Oldowan (veyaMod I),tarih öncesi dönemlerde yaygın bir arkeolojiktaş aletendüstrisiydi (veya diğer bir deyişle stiliydi). Bu ilk taş aletler basitti ve genellikle başka bir taşla yontulmuş bir veya birkaç puldan yapılıyordu. Oldowan aletleri,Alt Paleolitik dönemde, 2,6 milyon yıl öncesinden en az 1,7 milyon yıl öncesine kadar, Afrika'nın büyük bölümünde eskiHomininler (ilk insanlar) tarafından kullanılmıştır. Bu teknolojik endüstriyi daha sofistikeAşölyen endüstrisi izledi (Etiyopya'nınAfar Bölgesi'ndeki Gona'daHomoerectus ile ilişkili 1,5 ve 1,26 milyon yıl öncesine ait iki yerleşimde hem Oldowan hem de Aşölyen aletleri bulunur[2]).
Oldowan terimi, 1930'larda arkeologLouis Leakey tarafından ilk Oldowan taş aletlerinin keşfedildiğiTanzanya'dakiOlduvai Vadisi'nden alınmıştır. Bununla birlikte bazı çağdaş arkeologlar vepaleoantropologlarMod 1 aletleri terimini, çakıl alet endüstrilerini (Oldowan dahil) belirtmek için kullanmayı tercih ederler;Mod 2, (Aşölyen el baltaları dahil) iki yüzeyi olacak şekilde işlenmiş aletleri,Mod 3 dehazırlanmış çekirdek aletleri belirtir vb.[3]
Oldowan aletlerin sınıflandırılması hâlâ bir nebze tartışmalıdır.Mary Leakey, Oldowan alettopluluklarını sınıflandırmak için bir sistem yaratan ilk kişiydi ve sistemini aletlerin öngörülen kullanımına dayalı olarak kurdu. Sistem,doğrayıcılar,kazıyıcılar ve dövücülerden oluşmaktaydı.[4][5] Bununla birlikte, taş eserlerin ne için kullanıldığını varsaymak doğal olarak sorunlu bir yaklaşım olduğundan, Oldowan alet topluluklarının daha güncel sınıflandırmaları, esas olarak üretim şekline odaklanılarak yapılmıştır. Buna bir örnek, Isaac ve diğerlerinin "Yuvarlanmış Parçalar" (çekirdekler/doğrayıcılar), "Ayrılmış Parçalar" (pullar ve parçalar), "Dövülmüş Parçalar" (çekiç taşı olarak kullanılan kaba çakıl taşları, vb.) ve "Değiştirilmemiş Parçalar"dan (sit alanlarına taşınan manuportlar ve taşlar) oluşan üç modlu kategorisidir.[6] Oldowan aletleri, üretimleri için seçilen boşluklar zaten çakıl biçiminde bir nihai ürüne benzediği için kimi zaman "çakıl aletleri" olarak adlandırılır.[7]
Oldowan aletlerini hangi hominin türlerinin yaptığı ve kullandığı kesin olarak bilinmiyor. Ortaya çıkışı genellikleAustralopithecus garhi[8] türüyle ve gelişimi deH. habilis veH. ergaster gibi erkenHomo türleri ile ilişkilendirilir. ErkenHomo erectus, Oldowan teknolojisini miras almış ve bunu 1,7 milyon yıl öncesinden başlayarak Aşölyen endüstrisine dönüştürmüştür.[9]
- ^The Oldowan is classically considered the oldest industry of the Lower Paleolithic. The postulate of an even earlier, possibly pre-human (australopithecine) "Lomekwian" industry is due toHarmand, S.; ve diğerleri. (2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya".Nature.521 (7552). ss. 310-315.Bibcode:2015Natur.521..310H.doi:10.1038/nature14464.PMID 25993961.
- ^Semaw, Sileshi; Rogers, Michael J.; Simpson, Scott W.; Levin, Naomi E.; Quade, Jay; Dunbar, Nelia; McIntosh, William C.; Cáceres, Isabel; Stinchcomb, Gary E.; Holloway, Ralph L.; Brown, Francis H.; Butler, Robert F.; Stout, Dietrich; Everett, Melanie (4 Mart 2020). "Co-occurrence of Acheulian and Oldowan artifacts with Homo erectus cranial fossils from Gona, Afar, Ethiopia".Science Advances.6 (10). ss. eaaw4694.Bibcode:2020SciA....6.4694S.doi:10.1126/sciadv.aaw4694.PMC 7056306 $2.PMID 32181331.
- ^Clark, J. G. D. (1969).World prehistory: a new outline. Cambridge: Cambridge University Press.
