1. ve 5. yüzyıllar arasındaBantu toplulukları kuzeyden ve batıdan bugünkü Mozambik topraklarına göçtüler. Kuzey Mozambik Hint Okyanusu'ndan gelen ve denizaşırı seferleri mümkün kılan alizelerin etkisi altında olduğundan 7-11. yüzyıllardaSvahililer bölgede bir dizi liman şehri kurdular. Bu durum sebebiyle bölgede kendine özgü bir Svahili kültürü vedili oluştu. Liman kentleri Geç Orta Çağ'daSomali, Etiyopya, Mısır, Arabistan,İran ve Hindistan'dan gelen tüccarların uğrak noktası oldu.[5]
Vasco de Gama'nın 1498 yılındaki seyahatinin ardındanPortekizliler 1505'te bölgeyi sömürgeleştirme sürecini başlattılar. Mozambik dört asırdan uzun süren Portekiz hakimiyetinin ardından 1975'tebağımsızlığını kazandı veMozambik Halk Cumhuriyeti'ne dönüştü. Daha bağımsızlığın üzerinden iki yıl geçmemişken 1992'ye kadar sürecek olan uzun ve kanlı biriç savaş başladı. 1994'te ülkede ilk çok partili seçim yapıldı ve göreceli bir istikrar sağlandı. Ancak halen düşük yoğunluklu çatışmalar sürmektedir.[6] Mozambikbaşkanlık sistemiyle yönetilmektedir.
Mozambik doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülkedir. Ülke ekonomisi büyük oranda tarıma dayalıdır, ancak başlıcaları gıda, içecek, kimya endüstrisi,alüminyum vepetrol üretimi olmak üzere sanayi kolları da gelişmektedir. Turizm gelişmekte olan bir başka sektördür.Güney Afrika, Mozambik'in ana ticaret ortağı ve yabancı yatırım kaynağı olupBelçika,Brezilya,Portekiz veİspanya diğer önemli ekonomik ortaklardır. Mozambik 2001'den bu yana yıllık GSYİH büyüme hızında en üst sıralardadır. Buna karşın ülke halen dünyanın en fakir veaz gelişmiş ülkelerinden biridir,[7]kişi başına düşen GSYİH,insani gelişme, eşitsizlik vebeklenen yaşam süresinde alt sıralarda yer alır.[8]
Ülke isminin günümüzde de Mozambik'e bağlı olanMozambik Adası'na ilk gelen ve daha sonra yöneticisi olan ve buraya adını veren Arap şeyhiMusa bin Bik'ten geldiği düşünülmektedir. 1498 yılında bu adaya ayak basan ilk Avrupalılar'dan biriVasco da Gama olmuş veMusa bin Bik ile de bir görüşme gerçekleştirmiştir. Buradan yola çıkarak ilerleyen dönemlerde Afrika anakarasında yer alan bölge için Mozambik adı kullanılmaya başlanmış, adanın adı daIlha de Moçambique (Mozambik Adası) olarak değiştirilmiştir.[9]
Avrupalıların gerçekleştirdiği keşif yolculuklarından önce Afrika'nın bu kıyı bölgelerinde Arap tüccarlar bulunmaktaydı. Bu tüccarlar Afrika,Arap Yarımadası veHindistan arasında altın, fildişi veAfrikalı köle ticaretini yapmaktaydılar.
İlk Avrupalı olarakPortekiz kralının emri ile Arabistan ileDoğu Afrika arasındaki güzergâhı hakkında bilgi edinilmesi istenenPedro da Covilhao bu bölgeye ayak basmıştır. Pedro da Covilhao'nun 1497 yılındaSofala'ya ayak basmasından tam bir yıl sonra, 1498 yılında,Vasco da Gama,Hindistan seferi esnasında Mozambik'e uğramıştır. Aynı zamanda şehir de olan ve ülkenin sömürge bölgesi olmasından sonra da 1898 yılına kadar Mozambik'in başkenti olanMozambik Adası'nda dönemin şeyhi olan ve ülkeye daha sonraları da ismini verenMusa bin Bik ile de görüşme gerçekleştirmiştir. Bu yıldan sonra buraya olan ilgisi artan Portekizliler altın bulma umudu ile deZambezi Nehri boyunca ilerleyerek iç kesimlere girmişler ve buraları hakimiyeti altına almışlardır. 20. yüzyılın ortalarına kadar buradaki hakimiyetini sürdüren Portekiz, Mozambik'in koloni olarak ilanından sonra burada yerleşik halkı zorla çalıştırmış, köle olarak satmış ve kötü muameleye[kime göre?] maruz bırakmıştır.
