 | Bu maddedekibilgilerindoğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfengüvenilir kaynaklar ekleyerekmaddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir vekaldırılabilir. Kaynak ara: "Pomaklar" – haber ·gazete ·kitap ·akademik ·JSTOR(Ağustos 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Türkiye | 346.000 (2010)[1] - 600.000[2] |
 Bulgaristan | 67.350 (2011)[3] 268.971 (1990)[4] |
 Yunanistan | 30.000 (1981)[5] 30.000 (1998)[6] |
| Diller | |
| Din | |
Pomaklar (Bulgarca: ПомациPomatsi,Yunanca: ΠομάκοιPomákoi), baştaBalkanlar'daRodop Dağları, KuzeyBulgaristan ile AşağıTrakya,Makedonya,Batı Anadolu'da ve dünyanın değişik yerlerinde yaşayan, dilleriSlavca; çoğunluğuMüslüman kökenli olan bir halktır. Müslümanlığı seçen Bulgarlara da verilen bir isimdir.[11]
Osmanlı'nın Balkanlar'a yaptığı akınlarda Müslümanlığı seçen bir topluluktur.[11][12]Mübadele anlaşmaları sonucu Yunanistan'da ikamet eden Pomakların bir bölümü; Trakya'da boşaltılan Rum köylerine yerleştirilmiştir.
Müslüman olmalarından dolayıBulgarlar milliyetçileri tarafından sürekli baskıya,ötekileştirilme politikasına vekatliama maruz kalmışlardır.
Balkan Savaşlarıyla Pomaklar üzerindeki baskı artmış, savaş sırasındaBulgaristan Genelkurmay Harekât Dairesi Başkanı Orgenaral Sarafov'un emriyle,Rodop ve Pirin bölgelerinde bütün Müslüman Pomakların resmenHristiyanlaştırılması veBulgarlaştırılması, kabul etmeyenlerin ise imha edilmesi kararı alınmıştır.Balkan Savaşları ve sonrasındaBulgarların, Pomaklar ve diğer unsurlar üzerinde izledikleri Hristiyanlaştırma politikaları daha sistematik şekilde sürmüştür. 1912 ve 1942 tarihleri arasındaisim değiştirme kampanyaları sırasında Bulgar yöneticilileri tarafından Pomak köylerine papazlar gönderilerek zorla Hristiyanlaşmaları yönünde çaba sarf etmişlerdir.[13][14]
Balkan Savaşı'nın bitmesiyle birlikte Pomaklara uygulanan baskı veasimilasyon politikası daha da şiddetlenince, Osmanlı Devleti'nin Sofya ElçisiFethi Bey (Okyar), Sofya AteşemiliteriMustafa Kemal Paşa ile birlikte Bulgar Hükûmeti'nin bu uygulamalarından vazgeçmesi, uyguladıkları asimilasyon vesoykırımı engellemek ve farkındalık oluşturmak için çalışma başlatmışlardır.[15][16]Fethi Bey, Osmanlı Devleti'nin Pomak köylerinde Hristiyan din adamlarının uzaklaştırılması dışında herhangi bir önemli adım atmadığını, gerekli önlemlerin bir an önce alınmasını istemiştir.[17]
93 Harbi'nin sonunda, Vǎča vadisinde bulunan yaklaşık 20 Pomak köyünde çıkmış,Osmanlı İmparatorluğuDoğu Rumeli vilayetindenözerklik elde edilmesiyle sonuçlandı. Büyük bir köy olanTimraş'ı yönetim merkezi alarak kurulan özerkPomak Timraş Cumhuriyeti 8 yıl kadar sürebilmiş, 1886'daBulgaristan egemen olmuştur.