- ^Clark, J.; de Heinzelin, J.; Schick, K.; Hart, W.; White, T.; WoldeGabriel, G.; Walter, R.; Suwa, G.; Asfaw, B.; Vrba, E.; ve diğerleri. (1994)."African Homo erectus: Old radiometric ages and young Oldowan assemblages in the middle Awash Valley, Ethiopia".Science.264 (5167). ss. 1907-1909.Bibcode:1994Sci...264.1907C.doi:10.1126/science.8009220.PMID 8009220.
- ^Leakey, Mary (1971).A Summary and Discussion of the Archaeological Evidence from Bed I and Bed II, Olduvai Gorge, Tanzania.Human Origins. ss. 431-460.
- ^Isaac, G. Ll., Harris, J. W. K. & Marshall, F. 1981.
- ^Napier, J. (November 1962)."Fossil Hand Bones from Olduvai Gorge".Nature.196 (4853). ss. 409-411.Bibcode:1962Natur.196..409N.doi:10.1038/196409a0.
- ^De Heinzelin, J; Clark, JD; White, T; Hart, W; Renne, P; Woldegabriel, G; Beyene, Y; Vrba, E (1999)."Environment and behavior of 2.5-million-year-old Bouri hominids".Science.284 (5414). ss. 625-9.Bibcode:1999Sci...284..625D.doi:10.1126/science.284.5414.625.PMID 10213682.
- ^Richards, M. P. (December 2002). "A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence".European Journal of Clinical Nutrition (İngilizce).56 (12). ss. 1270-1278.doi:10.1038/sj.ejcn.1601646.ISSN 1476-5640.PMID 12494313.
- Braidwood, Robert J.,Prehistoric Men, many editions.
- Domínguez-Rodrigo (2005). "Cutmarked bones from Pliocene archaeological sites at Gona, Afar, Ethiopia: Implications for the function of the world's oldest stone tools".Journal of Human Evolution.48 (2): 109-121.doi:10.1016/j.jhevol.2004.09.004.PMID 15701526.
- Edey, Maitland A.,The Missing Link, Time-Life Books, 1972.
- Schick, Kathy D.; Toth, Nicholas,Making Silent Stones Speak', Simon & Schuster, 1993,0-671-69371-9
- Semaw (2000)."The World's Oldest Stone Artefacts from Gona, Ethiopia: Their Implications for Understanding Stone Technology and Patterns of Human Evolution Between 2·6–1·5 Million Years Ago".Journal of Archaeological Science.27 (12): 1197-1214.doi:10.1006/jasc.1999.0592. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- Isaac, Glynn andHarris, JWKThe Scatter between the Patches 1975
- Isaac (1978)."The Food Sharing Behavior of Protohuman Hominids".Scientific American.238 (4): 90-108.doi:10.1038/scientificamerican0478-90.PMID 418504.
- Binford, Lewis (1987)Searching for Camps and Missing the Evidence: Another Look at the Lower Paleolithic
- Toth, Nicholas (1985)The Oldowan reassessed: a close look at early stone artifactsJournal of Archaeological Science
- Susman, Randall L,Journal of Anthropological Research, Vol. 47, No. 2, A Quarter Century of Paleoanthropology: Views from the U.S.A. (Summer, 1991), pp. 129–151
- Susman, Randall L. (1998-07-01). "Hand function and tool behavior in early hominids".Journal of Human Evolution.35 (1): 23–46.doi:10.1006/jhev.1998.0220.ISSN 0047-2484.
- Hayden, Brian (2015-11-19). "Insights into early lithic technologies from ethnography".Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences.370 (1682): 20140356.doi:10.1098/rstb.2014.0356.ISSN 0962-8436. PMC 4614719.PMID 26483534
- Shea, John J. (2010), Fleagle, John G.; Shea, John J.; Grine, Frederick E.; Baden, Andrea L. (eds.), "Stone Age Visiting Cards Revisited: A Strategic Perspective on the Lithic Technology of Early Hominin Dispersal",Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia, Dordrecht: Springer Netherlands, pp. 47–64,doi:10.1007/978-90-481-9036-2_4,ISBN <bdi>978-90-481-9036-2</bdi>, retrieved 2022-05-31
- Marzke, Mary W. (1997-01). <91::aid-ajpa8>3.0.co;2-g "Precision grips, hand morphology, and tools".American Journal of Physical Anthropology.102 (1): 91–110.doi:10.1002/(sici)1096-8644(199701)102:1<91::aid-ajpa8>3.0.co;2-g.ISSN 0002-9483