1890 yılına iki sömürgesi olanAngola ve Mozambik'i birleştirme girişimleriBirleşik Krallık'ın baskısı sonucu gerçekleşmeyen Portekiz, bu tarihten sonra "Birleşik Güney Afrika Koloni İmparatorluğu" hayalinden vazgeçmek durumunda kalmıştır. Bu tarihten sonra bu bölgede Britanya'nın hakimiyeti artmaya başlamış,Almanya veBirleşik Krallık buradaki Portekiz hakimiyetine karşı birleşerekAngola Antlaşması'nı imzalamışlardır. Bu anlaşmaya göre her iki ülke Portekiz'in olası bir maddî kaynak talebinde bu talebi ortaklaşa karşılamayı kararlaştırmış, Portekiz'in de olası talebi ilerleyen dönemlerde geri ödeyememesi durumunda da güvence olarak talep edilecek olan Portekiz bölgelerinin kendi aralarında paylaşımını öngörmüşlerdir. Bu anlaşma her ne kadar 30 Ağustos 1898 yılında imzalanmış olsa da, Britanya'nın 1899 yılında Portekiz ile daha önceden imzaladığı ve her iki ülkenin de karşılıklı olarak sömürge topraklarına saygı göstermesini içeren ve Britanya'ya Portekiz Denizaşırı topraklarını savunmasına karşılıkBritanya'ya Portekiz'in Afrika'da bulunan sömürge topraklarında izinsiz dolaşım hakkın verenWindsor Antlaşması'nı uzatması ile gerçeğe dönüşmemiştir.
İlerleyen yıllarda Angola Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi adına özellikle Britanya tarafından adımlar atılmaya çalışılmışsa daI. Dünya Savaşı'nın başlaması ile bu antlaşma bir daha açılmamak üzere kapatılmıştır. Savaşın sürdüğü dönemdeGüney Afrika Cumhuriyeti (1914-1915) Mozambik'i fethetme hedefini açıklamış, 1917 yılından itibaren de Alman birlikleriAlman Doğu Afrikası (günümüzde Tanzanya) koloni ülkesinden ilerleyerek Mozambik'in kuzey bölgelerinin büyük çoğunluğunu elde etmiştir. Portekiz Doğu Afrikası (günümüzde Mozambik) yaşanan bu gelişmelerin ardından savaşın sona ermesi ile birlikte imzalananVersay Barış Antlaşması ile Almanların sömürgeleri için oluşturduğu ileri karakolun yer aldığıKionga Üçgeni'ni tazminat olarak elde etmiştir.
Koloni savaşında Portekiz propaganda posteri -FRELIMO kandırıyor, acısını siz çekiyorsunuz
1962 yılındaDarüsselam'da UDENAMO(Türkçe: Mozambik Ulusal Demokratik Birliği) başta olmak üzere birkaç milliyetçi grubun bir araya gelmesiyle oluşanFRELIMO, Mozambik'teki sömürge yönetimini sonlandırmak için yöntemler aramaya başlamıştır. Başlangıçta silahlı mücadeleyi benimsemeyen grup, Mueda'da özgürlük yanlısı gösterilere sömürge yönetimi tarafından ateş açılması sonucunda, ülkenin kuzeyinde harekete geçerekMozambik Bağımsızlık Savaşı'nı başlatmıştır.
FRELIMO zaman içerisinde halkın da desteğini almış ve kurtarılmış bölgeler ilan ederek kontrolü altında tuttuğu alanı genişletmiştir. 1974 yılındaPortekiz'de gerçekleşenKaranfil Devrimi'nin ardından kurulan demokratik yönetim, sorunu müzakere yoluyla çözme kararı almış ve bu tarihten itibaren çatışmaların şiddeti oldukça azalmıştır.
