Prag (Çekçe: Prahaⓘ;Çekçe telaffuz: [ˈpraɦa]),Çekya'nın başkenti ve en büyük şehri. GeçmişteÇekoslovakya'nın da başkentiydi. OrtaBohemya'daVltava Nehri'nin üzerinde yer alır ve 1.2 milyon nüfusu vardır. İş dünyası istatistiklerine göre bu sayıya ek olarak 300.000 kişi de resmi kaydı olmaksızın Prag'da yaşamaktadır. Prag, geniş bir kitle tarafından dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak gösterilir. Prag "Altın Şehir", "Doksanların Sol Bankası", "Masal Şehri", "Şehirlerin Anası" ve "Avrupa'nın Kalbi" gibi isimlerle de anılır. Prag konumu gereği çevresindeki ülkeler ile merkezi bir konum oluşturur. Avrupa'daki en fazla iç kaleye sahip 3 şehirden birisidir. Bu şehrin gölgesiFranz Kafka olmuştur. Kafka için bile fazlasıyla turist çeken birOrta Çağ şehridir. Prag Şehri 5 Nobel ödülüne sahiptir.
Prag'ın bir özelliği deII. Dünya Savaşı'nda pek zarar görmemiş olmasıdır. Bu sayede birçok tarihi ev ve mekanı barındırır. Bu yerler arasındaAziz Vitus Katedrali de yer alır. Turizm alanında son yıllarda çok fazla rağbet görmektedir.
Prag’ın tarihi,Orta Avrupa’nın politik, kültürel ve dini gelişimlerinin kesiştiği bir merkez olarak şekillenmiştir. Şehrin bulunduğu bölge, tarihöncesi dönemlerden itibaren yerleşime sahne olmuş; ancak kentleşme süreci özellikle erkenOrta Çağ’da hız kazanmıştır.[2] Çeklerin ataları Prag çevresine ağırlıklı olarak 5. Yüzyıl'dan sonraki göçlerle gelmişlerdir. Prag'ın gelişmesi 9. Yüzyıl'ın sonlarında kurulan Bohemya Devleti'nin başkenti olmasıyla mümkün olmuştur; Prag Kalesi’nin inşa edilmesi, bölgenin siyasi bir merkez hâline gelmesinin dönüm noktasıdır.[3] Prag'ın merkezinde yer aldığı topraklarPremysl Hanedanı'ndan düklerin ve daha sonra aynı hanedandan Bohemya krallarının ikametgâhı olmuştur. Vltava Nehri üzerindeki geçiş noktası sayesinde şehir kısa sürede bölgesel bir ticaret merkezine dönüşmüştür.[3] Prag 973'tepiskoposluk, 1344'te başpiskoposluk merkezi haline gelmiştir. Prag merkezli krallık 1310'da Lüksemburg hanedanına geçmiştir.[4] 14. yüzyıldaIV. Karl’ın başkent olarak Prag’ı seçmesiyle şehir,Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun politik ve kültürel merkezi hâline gelmiştir ve gelişmesi hızlanmıştır. Bu dönemdeKarl Köprüsü,Aziz Vitus Katedrali ve Yeni Şehir (Nové Město) gibi anıtsal yapılar inşa edilmiş; 1348’de kurulanPrag Üniversitesi, Orta Avrupa’nın ilk üniversitelerinden biri olmuştur.[5]
15. yüzyıldaJan Hus’un önderliğindeki dini reform hareketleri ve ardından gelenHussit Savaşları, Prag’ı Avrupa’nın en önemli teolojik tartışmalarının merkezine taşımıştır. Kent, 1526’dan itibarenHabsburglar'ın yönetimine girerek Avusturya Monarşisi’nin başlıca şehirlerinden biri hâline gelmiştir.[6] 1618’deki ünlü “Prag Pencereden Atılmaları” (Defenestration of Prague) olayı, Avrupa’yı büyük ölçüde şekillendirenOtuz Yıl Savaşları’nın başlangıcı sayılır.[7]Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu zayıfladıkça Prag, önceAvusturya İmparatorluğu sonra daAvusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi.