Pomakların ana dili; Güney Slav dillerindenPomakçadır. Bulgarca ve Makedonca ile oldukça benzerlik taşır.
| Türkçe | Rodop Pomak Lehçesi (İskeçe, Gümülcine) |
|---|---|
| Merhaba | Zdravey |
| Ben Pomak'ım | Ya sam Pomak |
| Ben Pomakça konuşuyorum | Ya dumam pomaşki |
| Nasılsın? | Kak si? |
| Teşekkürler | Blagodarya vi |
| İyi günler! | Ubav den! |
| Çocuklar | Detsa |
| Bu kitap | Tazi kitap |
| Bu teyze | Tazi Tetya |
| İbrahim benim dayım | İbrahim e moy dayço |
| Hatice benim kız kardeşim | Hatice e moya sestra |
| Benim Babam | Moy bubayko |
| Ne yapıyorsun? | Kina praviş? |
| Biliyordum | Ya znayeh |
| Billiyor musun? | Ti znayeş li? |
| O iyi bir adamdı | Toy beşe dobar çılak |
| Benİskeçeliyim | Ya sam ot Skeça |
| Yeni köyden bir kadın | Anna jena ot novoto selo |
| Bir gün ve bir gece | Edin den i anna noşt |
| Seni seviyorum | Milovam te |
PomaklarınTürkiyeTrakya'sı veAnadolu'ya ilk gelişleri93 Harbinin hemen ertesidir. Bu sebeple halk arasında93 mâcırı olarak da bilinirler.Kırklareli'denSamsun'a, Samsun'danEskişehir'e, Eskişehir'denİzmir'e kadar geniş bir bölgede çoğunlukla yaşarlar.
Bafra,Çarşamba,Balıkesir,Bursa,Karacabey,Gönen,Manyas,Darıca,Şevketiye,Erdek,Edincik,Yenice, Çan,Biga,Edirne,İpsala,Keşan,Uzunköprü,Beykoz,Beylikdüzü[18]Beylikdüzü,Çatalca,Silivri,Adapazarı,Söğütlü,Ferizli,Babaeski,Demirköy,İğneada,Vize,Soğucak,Soma.
Lüleburgaz,Babaeski,Kofçaz, Saray,Karaağaç,Pehlivanköy,Eskitaşlı,Alpullu,Katranca,Büyük Mandıra,Kuştepe köyü,Alacaoğlu köyü,Kocahıdır beldesi,Beğendik,Üsküp,Kırıkköy,Yenice,Poyralı,Doğanca, Katranca Köyü
Divriği,Zara,Suşehri,Akıncılar veİmranlı ilçeleri başta olmak üzere azınlık bir şekilde yayılmışlardır.[19]
Merkeze bağlıMusabeyli köyü,Karahamza köyü,Havsa,Azatlı köyü,Abalar Köyü,Naipyusuf Köyü, Orhaniye köyü Küplü beldesi,Hasırcıarnavut köyü,Kavaklı köyü,Subaşı beldesi ile Uzunköprü'nün,Sipahi, Uzunköprü|Kurtbey]],Hasanpınar, Çöpköy,Kırcasalih,Yağmurca,Sazlımalkoç,Başağıl, Kadı,Kadıgebren ve Yağmurca köyleri. Keşan'ınKoruklu köyü, Yeşil, Orhaniye,Suluca,Çobançeşmesi köyü,İpsala (Esetçe) beldesi,Aliçopehlivan köyü,Enez'inSultaniçe, Hacı vePazardere İbrikte köyleri.Sipahi\Turnacı\Sultanşah Uzun köprü (Gazihalil)
Süleymanpaşa 'nın Barbaros Kasabası,Şarköy'ünYayaağaç,Kocaali ve Yeniköy köylerinde.Hayrabolu,Saray,Şalgamlı beldesi,Çerkezmüsellim kasabası, Büyük Danişment köyü,Malkara'da Prafça (Çınaraltı köyü), Hayrabolu ve Popköy (Kabahöyük).