Yeni Portekiz Hükûmeti, derhal sömürgesi olan topraklardan çekilme sürecini başlatmış ve Mozambik, 1498'den beri süregelen Portekiz sömürgesini sona erdirerek 25 Haziran 1975 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Bağımsızlık ilanı,Mozambik Halk Cumhuriyeti adı altında yapılmış ve devlet başkanı olarakFRELIMO lideriSamora Machel ülkenin yönetimine gelmiştir.
1986 yılında sebebi çözülemeyen bir uçak kazasında devlet başkanının hayatını kaybetmesi neticesindeFRELIMO'nun Marksist kanadı yönetimde güçlü bir konuma gelmiş ve devleti kontrol altına almışlardır. Ülkedeki tüm endüstri kamusallaştırılmış, tarımsal üretim kooperatifleri oluşturmuşlardır.
1970'li yılların ortasından itibarenGüney Afrika Cumhuriyeti veRodezya tarafından desteklenen yeni bir direniş hareketi başlamış, bu hareket neticesindeRENAMO(Türkçe: Mozambik Ulusal Direnişi) oluşmuştur. 1976 yılında başlayanMozambik İç Savaşı, 16 yıl boyunca sürmüştür. Bu süreç içerisinde askerî kuvvet olarak 1980 yılından itibaren diğer ülkelerden askerî güç takviyesi edinmiştir. Bu doğrultudaZimbabve ülkeye 10.000 askerî güç sevk etmiştir. 1 Aralık 1990 tarihinde gerçekleştirilen anayasa değişikliği ile günümüzde de adı olan Mozambik Cumhuriyeti adını alan ülke, komünist ve tek partili düzenden çok partili ve demokratik bir anayasal yapıya geçiş gerçekleştirmiştir.
1992 yılında da taraflar arasındaRoma'da varılan anlaşma ile de iç savaşa son verilmiştir. 1994 yılında gerçekleştirilen ilk demokratik seçimler neticesindeFRELIMO iktidarını perçinlemiş, RENAMO ise komşu ülkelerin baskısı neticesinde muhalefet partisi olmayı kabul ederek mecliste yerini almıştır.
Şubat 2000 yılında yaşanan şiddetli yağmurlar neticesinde oluşan selde birçok Mozambik vatandaşı ölmüştür.
Ekim 2013 tarihinde Gorongosa'da bulunan RENAMO merkezinin hükûmet kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi sonucu, RENAMO yetkilileri 1992 yapılan anlaşmanın hükûmet tarafından geçersiz kılınması için adımlar atıldığı ve her iki taraf arasında da çatışmaların yaşandığı bilgileri dile getirilmiştir.[10]
Ülkenin sahip olduğu 4.571 km sınırın 1.569 km'siMalavi, 491 km'siGüney Afrika Cumhuriyeti, 105 km'siEsvatini, 756 km'siTanzanya, 419 km'siZambiya ve 1.231 km'siZimbabve ile oluşmaktadır. Mozambik sahip olduğu 799,380 km² ile dünyada en büyük 36. ülke konumunda olup, bu alanların %2,2'sini sulak alanlar oluşturmaktadır.[11]
Mozambik'in 2.800 km'lik kıyı şeridinde düz ovalar yer almaktadır. Bu düz ve alçak ovalar ülkenin güney bölgelerini neredeyse tamamen kaplamaktadır. Kıyılardan uzaklaşıp iç kesimlere doğru ilerledikçe kademeli olarak artan ve 1000 m'yi bulan yükseltiler ve yükseltilerde yer alan ovalar gözlemlenebilmektedir. Ülkenin en yüksek noktasınıZimbabve sınırına yakın bir konumda bulunan 2.436 m ileBinga Dağı oluşturmaktadır.