Sanayileşmenin etkisiyle Prag, 19. yüzyılda hızlı bir ekonomik ve demografik dönüşüm geçirdi. Şehirde Çek ulusal bilincinin gelişmesini destekleyen kültürel kurumlar, tiyatrolar ve dernekler kuruldu.1848 Devrimleri sırasında Prag,Habsburg yönetimine karşı reform taleplerinin yoğunlaştığı önemli merkezlerden biri oldu.[8]
Adolf Hitler 15 Mart 1939'da Prag'a girmek için Alman Ordusuna emir verdi vePrag Kalesi'nde bir Alman himayesi olanBohemya ve Moravya Protektorası ilan edildi. Tarihinin çoğu bölümünde Prag,Çekçe,Almanca ve (çoğunlukla Çek ve/veya Almanca konuşan)Yahudi nüfusu ile çok ırklı bir kent olmuştur. 1939'da ülkeNazi Almanyası tarafından işgal edildi ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudilerin çoğu sürgün edildi veReinhard Heydrich liderliğinde Almanlar tarafından öldürüldü.
Prag savaş sonundaUSAAF tarafından çok sayıda bombardıman yaşadı. 1.000'den fazla kişi yaralandı, 701 kişi öldü, binalar, fabrikalar ve yüzlerce tarihi yer yıkıldı. 5 Mayıs 1945'te,Nazi Almanyası'nın tesliminden dört gün önce, Almanya'ya karşı bir ayaklanma meydana geldi. Dört gün sonra Sovyet 3. Şok Ordusu şehre girdi. Alman nüfusunun çoğunluğu ya kaçtı ya da savaş sonrası Beneš kararnameleri tarafından ülkeden atıldı. Prag, savaş sonrası Sovyet etkisinin belirginleştiği bir döneme girdi. 1968’deki “Prag Baharı”,sosyalizm içinde reform girişimi olarak tarihe geçti; ancakVarşova Paktı müdahalesiyle hareket bastırıldı.[9]
1989’daki “Kadife Devrim”,Çekoslovakya’da barışçıl bir demokratik dönüşüm sağladı. 1993’teülkenin ikiye ayrılmasıyla Prag,Çekya’nın başkenti hâline geldi. Günümüzde şehir, Orta Avrupa’nın finans, kültür, turizm ve eğitim merkezlerinden biri olarak önemli bir küresel konuma sahiptir.[10]
Prag,Çekya’nın batısında,Bohemya bölgesinin merkezinde yer alır veVltava Nehri’nin iki yakasına yayılan çok katmanlı bir kent dokusuna sahiptir. Şehir, tarih boyunca hem ticaret yollarının kesişiminde olması hem de doğal savunma avantajları nedeniyle önemli bir yerleşim noktası hâline gelmiştir.[11]
Vltava Nehri, şehri kuzey-güney doğrultusunda kat ederek Prag’ın hem tarihsel gelişimini hem de modern kent planlamasını belirleyen ana unsurlardan birini oluşturur. Nehir boyunca oluşan kıvrımlar, köprülerin yoğunluğunu artırmış;Karl Köprüsü,Čech Köprüsü veLegií Köprüsü gibi yapılar tarihi merkezle diğer yerleşim alanlarını birbirine bağlamıştır.[12] Prag, Avrupa’daki büyük başkentler arasında kişi başına düşen yeşil alan oranı yüksek şehirlerden biridir.[13]
Kent, nehir vadisinin çevresindeki tepeler üzerine kuruludur. Şehirde bulunan çeşitli plato, tepe ve kayalıklar hem doğal savunma avantajı sağlamış hem de şehrin peyzajını belirleyen yükseltiler hâline gelmiştir. Bu topografik yapı, Prag’ın panoramik görünümünü etkileyen temel unsurlardandır.[14]
