Muvahhidler | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1121-1269 | |||||||||||||||||||||||||||
 Muvahhid İmparatorluğu haritası. | |||||||||||||||||||||||||||
| Tür | Hilâfet(1147'den itibaren) | ||||||||||||||||||||||||||
| Başkent | Tinmel (1121-1147) Marakeş (1147-1269)[1] | ||||||||||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Berberi dilleri,Arapça,Mozarapça | ||||||||||||||||||||||||||
| Resmî din | İslam | ||||||||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Hilâfet | ||||||||||||||||||||||||||
| Mehdi | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Halife | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||||||||
| 1150 | 2.300.000 km2 | ||||||||||||||||||||||||||
| 1200 | 2.000.000 km2 | ||||||||||||||||||||||||||
| Para birimi | Dinar[2] | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Hilâfet Arapça: خِلافة |
|---|
 |
Ana Halifelikler |
Paralel Halifelikler |
İlgili Konular |
| Arap devletleri ve hanedanları | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Antik Arap Devletleri
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Doğu Hanedanları
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Batı Hanedanları
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Arap Yarımadası
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Günümüz monarşileri
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Muvahhidler (Berberice:ⵉⵎⵡⵃⵃⴷⵏ Imweḥḥden,Arapça:الموحدون al-Muwaḥḥidūn,Türkçe: Birleyenler, Tek Olanı Kabul Edenler; 1121-1269), bugünküKuzey Afrika,İspanya veBatı Sahra topraklarına egemen olanMurabıtlar Devleti'ni yıkarak onun yerine geçenBerberi hanedan ve devletidir. 1146 ila 1248 yılları arasında, bugünküİspanya topraklarının büyük bölümünün yanı sıraKuzey Afrika'daki bazı toprakları da denetimleri altında tutmuşlardır.Hristiyan saldırıları ve bazı iç karışıklıklar sonucu 1269'da yıkılmışlardır.İber Yarımadası üzerinde egemen olmuş son büyükMüslüman devlettir.
Muvahhidler,Murabıtlar'n bazı dinî uygulamalarını karşı yeni bir iyileştirme hareketinin temsilcisi olarak Kuzey Afrika'da ortaya çıktı. 1116'dan itibarenTrablusgarp'tanMoritanya'ya kadar Kuzey Afrika'daki kumsal şehirlerini gezip dinî eğitim vererek kendisine taraftar kazandırmıştır.İbn Tûmert 1121 yılındaMehdiliğini ilan ederek Murabıtlar Devleti'ne karşı harekete geçmiş ve bu tarih devletin kuruluşu olarak kabul edilmiştir.
İbn Tûmert'in 1130'da ölümünden sonra devletin kuruluşu öğrencisi olan Abdülmümin el-Kûmî tarafından gerçekleştirilmiştir. Sûs bölgesine egemen olan Abdülmü'min, Murabıtlar'la uzun süre uğraşmıştır. 1139-1146 yılları arasında devamlı yaşanan savaşların sonrasında 1147'deMarakeş'in de alınmasıyla Murabıtlar devleti tamamen yıkılmış ve bölgeye Muvahhidler tamamen egemen olmuştur. Topraklarında çıkan isyanları bastıran Abdülmü'min, sonrasında 1147-1163 yıllarını kapsayan dönemdeLibya'danMoritanya'ya kadar uzanan Kuzey Afrika sahilinde veEndülüs'te egemenliğini yürüten bir devlet kurmuştur.[3]
Abdulmümin'in ölümünden sonra hükümdarlarda önemli bir toprak kazanımı olmamakla birlikte özellikle Yusuf, Yakup (Mansur) veMuhammed Nasır dönemlerinde Muvahhidlerin düzen ve yükseliş dönemleri olmuştur. Ancak 1212 yılındaİkab Savaşı'nda Hristiyanlar karşısında ağır bir yenilgi alınması ve sonrasında 1213 yılındaMuhammed'in ölümüyle Endülüs'teki egemenliğini yitirmeye başlamasına ve Muvahhidlerin siyasi düzensizlik dönemine girmesine yol açmıştır.Muhammed Nasır'ın ölümünden sonra tahta çıkan genç yaştaki oğluYûsuf el-Müstansır'ın yönetimsel açıdan güçsüz bir hükümdar olması nedeniyle bazı devlet adamları ve yerel yöneticiler güç kazanmaya başladı ve devletin otoritesi sarsılmaya başladı. Bu dönemde Endülüs'te yerel hanedanlıklar kurulurken diğer taraftan Portekiz, Kastilya ve Aragon krallıkları da Turtûşe (Tartosa), Belensiye (Valensiya), Batalyevs (Badajoz), Mürsiye (Murcia), Mâride (Merida), Kurtuba (Córdoba) ve İşbîliye (Sevilla) gibi birçok Endülüs şehrini ele geçirdiler.
İdris Memun'unMaliki olan toplumun desteğini sağlamak amacıyla İbn Tûmert'in görüşlerinden vazgeçtiğini ilan etmesi istediği sonucu vermediği gibi devletinde parçalanmasına neden oldu. 1228 tarihinde Tunus'u Muvahhidler adına yöneten Ebü Zekeriyya Yahya, İbn Tûmert'in davasını kendisinin savunduğunu söyleyerek bağımsızlığını ilan ederekHafsiler hanedanlığını kurdu. 1235 yılındaTilimsan ve civarında büyük Berberi kabilesi Zenâte'ye üyeAbdülvadiler bu adla hanedanlık kurdular. Muvahhidler devletinin yıkılmasını sağlayan en önemli hareket ise 1196'dan beri Magrib-i Aksa'da bağımsız yaşayanMeriniler olup, 1247'de Miknâs'ı, 1248'da Fas, Selâ ve Tâze'yi, 1250-1255 arasında Magrib-i Aksa'nın büyük bölümünü Muvahhidler'den aldılar. Muvahhidler bir süre daha direnç gösterse de 1269'da Meriniler tarafındanMarakeş'in alınmasıyla Muvahhidler Devleti son buldu.[4]
| Abdülmü’min el-Kûmî 1.(1130-1163) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ebu Yusuf Yakup el-Mansur 2.(1163-1184) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ebu Yakup Yusuf el-Mansur 3.(1184-1199) | Abdulvahid Mahlu 6.(1224) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Nasır 4.(1199-1213) | Abdullah el Adil 7.(1224-1227) | Mamun 8.(1229-1232) | Zahir | Ömer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yûsuf el-Müstansır 5.(1213–1224) | Yahya Mutasim 9.(1227-1235) | Reşid 10.(1232-1242) | Sayyid 11.(1242-1248) | İshak | Muhammed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ömer Murtaza 12.(1248-1266) | Vasik İdris 13.(1266-1269) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