Ülke genelinde yer alan akarsuların birçoğu yüksek noktalardan doğuya doğru ilerleyerekMozambik Kanalı'na akmaktadır. Ülkenin en büyük nehrini ülke içerisinden geçtiği 2.574 km ileZambezi Nehri oluşturmaktadır. Mozambik'in batısında yer alan ve dünya üzerinde vadi üzerine kurulu en büyük barajlardan biri konumunda olanCahora-Bassa Barajı ile Zambezi Nehri'nin suları biriktirilmektedir. AyrıcaTanzanya ile sınırı oluşturanRovuma Nehri,Save Nehri veLimpopo Nehri ülkenin diğer büyük akarsularını oluşturmaktadır.Malavi Gölü'nün dörtte bir alanı da Mozambik egemenliği altında yer almakta olup, bu alan içerisinde Malavi'ye ait olan iki ada (Likoma veChizumulu) bulunmaktadır.
Mozambik topraklarının %18'i ormanlık ve çalılık alanlardan oluşurken, %4'ü tarımsal alan olarak kullanılmakta, %55'i de çayır ve meralardan meydana gelmektedir.
Ülke genel olarak nemli ve kurak mevsimlerin hakim olduğusavan iklimi etkisi altında yer almaktadır. Yıllık yağışların %80'i Kasım-Nisan dönemlerinde gerçekleşen yağmur sezonunda yağmaktadır. Ülke genelinde de yıllık yağış ortalamaları bölgeye göre 700 mm ile 1500 mm arasında değişkenlik göstermektedir. Yağmur dönemlerinde sıcaklıklar tropikal boğucu sıcaklık etkisi altındayken, kurak dönemlerde özellikle geceleri daha soğuk dereceler ölçülmektedir. Yıllık sıcaklık ortalaması gündüz 25 °C - 30 °C arasındayken ki iç bölgelerde bu değerler 35 °C kadar çıkabilmektedir, gece sıcaklığı ortalaması 15 °C ile 25 °C arasındadır.
Son olarak 2007/2008 döneminde gözlemlendiği gibi belli dönemlerde gerçekleşen aşırı yağışlar ölümlere sebep olabilmekte ve tarımsal ürünlere zarar verebilmektedir.[12]
Ülkenin kalkınmasına ve gelişmesine engel olarak görülen kuraklık ülkenin her üç ya da dört yılda bir karşılaştığı bir durumdur.
Ülke genelinde hakim olan bitki örtüsü kurak çayırlar ve birkaç kurak ormanlık alanlardır. Savana bölgesinde yer alan ağaçlar yer yer yapraklarını kurak dönemde dökerken, yağmur dönemi boyunca yeniden yeşermektedirler.Baobab ağaçları çok sık olarak görülmektedir. Kuraklık döneminde kurumuş ve kahverengi bir görünüme sahip olan çimenler, yağmur dönemlerinde yeşererek iki metre yüksekliğe ulaşabilmektedir.
Ülke nüfusunun 2022 tahmini verilere göre 31,693,239 olarak ifade edildiği Mozambik'te, toplam nüfusun büyük bir oranı Bantu etnik grubuna mensuptur.[11]
Mozambik genç bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre %65,48'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %2,93'ü 65 yaş ve üzerindedir.[11]
Bantu etnik grubun çoğunluğu oluşturduğu ülkede, bu grup içerisindeki en büyük etnik grubu %40 ile Makua etnik grubu almaktadır. Makua halkından sonra en etkin etnik grup Tsongo grubudur.Malavi'de de yaşayan Yao etnik grubu %12'lik bir nüfusa sahip olup, ülkenin özellikle kuzeydoğusunda yaşayan Makonde etnik grubu ise nüfusun %11'ini oluşturmaktadırlar.
Ülkede yerel etnik grupların dışında çoğunluğunu Portekizlilerin oluşturduğu Avrupalılar ile birlikte Çinliler ve Hintler de yaşamaktadır.
Ülkenin resmî diliPortekizcedir. Portekizcenin yanı sıra ülkede 40 farklı dil/lehçe konuşulmaktadır. Yerel dillerin hepsi Bantu dilleri arasında yer almaktadır. 2007 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımında, nüfusun sadece %12'sinin Portekizceyi anadili olarak kullandığı tespit edilmiştir. Her ne kadar Mozambikliler'in yarısı Portekizceyi ikinci bir dil olarak konuşsa da, ilk dil olarak kendi yerel dillerin tercih edildiği görülmüştür. Mozambik nüfusunun büyük bir bölümü birçok yerel dili aynı anda konuşabilmektedir.