Prag’ın iklimi orta düzeyde kıtasal özellik taşır; kışlar oldukça soğuk, yazlar ise ılıman geçer. Yıl boyunca dört belirgin mevsim yaşanır. Kış aylarında gündüz sıcaklıkları yaklaşık 0 °C yakınına düşebilir ve en kuru dönemdir. Yaz aylarında ise ortalama gündüz sıcaklıkları 20-25 °C civarındadır. En sıcak dönem ise genellikle Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Yağış bakımından en yağışlı dönem ilkbahar-yazdır. Yaz aylarında gök gürültülü sağanaklar yaygındır.[15]
Prag, Orta Avrupa’nın en zengin ve en iyi korunmuş mimari dokularından birine sahiptir. ŞehirdeRomanesk,Gotik,Rönesans,Barok,Rokoko,Neoklasik,Art Nouveau vemodernist yapılar iç içe bulunur. Bu çok katmanlı mimari karakter, Prag’ın tarih boyunca sürekli olarak imparatorluk, krallık ve çok uluslu bir devletin merkezi olmasından kaynaklanır.[16]
12. yüzyıldan itibaren gelişen Romanesk mimari, Prag’ın en eski taş yapılarını oluşturur.Rotundalar, kalın duvarlı şapeller ve küçük bazilikalar bu dönemin karakteristik örnekleridir. Aziz George Bazilikası ve Aziz Martin Rotundası, şehrin Romanesk mirasının en iyi korunmuş yapıları arasında yer alır.[17]
14. yüzyıl, Prag’daGotik mimarinin altın çağıdır.IV. Karl’ın imparatorluğu döneminde kent büyük bir inşa faaliyeti yaşamış;Karl Köprüsü, Eski Şehir Köprü Kulesi, Aziz Vitus Katedrali’nin ilk bölümleri ve Yeni Şehir surları bu dönemde yapılmıştır.[18]Aziz Vitus Katedrali, yüksek kaburgalıtonozları, genişnef düzeni ve zengin vitraylarıyla Orta Avrupa Gotik mimarisinin en gelişmiş örneklerinden biri kabul edilir.
16. yüzyılRönesans dönemi, özellikleHradčany veMalá Strana çevresindeki soylu konaklarında etkisini göstermiştir. Lobkowicz Sarayı ve Kraliyet Yazlık Sarayı (Belvedere) bu dönemi temsil eden yapılardandır.[19] 17. ve 18. yüzyıllarda Prag, Barok mimarinin Orta Avrupa’daki en önemli merkezlerinden biri hâline gelmiştir.Aziz Nicholas Kilisesi, Clementinum kompleksi,Loreta ve Kampa adası çevresindeki yapılar Barok üslubun görkemli örnekleridir.[20]
Prag Ulusal Müzesi
Sanayileşme ile birlikte Prag’da tiyatrolar, müzeler ve kamu binaları hızla çoğalmıştır. Neoklasik tarzda inşa edilen Prag Ulusal Müzesi ve Neo-Rönesans Ulusal Tiyatro, 19. yüzyılın sanat ve mimarlığa verdiği önemi yansıtır.[21]
20. yüzyıl başında Prag, Orta Avrupa’nın en etkiliArt Nouveau merkezlerinden biri hâline geldi. Obecní dům (Belediye Binası) ve Hlavní Nádraží’nin orijinal terminal yapısı bu akımın önemli örnekleridir. Cephelerde floral bezemeler, çizgisel süsleme ve iç mekânlardavitray kullanımı bu dönemi öne çıkarır.[22]
20. yüzyılın ikinci yarısından sonra Prag’damodernist ve kübist mimari öne çıkar. Josef Gočár ve Pavel Janák’ın öncülük ettiği Çek Kübizmi, Avrupa’da benzersiz bir mimari akım olarak gelişmiş; House of the Black Madonna bu anlayışın simge yapısı hâline gelmiştir.[23] 1990 sonrası dönemde ise “Dans Eden Ev” (Tančící dům), şehrin çağdaş mimariye verdiği açık yaklaşımın sembolü hâline gelmiştir.[24]
Prag’ın tarihî merkezi, Gotik, Barok ve Rönesans dönemlerine ait yapıları bütüncül şekilde koruduğu için 1992 yılındaUNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiştir.[25]
