| Limulidae | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
.jpg)
Limulidae,Nal yengeci veyaat nalı yengeci, deniz veacı suda yaşayanLimulina alttakımına bağlı bir hayvan familyasıdır.[2][3] Gerçekyengeçler gibikabuklular şubesinden olmadıkları için yaygın olarak kullanılan isimleri hatalıdır ve yengeç değillerdir.
Yumuşak kumlu veya çamur tabanlı sığ sularda ve çevresinde yaşayan at nalı yengeçleri,ilkbahar gelgitlerindegelgit bölgesinde ortaya çıkarlar. Genellikle Asya'da yemek olarak tüketilen at nalı yengeçleri, balık yemi, gübre ve bilim için (özellikle Limulus amebosit lizatı için) kullanılırlar. 2000'li yıllardaki kıyıhabitat tahribatı ve aşırı avlanma nedeniyle nüfusları azalmaya başlamıştır.[3] At nalı yengeci türlerindenCarcinoscorpius rotundicauda'da tetrodotoksin bulunabilir.[4]
450 milyon yıl önce ortaya çıktıkları göz önüne alındığında, at nalı yengeçleriyaşayan fosil kabul edilmektedir.[5] 2019'da yapılan moleküler analizlere göre, at nalı yengeçleriörümceğimsiler sınıfındaki Ricinulei familyasıylakardeş gruptur.[6]
Limulidae familyasına bağlı cinsler (2022):
At nalı yengeçleri, kanlarında oksijen taşımak içinhemosiyanin kullanırlar. Hemosiyaninde bulunan bakır nedeniyle kanları mavidir.[7] Kanlarında, organizmayı patojenlere karşı savunmak için kullandıkları amebositler bulunur. Amebositler omurgalıların beyaz kan hücrelerine benzeyen bir yapıdır.L. polyphemus'un kanından elde edilen amebositler, tıbbi uygulamalarda bakteriyel endotoksinlerin tespiti için kullanılan Limulus amebosit lizat'ın (LAL) üretilmesinde kullanılır.[8] Hayvanın kanına olan yüksek talep, nal yengeçlerin toplanıp kanlarının alındıktan sonra tekrar denize bırakılmasına sebep olmaktadır. Hayvanların çoğu bu süreçte hayatta kalsa da; ölüm oranı, hayvandan alınan kan miktarı ve taşınma sırasında hayvanın yaşadığı stresle ilişkilidir.[9] Kan alındıktan sonraki ölüm oranı tahminleri %3 - 15[10] ile % 10 - 30 arasında değişmektedir.[11][12][13] Bu amaçla yılda yaklaşık 500.000Limulus yakalanmaktadır.[14]
Kan alınması ayrıca dişi at nalı yengeçlerinin yumurtlayacakları yumurta sayısına azaltabilir veya yumurtlamalarını engelleyebilir. Biyomedikal endüstrisine göre, kanı %30 oranında alınan at nalı yengeçleri, geri gönderilmeden önce okyanustan bir ila üç gün uzakta kalırlar. Solungaçlar nemli kaldığı sürece dört gün karada yaşayabilirler.[15] Bazı şirketlerin at nalı yengeçlerini okyanusa geri göndermediklerinden şüphelenen bazı bilim insanları, bu şirketlerin at nalı yengeçlerini balık yemi olarak sattığından şüphelenmektedir.[16]
At nalı yengeçlerinin ilaç endüstrisi için avlanma oranları azalmaktadır. 1986'daKyushu Üniversitesi'nden araştırmacılar, LAL'ın kendi içinde bulunan izole edilmiş Limulus pıhtılaşma faktörünün (rFC) kullanılmasıyla LAL geliştirilebileğini keşfetmiştir.[17]Singapur Ulusal Üniversitesi araştırmacılarında Jeak Ling Ding, LAL yerine kullanılabilecek rFC'nin üretimi için kullanılan sürecin patentini almış; 8 Mayıs 2003'te patentli süreç ile yapılan sentetik izole edilmiş rFC'yi ilk kez kullanıma sunmuştur.[18] İlk başta endüstri yeni ürüne pek ilgi göstermemiş olsa da, ürün patentli olduğundan, Lonza Group adlı üretici firma tarafından satılmıştır. Ayrıca 2013'te Hyglos GmbH kendi rFC ürününü üretmeye başlamıştır. Avrupalı düzenleyicilerin rFC'nin kullanmayı kabul etmesi, rFC'nin LAL'a kıyasla daha uygun maliyetli olması veEli Lilly and Company'nin rFC'yi kullanmayı desteklemesi nedeniyle, at nalı yengeçlerinin kanları için avlanmasının sona ereceği öngörülmektedir.[19]
Haziran 2020'de, ABD Farmakopesi, rFC'ye at nalı yengeci kanıyla eşit statü vermeyi reddettiği bildirmiştir.[20]
Wikimedia Commons'taNal yengeci ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'deNal yengeci ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.