Ülke nüfusunun yarısından fazlasıHristiyan inancını benimsemektedir. Bu dine inanan nüfusun %28'inden fazlası daKatolik mezhebine göre yaşamını sürdürmektedir.İslamiyet'e inanan ve bu inanca göre yaşayan Müslümanlar'ın oranı %18 düzeyindedir.
UNICEF verilerine göre ülkede 1,5 milyon yetim bulunmaktadır. Bu yetimlerin 470.000'i AIDS nedeniyle yetim kalanları kapsamaktadır. Ülkede fakirlik nedeniyle çocuk işçiliği sık gözlenen bir durumdadır. Ailelerin birçoğu çocuklarından gelecek olan paraya göre yaşamlarını sürdürmektedir. Mozambik'te 5 yaşın altındaki çocukların sadece %6'sının doğum belgesi bulunmaktadır. Doğum belgesi olmadan elde edilemeyen devlet korumasından yoksun olan çocuklar zorla evlilik, taciz, çocuk işçisi ya da silahlı kuvvetlerde kullanım gibi sorunlarla karşılaşmaktadır.[18] Ülkedeki çocuk nüfusunun %32'si tarlada ya da pazarda çalışmakta, ayakkabı boyacılığı ya da dilencilik yapmaktadır. Çocukların yanında yaşlı nüfusun da yaşama şartları sınırda yer almakta olup, devletten alınan emekli maaşı 5 dolar düzeyindedir.[19]
Ülke nüfusunun neredeyse yarısına yakın kısmı okuma ve yazma bilmemektedir. 1992 yılında sona eren iç savaşın ardından ilköğretimde eğitim hizmetini daha sağlıklı verebilmek adına adımlar atmıştır. Güncel olarak çocukların %80'i beş yıllık ilkokul eğitimini almak için okullara gitmektedir. Çocukların sadece %30'u 6. ve 7. sınıfları ziyaret edebilmektedir. Sınıflarda öğrenci mevcudiyeti çok yüksek olup, sınıf ortalaması 74 olarak ifade edilmektedir. Her ne kadar eğitim şartlarını düzeltmeye ve geliştirmeye dair adımlar atılmaya çalışılsa da, mevcutta olan az sayıdaki derslik,mobilya, kitap-defter gibi nedenlerle ilerleme istenilen düzeyde sağlanamamaktadır.
Ülkede hizmet veren devlet üniversiteleri ise şu şekildedir:
AIDS ülkenin en büyük sorunlarından birini teşkil etmektedir. Mozambik'te 2012 verilerine göre resmî olarak yetişkin nüfusun %11,1'i bu virüsü taşımaktadır. Ülke genelinde gıda ve tıbbi ihtiyaç sıkıntısı yaşanmakta olup, temel sağlık hizmetlerine erişim sağlayabilen nüfusun oranı düşüktür. Her iki kişiden birinin temiz suya ulaşamadığı Mozambik'te, doğumların sadece %48 tıbbi olarak desteklenebilmektedir.[20]
2013 tahmini verilerine göre ülke genelinde ortalama yaşam 52.29 düzeyinde gözlemlenmekte olup, bu oran erkeklerde 51.54, kadınlarda ise 53.06 seviyesindedir.[11]
Ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından bu yana iktidarı elinde bulunduranFRELIMO, bağımsızlık sonrası benimsenen Marksist düşünceden 1989 yılında vazgeçerek, 1990 yılında liberal yapıya geçiş sağlanmıştır. 1990 yılındaki bu geçiş ile birlikte oluşturulan yeni anayasa bağımsız ve özgür seçimleri, çok partili bir sistemi ve serbest piyasa koşullarını garanti altına almaktaydı. Bu yıldan sonra yapılan ve FRELIMO'nun zaferi ile sonuçlanan tüm seçimler bağımsız dış kaynaklar tarafından genel olarak adil olarak adlandırılmış olsa da, iktidardaki bir parti olarak FRELIMO seçimi etkilemek adına tüm imkanları kullandığı ifade edilmiştir. O yıldan sonra FRELIMO veRENAMO'nun etkili olduğu iki partili bir Mozambik siyaseti gelişmiş, bu iki parti dışında kalan diğer partilerin hiçbir şekilde ağırlığı hissedilememiştir. Son olarak 2009 yılında gerçekleştirilen genel seçimlerde RENAMO'dan ayrılanlar tarafından kurulan MDM(Portekizce: Movimento Democrático de Moçambique,Türkçe: Mozambik Demokratik Hareketi) beklenmedik bir başarı göstererek meclise girmeyi başarmıştır.