Prag,Çekya ekonomisinin merkezidir ve ülkenin finans, turizm, teknoloji, yüksek eğitim ve kültür sektörlerinin büyük bir bölümünü barındırır. Kent,Orta Avrupa’nın kişi başına düşen gelir düzeyi en yüksek başkentlerinden biri olup uluslararası şirketlerin bölgesel yönetim merkezleri için önemli bir konumdur.[26] Şehir ekonomisi büyük ölçüdehizmet sektörüne dayanır. Finans, sigorta, bilişim teknolojileri, yaratıcı endüstriler ve yüksek nitelikli iş gücüne dayalı sektörler Prag’ın ekonomik büyümesinin temel bileşenleridir. Prag, ÇekyaGSYİH’sının önemli bir kısmını tek başına üretir ve ülkenin en yüksek vergi gelirine sahip bölgesidir.[27] Ulusal ve uluslararası bankaların, yatırım fonlarının ve danışmanlık şirketlerinin büyük bir bölümü Prag’da konumlanmıştır. Şehir, özellikle Orta ve Doğu Avrupa pazarında faaliyet gösteren küresel firmalar için operasyon merkezi niteliğindedir.[28]
Prag, geleneksel sanayi merkezlerinden biri olmamakla birlikte, ileri teknoloji firmaları, yazılım şirketleri veAr-Ge merkezleri şehir ekonomisinde önemli paya sahiptir.Biyoteknoloji,nanoteknoloji veotomasyon alanlarında faaliyet gösteren şirketler, üniversitelerle iş birliği içinde çalışır.[29] Ayrıca medya, tasarım, mimarlık ve oyun geliştirme gibi yaratıcı endüstriler Prag’ın büyüyen sektörleri arasında yer alır.
Turizm, Prag ekonomisinin en canlı sektörlerinden biridir. Tarihî merkez,Gotik veBarok mimarisi, kültürel etkinlikleri ve müzeleriyle şehir her yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırlar.Prag Kalesi,Eski Şehir Meydanı,Karl Köprüsü veJosefov gibi alanlar turizmin yoğunlaştığı yerlerdir.[30]
Kongre turizmi de önemlidir; şehir, uluslararası konferanslar için Orta Avrupa’nın en çok tercih edilen destinasyonlarından biridir.
Prag, Orta Avrupa’daki stratejik coğrafi konumu sayesinde ticaret ve lojistik açısından bir geçiş noktasıdır. Uluslararası hava taşımacılığında Václav Havel Havalimanı bölgesel bir merkez görevi görürken, kent içi ve dışı taşımacılık hizmetleri Çekya’nın en gelişmiş altyapılarındandır.[31]
Geniş bir yükseköğretim ağına sahip olan Prag, Çekya'nın en önemli eğitim merkezidir. Aşağıda Prag’da faaliyet gösteren başlıca üniversite ve yükseköğretim kurumlarının tam listesi yer almaktadır:[32]
^"History of Prague" (İngilizce). Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^ab"Prague – Early history". Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^Atasoy, Mustafa Kadir (2017).Kiril'den Kadife Devrime Bohemya, Çekoslovakya, Çekya. Biyografi Net. s. 18.
^"Charles University". Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Hussite". Encyclopaedia Britannica. Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Defenestration of Prague". Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Prague Tourism Report". Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Prague Airport Statistics". Erişim tarihi: 16 Kasım 2025.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Seznam vysokých škol a univerzit".vejska-cz.translate.goog. Erişim tarihi:2025-11-24.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
.jpg)
.jpg)
