlikte yönetmek üzere, yeni operasıDie Frau ohne Schatten'in prömiyerinin de yapıldığı, Viyana Devlet Operası'na gitmek üzere Berlin'den ayrıldı.
Richard Strauss, Max Liebermann tarafından yapılan resmi, 1918)Strauss'un Garmisch'teki evi
1917 yılında Strauss, dekorcu Alfred Roller ve orkestra şefi Franz Schalk ile birlikte, rejisör Max Reinhardt ve Hugo von Hofmannsthal tarafından başlatılanSalzburg'da bir festival düzenlenmesi girişimini destekledi. Tüm karşı çıkmalara ve kaybedilen savaştan sonraki ekonomik krize rağmen, Strauss ve arkadaşları 1920 yılında ilk festivali gerçekleştirdiler. İlk yıl sadeceJedermann oyunu oynandı. 1921 yılında konserler de festival kapsamına alındı ve 1922 yılında Strauss,Don Giovanni operasını, Salzburg Festival'inde oynanan ilk opera olarak yönetti.
1924 yılında Viyana'daki opera müdürlüğü görevini bıraktı ve kendisini Almanya'da ve dış ülkelerde orkestra yönetmeye ve besteler yapmaya adadı. Bu dönemdeIntermezzo,Die ägyptische Helena,Arabella,Die schweigsame Frau,Capriccio,Friedenstag veDaphne operaları ortaya çıktı.
Nasyonal sosyalistler iktidara geldikten sonra, uluslararası bir üne sahip olan Richard Strauss'u kendi amaçları için kullanmak istediler. Nisan 1933'te Strauss,Thomas Mann'ın denemesi "Richard Wagner'in Acıları ve Gücü"'ne karşı "Richard Wagner - Münih Şehri" protestosunu imzalayanlar arasındaydı.[1] 15 Kasım 1933 tarihinde Strauss İmparatorluk Müzik Odası başkanlığına getirildi. Bayreuth'taArturo Toscanini kabul etmeyince,Parsifal'ın yönetimini üstlendi.Die schweigsame Frau operasının librettosunu birlikte yazdığıStefan Zweig'la çalışması, Strauss'u nasyonal sosyalistlerin gözünden düşürdü.Gestapo, Stefan Zweig'a 17 Haziran 1935 tarihli kritik bir mektup yazdığında, Strauss İmparatorluk Müzik Odası başkanlığı görevini bırakma baskısına maruz kaldı.[2] Strauss, 1936Olimpiyat Yaz Oyunları açılış müziğini besteledi. Sözlerini Robert Lubahn'ın yazdığı açılış müziği 1 Ağustos 1936 günü olimpiyat stadını çınlattı:Halklar! Halkların misafiri olun.
Naziler tarafından işgal altındakiPolonya'nın, daha sonraNürnberg mahkemeleri'nde suçlu bulunarak, 1946'da idam edilen genel valisiHans Frank için, 1943 yılında, sözlerini kendisi yazdığı bir teşekkür şarkısı besteledi.[2] Ağustos 1944 tarihinde,II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru,Hitler tarafından "Doğuştan Yetenekliler Listesi"ne alındı. Ayrıca "Özel Liste"'ye en önemli üç müzisyen statüsünde alındığı için tüm askeri yükümlülüklerinden kurtulmuştu.[1]
2024'teki mezar.
Son yılları hastalıklar ve kaplıcalarda kalmakla geçti. Garmisch'teki evine çekildi. Savaşın sonlarına doğru, geçici olarakİsviçre'ye gitti. 1949'da Garmisch'e geri döndü. Son bestelerindenMetamorphosen für Streichorchester 25 Ocak 1946'da Zürih'te prömiyer yaptı. Yaşamını konu alan bir film için, 1949'da Münih Radyo Evi'nde orkestra şefi değneğini son defa eline aldı. 8 Ağustos 1949'da Garmisch'te öldü.
Strauss'un kalıntıları yakıldı. Vazo, Garmisch-Partenkirchen'deki Garmisch mezarlığında, karısı Pauline (1863–1950), oğulları Franz (1898–1980) ve karısı Alice (1904–1991), torunu Richard (1927–2007) ve karısı Gabrielle'in bulunduğu bir mezara gömüldü., kızlık soyadı Hotter (1939-2020), torunu Christian (1932-2020) ve eşi Brigitte, kızlık soyadı Eckhardt (1925-1988) gömüldü.
Richard Strauss ömrü boyunca birçok ödülle onurlandırıldı. Münih, Dresden ve Garmisch'in fahri hemşerisi oldu. Heidelberg ve Oxford üniversitelerinden fahri doktora unvanı aldı. Bavyera Maximilian Madalyası veFransızLejyon Donör nişanı'nı aldı. kendisine, 1934 yılında Alman Reich Kartalı verildi. Başarılı büyük orkestraların fahri üyesi oldu. Garmisch - Partenkirchen'de her yıl Haziran ayındaRichard Strauss Festivali düzenlenmektedir. Münih Konservatuvarı onun adını aldı:Richard Strauss konservatuvarı Ayrıca Münih'te bir caddeye adı verildi. Bayreuth, Berlin, Emden ve Erlangen'de onun adını taşıyan caddeler bulunmaktadır.
^abErnst Klee:Üçüncü Reich'ın Kültür Sözlüğü. 1945 öncesi ve sonrasında kim neydi? - Das Kulturlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. S. Fischer, Frankfurt am Main 2007, Sayfa 598.
Eugen Schmitz:Richard Strauss Müzik Dramaturgu - Richard Strauss als Musikdramatiker. Lewy, München 1907 (Digitalisat8 Ocak 2004 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.)
Mathieu Schneider: Destins croisés. Du rapport entre musique et littérature dans les œuvres symphoniques de Gustav Mahler et Richard Strauss. Waldkirch: Edition Gorz 2005.ISBN 3-938095-02-4
Julia Liebscher:Richard Strauss ve Müzik Tiyatrosu - Richard Strauss und das Musiktheater. Henschel-Verlag Berlin, 2005,ISBN 3-89487-488-0
Senfoninin Program Kitapçığı - Konserler, Kış 1907/08, Meinhold & Söhne, Dresden
_Richard_Strauss.jpg)