2009 yılı gerçekleştirilen ve 2005 ile 2015 yılları arasında devlet başkanı olarak ülkeyi yönetenArmando Guebuza'nun bir kez daha seçildiği ve partisi FRELIMO'nun da ezici çoğunluk ile kazandığı 2004 genel ve devlet başkanı seçimlerinde oy dağılımı şu şekilde gerçekleştirilmiştir:
Aliança Democrática de Antigos Combatentes para o Desenvolvimento (ADACD)
17.275
%0,44
0
Partido de Solidariedade e Liberdade (PAZS)
16.626
%0,43
0
Aliança Independente de Moçambique (ALIMO)
14.959
%0,38
0
Coligação União Eleitoral (UE)
6.786
%0,17
0
Partido de Reconcilliação Nacional (PARENA)
5.610
%0,14
0
Partido Ecologista - Movimento da Terra (ECOLOGISTA-MT)
5.267
%0,14
0
Movimento Patriótico para Democracia (MPD)
2.433
%0,06
0
União dos Democratas de Moçambique - Partido Popular (UDM-PT)
2.190
%0,06
0
União para a Mudança (UM)
1.641
%0,04
0
Partido Trabalhista (PT)
1.239
%0,03
0
Partido Nacional dos Operários e Camponeses (PANAOC)
852
%0,02
0
Partido Popular Democrático (PPD)
712
%0,02
0
Partido De Reconciliação Democrática Social (PRDS)
399
%0,01
0
geçerli oy: 3.893.858
geçersiz oy: 493.392
Katılım Oranı: %44,44
250
2014 yılında gerçekleştirilen seçimlerde oyların çoğunluğunu elde edenFilipe Nyusi Mozambik'in 29 Mart 2015 yılı itibarıyla yeni devlet başkanı olmuştur. 2014 seçimlerde devlet başkanlığına aday olan adayların aldığı oy oranları şu şekildeydi:
Mozambik'in en çok nüfusa sahip şehri başkentMaputo'dur. Başkentte 2007 rakamlarına göre 1.096.628 kişi şehir merkezinde olmak üzere tüm Maputo bölgesinde 1.810.641 kişi yaşamaktadır. Bu nüfus sayısı ile başkent çevresinde ülke nüfusunun %10'u yaşamaktadır. Ülkenin en büyük beş şehrin nüfus bilgileri şu şekildedir:Maputo (1.094.628),Matola (671.556),Nampula (471.717),Beira (431.583) veChimoio (237.497)[22]
Ülke ekonomisi genel olarak tarımsal ürünlere bağlı bir konumdadır. 1980'li yıllarda yaşanan iç savaş ve buna bağlı olarak Avrupalı kalifiye personelin ülkeyi terk etmesi ve sık sık yaşanan kuraklık nedeniyle ülke ekonomisi ciddi zararlar görmüştür. O dönem devletin kontrolünde olan tarlalar ve işletmeler, 1990 yılında serbest piyasa ekonomisine geçiş ile devlet kontrolünden çıkarılmıştır.
Ülkenin para birimiMetacal olup, 2006 yılında para biriminden üç sıfır atılmıştır.