Bigada 22 köydeGeliboluÇeşmealtı köyü, Yeniköy,Değirmendüzü, Tayfurlar ileİlyağa köyleri. Yenice, Çal köyü
Gönen'inDumanalan,Kocapınar,Hafızhüseyinbey, Hodul,Hasan Bey,Atıcıoba köyleri.Erdek,Yukarıyapıcı,Belkıs,Ballıpınar, Düzler,Ocaklar, Narlı, İlhanlar,Gölyaka, (Simavlı köyü), Doğanlar, Turanlar,Çakıl köyü,Manyas,İvrindi'nin Aşağıkaleoba köyü,Sındırgı'ya bağlıŞahinkaya köyü. Karesi ilçesine bağlı Taşkesiği (Karıncalı) köyü ve Toybelen köyü.
İzmir,Gaziemir,Bayındır,Dikili veKemalpaşa'nın çeşitli köylerinde.
Manisa'nınSoma İlçesindekiTurgutalp Mahallesi (Kasaba),Karaağaçlı köyü.Demirci ilçesindeBardakçı köyü.
Mudanya'nın Dere köyü ve Yalıçiftlik köyü,[20]Çanakkale'nin Çal köyü, Çan (Yaykın köyü), Irbaalan, İlyasağa köyü, Havdan köyü.Gemlik'in Benlik köyü.İnegöl.
Bilecik'in Şükraniye köyü,Küplü köyü veVezirhan köyü.Bozüyük ilçesininSaraycık köyü. Osmaneli ilçesinin Orhaniye köyü
EskişehirAlpu ilçesi Osmaniye Mahallesi, Karakamış Mahallesi, Bahçecik Mahallesi;Beylikova İlçesi Uzunburun Mahallesi
Karamürsel'inYalakdere köyü (Moglena bölgesinden mübâdil[21])
Pomaklar,Bulgaristan'daSmolyan,Blagoevgrad,Pazarcık,Velingrad,Razlık,Yakorit,Kırcaali,Goce Delčev bölgelerinde veMesta Vadisi, Rodop Dağları'nda sıkışık alanlarda yaşamaktadır.Lofça Bölgesi civârında ise küçük Pomak grupları bulunmaktadır. Bununla birlikte Pomakların %50'si Rodop Dağları'nın güneyinde bulunmaktadır. Bulgaristan İçişleri Bakanlığı'nın 1989'da Müslüman Bulgarlar ismi altında yaptırdığı çalışmada, nüfuslarının 268.971 ile toplam nüfusun %3'ünü oluşturduğunu ortaya koymuştur.
Karacaova Nâhiyesindeki 26 köyde Pomak grubu yaşıyordu.Alman gezginAdolf Struck'unKaracaova'ya yaptığı gezi sonucu yazdığı kitapta Gostolyub (Konstantia) gibi 300 nüfuslu ve iki parçalı köylerde sadece Pomakların yaşadığını söylüyor.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca Karacaova'dakiVlahlar (Meglen-Aromanians) üzerine araştırma yapanTheodor Capidan[22] kitabında bu bölgede Pomakların yaşadığını ifade ediyor. Şu an İskeçe veGümülcine'de 30.000 civarında Pomak yaşamaktadır.
Kuzey Makedonya'da PomaklarBerova,Debre,Manastır,Struga,Dolna Reka ve Üsküp civarında yaşamaktadırlar. Nüfusları tam tespit edilememekle birlikte toplam 40.000 olduğu söylenmektedir.
Arnavutluk'ta Pomaklar genellikleKuzey Makedonya sınırı civarında yaşamaktadırlar. Fakat bugüne kadar Arnavutluk Pomakları hakkında çok da ayrıntılı araştırma olmamıştır hatta tamamen yok sayılmışlardır. Tahmin edilen nüfusları oldukça ilgi çekicidir. Çünkü kaynaklarArnavutluk'taki Pomak nüfusunu 80.000-120.000 olduğunu tahmin etmektedirler.[kaynak belirtilmeli]
Tüm bunların yanında 1878 göçleri döneminde 20.000 aileninİtalya'ya ve 1.000 ailenin deİsviçre'ye göç ettirildiği ve iskân edildikleri verisi mevcuttur.[kaynak belirtilmeli]
Wikimedia Commons'taPomaklar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
