Tür | Bölge | Alan(ha) |
---|---|---|
Millî parklar | 49 | 802.209 |
Tabiat parkları | 269 | 108.036 |
Tabiat koruma alanları | 32 | 46.453 |
Yaban hayatı geliştirme sahaları | 85 | 1.165.448 |
Tabiat anıtları | 111 | 8.356 |
Sulak alanlar | 131 | 1.161.205 |
Toplam | 677 | 3.418.397 |
Türkiye'deki millî parklar listesi,Türkiye'de bulunanmillî parkların derlendiği listedir. Türkiye'de millî park kavramı ilk kezSelahattin İnal tarafından gündeme getirilmiş, "doğa koruma alanlarının millî park statüsü taşıması gerektiği ve doğal güzellik ile turistik potansiyel kıstaslarına göre belirlenmesi gerektiği" savunulmuştur.[1] Kavram, 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilenOrman Kanununun 25. maddesinde yer bularak ilk kez yasal düzlemde yer almıştır.[1] Kanunla millî parkların sorumluluğu kendisine verilenOrman Genel Müdürlüğü, gerekli gördüğü ormanlık bölgelerinfauna veflorasının korunması şartıyla bilimsel ve halka açık spor ile mesire alanı olarak kullanılması amaçlarıyla herhangi bir bölgeyi millî park ilan etmekle yetkili kılınmış, iki yıl sonra kurulanDoğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile görev bu kuruma devredilmiştir.[2] 1983 yılına kadar yalnızca orman örtüsüne sahip olan yerler millî park dâhilinde değerlendirilirken 9 Ağustos 1983 tarihinde kabul edilenMillî Parklar Kanunu ile ormanlık olmasa bile tarihî, turistik ya da kültürel değeri haiz alanların da millî park ilan edilmesi sağlanaraktabiat parkı,tabiat koruma alanı,tabiat anıtı gibi yeni koruma statüleri tesis edilmiştir.[3] Kanunun güncel hâline göreTarım ve Orman Bakanlığı tasarrufunda olan millî park alanlarının belirlenmesi bu bakanlığın yanı sıra imar konularındaÇevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve tarihî ile turistik konulardaKültür ve Turizm Bakanlığının görüşleri alınarak sağlanmakta olupcumhurbaşkanlığı kararnamesinin yayımlanmasıyla resmiyete kavuşmaktadır.[3][4]
Millî park arazileri kamuya ait olmakla birlikte kişilere ait alanların millî park şartlarını taşıdığı durumlardaKamulaştırma Kanununa dayanılarak Tarım ve Orman Bakanlığıncakamulaştırma, devir, tahsis ya da bağış gibi formüllerle ilgili alan devletleştirilmekte ve millî park ilan edilmektedir.[1] Tarım ve Orman Bakanlığı millî parkların düzenleme, yönetme, işletme veya işlettirme haklarına sahiptir.[1] Bahsi geçen işlettirme hakkı yalnızcadevlet ormanı kapsamında olmayan millî parklar için geçerli olup devlet ormanlarının işletme hakkıanayasanın 169. maddesi gereğince devredilememektedir.[5] Tarım ve Orman Bakanlığının tasarrufunda bulunan millî parkların idaresi daha özelde bakanlığa bağlı Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü altında teşkilatlandırılan Millî Parklar Dairesi Başkanlığınca yürütülmektedir.[6][7]
İç Anadolu'daki antik çağlardan kalma kalıntı ormanlarından biri olması nedeniyle 5 Şubat 1958 tarihinde millî park ilan edilenYozgat Çamlığı Millî Parkı Türkiye'nin ilk millî parkıdır.[8][9] Sınırları içerisinde beş farklı millî parkı bulunduranAntalya bu bakımdan en zengin il olup yüzölçümü 88.015 hektar (880,15 km2) olanAğrı Dağı Millî Parkı Türkiye'nin en geniş, yüksekliği 3.400 metre (11.200 ft) olanHakkâri Cilo ve Sat Dağları Millî Parkı ise en yüksek millî parkıdır. Sonuncusu 2 Kasım 2024'te millî park ilan edilenDivriği Millî Parkı ile birlikte Türkiye'de 49 millî park bulunmakta olup bunlar toplam 802.209 hektar (8.022,09 km2) alan kaplamaktadır.[10]
Millî park | Bulunduğu il | İlan tarihi | İptal tarihi | Yüzölçümü | Konum | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|---|
Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı | Çanakkale | 26 Mayıs 1973 | 28 Haziran 2014 | 33.439 hektar (334,39 km2) | [104][105][106] | |
Göreme Tarihî Millî Parkı | Nevşehir | 25 Kasım 1986 | 22 Ekim 2019 | 9.614 hektar (96,14 km2) | [107][108][109][110] | |
Yumurtalık Lagünü Millî Parkı | Adana | 6 Aralık 2008 | 27 Nisan 2023 | 16.980 hektar (169,8 km2) | [111][112][113][114][115] |