Ohrid-Debre veya Debar Ayaklanması (Makedonca: Охридско-Дебaрско вoстание;Bulgarca: Охридско-Дебърско въстание;Arnavutça: Kryengritja e Ohrit dhe Dibrës), Eylül 1913'teSırbistan Krallığı'na bağlıVardar Makedonyası'nın batısında yaşayanBulgarlar veArnavutlar tarafından gerçekleştirilen bir ayaklanmadır. Ayaklanma,Balkan Savaşları (1912-13) sonrasındaOhrid,Debar veStruga bölgelerinin Sırp kontrolüne geçmesine tepki olarakDahili Makedon Devrimci Örgütü (DMDO) veArnavutluk tarafından organize edilmiştir.
Balkan Savaşları'nın ardından imzalananBükreş Antlaşması ile Vardar Makedonyası bölgesi Sırbistan'a bırakılmıştı. Bölgedeki Bulgar ve Arnavut nüfus, Sırp yönetimine karşı hoşnutsuzluk duyuyordu. DMDO, 12-17 Ağustos 1913 tarihleri arasındaElbasan'da Arnavut devrimci komitesi lideri Sefedin Pustina ile görüşmeler yaptı ve Sırbistan'a karşı bir ayaklanma başlatma konusunda anlaşmaya vardı.[1] 21 Ağustos'ta yayınlanan bir direktifle Vardar Makedonyası veEge Makedonyası'nda Sırbistan ve Yunanistan'a karşı yeni bir mücadele planlandı.
DMDO liderliği,Manastır, Ohrid ve Debar'da bir isyan başlatmaya karar verdi ve bu bölgelerdePetar Chaulev, Pavel Hristov,Milan Matov,Hristo Atanasov,Nestor Georgiev,Anton Shibakov veIsmail Strazimiri gibi isimleri görevlendirdi.[2]
Ayaklanma,İkinci Balkan Savaşı'nın bitiminden sadece iki ay sonra, 23 Eylül 1913'te başladı. İsyancılar, bölgedeki Sırp kontrolüne meydan okumayı amaçlıyordu.[3] Arnavutluk Savaş BakanıIsa Boletini komutasındaki 6.000 Arnavut askeri sınırı geçerek ayaklanmaya destek verdi. İsyancılar kısa sürede Debar,Gostivar, Struga ve Ohrid'i ele geçirerek Sırp birliklerini bölgeden çıkardılar. Ohrid'de yerel bir hükümet kurdular ve Resen yönünde dört gün boyunca mevzilerini korudular.[4]
Ancak Sırp ordusu, Yunanistan'ın da desteğiyle[5] ayaklanmayı bastırmak için büyük bir güç gönderdi.Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'nın raporuna göre, 100.000 kişilik Sırp ordusu ayaklanmayı şiddetle bastırdı.[6] Binlerce kişi öldürüldü, birçok Bulgar ve Arnavut köyü yakıldı. Ayaklanmanın bastırılmasının ardından 30.000 BulgarBulgaristan'a, 25.000 Arnavut iseArnavutluk'a kaçmak zorunda kaldı.[7]
Tarihçi Edvin Pezo, Sırp milliyetçilerinin Arnavutları 'kültürsüz' ve 'ilkel' olarak tasvir etmesinin, Birinci Balkan Savaşı sırasında ve sonrasında Ohrid-Debar Ayaklanması'nda Arnavutlara yönelik şiddetin yaygınlaşmasının olası bir nedeni olduğunu belirtmektedir.
2001 yılındaMakedonya'daki çatışmaların ardından Makedon ve Arnavut tarihçiler, iki etnik grup arasındaki tarihi işbirliğini ve Sırp hükümeti gibi ortak düşmanlara karşı verilen mücadeleyi tartışmaya başladılar. 1913 ayaklanması, 2013 yılında düzenlenen bir konferansın konusu oldu.[8]