Mozambik'te yetişkin nüfusun %80'ini tarımsal faaliyetlerde bulunuyor olmasına rağmen, bu kesimin Gayrısafî yurt içi hâsıla olarak üretime katkısı %24 düzeyindedir. Ülke genelindekaju,şeker kamışı,pamuk veçay elde edilen en önemli tarımsal ürünler olarak ön plana çıkmaktadır. Bunların haricindemuz,tütün,palmiye yağı gibi ürünlerinde ekimi yapılmaktadır.
Mozambik birkaç maden hammadde yataklarına sahiptir. Ülkedeelmas,altın vebakır gibi madenlerin çıkartılma işlemi gerçekleştirilmektedir. Ayrıca belli oranlardamermer,granit,boksit,korendon,mika vegrafit gibi yeraltı madenleri de elde edilmektedir.
Mozambik'indış ticaret dengesi negatif bir görünümdedir. İhracatı yapılan ürünlerdekaju,kabuklular,pamuk veşeker en önde yer almaktadır. Ülkenin en önemli ithalat kalemlerini isemakine, elektronik ürünler,petrol, gıda ve tüketim ürünleri oluşturmaktadır.
Ülke genelinde var olan 3.123 km'lik demiryolu hattı sadece komşu ülkeler üzerinden birbiri ile bağlantı sağlamakta olup, ülke içerisinde birbirinden bağımsız bir şekilde yer almaktadır. Mozambik genelinde var olan üç ana hat kıyı kesimindeki şehirler olan Maputo, Beira ve Nacala'yı iç kesim ile birbirine bağlayıp buradan komşu ülke sınırlarına kadar gidilebilmektedir.
Ağustos 2010'da Botsvana ile Mozambik arasında yapılan anlaşma ile iki ülke arasında Zimbabve'den de geçeçek şekilde bir demiryolu hattının yapılmasına karar verilmiştir. Bu hat ileBotsvana'da bulunanSerule'de çıkartılacak olan kömürün Mozambik'te bulunan limanlara taşınması gerçekleştirilerek açık denizlere indirilmesi planlanmaktadır.
Tüm ülke genelinde 1996 tahmini verilerine göre var olan toplam 30.400 km karayolundan sadece 5.685 km'si asfaltlanmış konumdadır. Mozambik'te yaşanan iç savaşın etkileri karayollarında da gözlemlenmekte olup, özellikle iç kesimlerde kalan bölümlerin bir kısmı güvenli bir sürüşe uygunluk arz etmektedir.
Ülke genelinde var olan irili ufaklı 158 havaalanından sadece 22 tanesinin pisti asfaltlanmış konumdadır. BaşkentMaputo'da bulunan ve aynı zamanda ülkenin en büyük havaalanı konumunda olanMaputo Uluslararası Havalimanı havaalanı ile Beira'da konumlandırılanBeira Havalimanı ülkenin uluslararası standartlara uygun iki havaalanını oluşturmaktadır.
Ülke, merkezi başkent Maputo'da bulunanLAM Mozambique Airlines ismi ile bir adet ulusal havayolu şirketine sahiptir.
29 Kasım 2013 tarihinde LAM Mozambique Airlines havayollarına ait bir yolcu uçağı 27 yolcu ve 6 mürettebat ile Maputo -Luanda seferini yapmak için havalandıktan ve son olarak Namibya'ya bağlıRundu'da radarda görülmesinden kısa bir süre sonra radardan kaybolmuştur. İlk önce aşırı yağış nedeniyle Namibya'da bulunanBwabwata-Ulusal Parkı'na acil iniş yaptığı söylenen uçağın daha sonraAngola / Botsvana sınırına yakın bir konumdaKavango bölgesinde düştüğü tespit edilmiştir ve uçağın tümüyle yanmış parçalarına ulaşılmıştır. Tüm yolcular ve mürettebat bu kaza sonucunda ölmüştür.[23] Aralık 2013'te yapılan haberlerde uçağın kasıtlı olarak düşürüldüğü haberleri yapılmıştır. Buna göre uçağın birinci kaptanının kokpiti terk etmesi sonrası kapıyı kilitleyen ikinci pilotun otomatik pilot ayarlarını manipule ederek ve daha sonra geri gelen birinci pilotu kokpite almayarak uçağın düşmesine neden olmuştur.[24][25]
.svg)
