Octavio Paz (d. 31 Mart 1914 - ö. 19 Nisan 1998),Meksikalı yazar,şair vediplomat.
Aralarında 1981 Miguel de Cervantes Ödülü, 1982Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü ve 1990Nobel Edebiyat Ödülü'nün de bulunduğu birçok ulusal ve uluslararası edebiyat ödülünün sahibidir. AdıPablo Neruda,Borges,Asturias ile birlikte çağdaş İspanyol – Amerikan edebiyatının önde gelen ustaları arasında sayılmaktadır.
1914 yılında Solórzano ve Josefina Lozano'nun oğlu olarak şu andaMeksiko'nun bir parçası olanMixcoac kasabasında doğdu. Babası, Meksika devrimcilerindenEmiliano Zapata'nın destekleyen yerli kökenli bir avukat ve politikacıydı. Zapata'nın öldürülmesinden sonra babası ülkeden ayrılmak zorunda kalıpLos Angeles'a gidince Octavio Paz da annesi ile birlikte onun yanına giderek iki yıl orada kaldı.[1] 1922'de Meksika'ya dönerek dedesi ve halası ile birlikte Mixcoac'ta yaşadı. Edebiyatla genç yaşta dedesinin evinde tanıştı. Ailesi iç savaş nedeniyle parasal sıkıntıya düştüğü için zor koşullarda büyüdü.
1932 yılında girdiği Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi'nde sol fikirlerle tanıştı. Siyasal aktivizmin yanı sıra şiirlerini yayımlamaya odaklandı. "Luna Silvestre" (Gümüş Ay) isimli ilk şiir seçkisini öğrenciliği sırasında yayımladı.
Kendi kendini yetiştirmek isteyen Paz, 1935 yılında hukuk eğitimini yarıda bıraktı.İspanya İç Savaşı'nda Uluslararası Tugaylar'a katılmak için 1937'deİspanya'ya gitti. Ancak İspanyol Cumhuriyetçiler, onu Meksika'da kalarak propaganda çalışması yapması için ikna ettiler.[2] Meksika'ya dönerekMérida'da köylü çocukları için kurulan bir okulda çalıştı. İspanya'da yayımlanan "Aydınlık Gölgen Altında ve Öbür Şiirler" (Bajo tu clara sombra, 1937) adlı kitabında İspanya'daki deneyimlerine, "Taşla Çiçek Arasında" (Entre la piedra y la flor, 1941) kitabında Mérida'daki deneyimlerine yer verdi.
İspanya'dan dönüş yolunda bir süre kaldığı Paris'te gerçeküstü sanatçılarla tanışmıştı. Fransız şairBenjamin Péret ve Meksikalı ressamLeonora Carrington'un aracılığıylagerçeküstücülük akımına katıldı.
1938'de yazarElena Garro ile evlendi ve 1959'a kadar evli kaldı. Bu evlilikten bir kızı oldu.
1943'te iki yıllık bir burs kazanarakBerkeley Üniversitesi'nde modern Anglo-Amerikan şiiri üzerine çalıştı.
Bir arkadaşının önerisiyle 1945 yılında diplomasi kariyerine başladı. Ülkesi adına kısa süreliğineNew York'ta çalıştıktan sonraParis'e tayin oldu. Paris'teJean-Paul Sartre,Andre Breton,Albert Camus, Benjamin Peret gibi dönemin tanınmış yazar ve düşünürleri ile tanıştı. Çok verimli geçen bu dönemde ona büyük bir edebî ün getirenYalnızlık Dolambacı (El Laberinto de la Soledad, 1950) adlı uzun denemesini yayımladı. Meksikalı insanın ulusal karakterini ve yaşam biçimini anlatan bu bir kitap uzunluğundaki deneme yazısının Meksika kültürünü anlayabilmenin anahtarı olduğu varsayılır.[3]
1952'deJaponya'ya veHindistan'a yolculuklar yaptı. 1955'te Meksika'ya dönerek üniversitede ders vermeye başladı. En önemli şiir kitabı sayılan ve birçok dile çevrilenGüneş Taşı (Piedra de Sol) 1957'de yayımlandı. Bu kitapta toplumsal sorunlarla, kişisel kaygılarını, cinsel sevgiyle yalnızlık arasındaki kopukluğu, tarihle sonsuzluk arasındaki karşıtlığı Aztekler'in oyma taş takvimi olan "güneş taşı" simgesi altında birleştirdi.[4]
1959'da yeniden Paris'e döndü. 1962 yılındaMeksika'nınHindistan büyükelçisi olarak görevlendirilinceye kadar Fransa'da kaldı. 1962'de Yeni Delhi'deki görevine başlayan Paz, 1965'te Fransız Marie-José Tramini ile evlendi. Hindistan'da kaldığı dönemde doğu edebiyatı ve felsefesiyle ilgilendi. Doğu kültürünün batı dünyasında tanınması için çaba gösterdi. Bengali dilindekiHungryalism şiir hareketini başlatan şairler üzerinde etkili oldu.[1] 1968 yılında Meksika'dakiTlatelolco katliamından sonra hükûmeti protesto amacıyla ülkesindeki bütün görevlerinden istifa etti. Büyükelçilik görevinden ayrılma gerekçelerini "Öbür Meksika: Piramidin Eleştirisi" adlı kitabında anlattı.
Diplomasi kariyerini sonlandırdıktan sonra Meksika'ya dönüpPlural adlı edebiyat dergisini çıkardı. Dergisi, 1975'te hükûmet tarafından kapatılıncaVuelta adlı kültür dergisini çıkarmaya başladı ve hayatının sonuna kadar bu dergiyi çıkarmaya devam eti. 1969-1970'te İngiltere'deCambridge, 1970-1974 arasında ABD'deHarvard Üniversitesi'nde dersler verdi. 1978 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi,[5] 1980 yılında Harvard Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktor unvanı verildi.[6] 1990 yılında Nobel Edebiyat Ödülüne layık görüldü.
1998'de Mexico City'de hayatını kaybetti.
- 1990- Nobel Edebiyat Ödülü
- 1985- Alfonso Reyes Ödülü
- 1984- Alman Kitap Yayımcıları Barış Ödülü
- 1982- Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü
- 1981- Cervantes Ödülü
- 1980- Harvard Üniversitesi Fahri Doktor unvanı
- 1980- Ollin Yoliztli Ödülü (Meksika)
- 1978- Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi Fahri Doktor unvanı
- 1977- Ulusal Edebiyat Ödülü (Meksika)
- 1977- Kudüs Edebiyat Ödülü
- Premio Mondello (Palermo,İtalya)
|
|---|
| 1901-1925 | | |
|---|
| 1926-1950 | |
|---|
| 1951-1975 | |
|---|
| 1976-2000 | |
|---|
| 2001-günümüz | |
|---|
