Menteşe Menteşeoğulları Beyliği
1261-1424
Anadolu Beylikleri
Başkent	Menteşe
Yaygın dil(ler)	Türkçe
Hükûmet	Bey
Tarihçe
• Kuruluşu 1261 • Dağılışı 1424
Öncüller Ardıllar Anadolu Selçuklu Devleti Bizans İmparatorluğu Osmanlı Devleti

Türk tarihi
dizisinin bir parçası
İlk Çağ •Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İÖ 58)   •Batı Şyung-nu (İÖ 56-36)   •Kuzey Şyung-nu (48-156)   •Güney Şyung-nu (48-216) •Siyenpi İmparatorluğu (93-234) •Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) •Sabar Hanlığı (5. yüzyıl-6. yüzyıl)
Orta Çağ •Ak Hun İmparatorluğu (420-670) •Göktürk Kağanlığı (552-744)   •Doğu Göktürk (583-630)   •Batı Göktürk (583-659)   •İkinci Göktürk (681-744) •Avar Kağanlığı (562-803) •Seyanto Hanlığı (628-647) •Hazar Kağanlığı (630-1048) •Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) •İdil Bulgar Devleti (7. yy-1240'lar) •Kangar Birliği (659-750) •Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) •Uygur Kağanlığı (742-840)   •Kansu Uygur (848-1036) •Kırgız Kağanlığı (693-1207)   •Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) •Oğuz Yabguluğu (750-1055) •Karluk Yabgu Devleti (756-940) •Şirvanşahlar Devleti (799-1539) •Karahanlılar (840-1212)   •Doğu Karahanlılar (1032-1210)   •Batı Karahanlılar (1041-1212) •Peçenek Hanlığı (860-1091) •Tolunoğulları (868-905) •İhşîdîler (935-969) •Gazneliler (961-1186) •Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)   •Türkiye Selçuklu (1077-1308)   •Kirman Selçuklu (1092-1187)   •Suriye Selçuklu (1092-1117)   •Irak Selçuklu (1118-1194) •Mengücekliler (1072-1277) •Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) •Danişmendliler (1080-1178) •Çaka Bey (1081-1098) •Çubukoğulları (1085-1092) •Dilmaçoğulları (1085-1192) •Saltuklu Beyliği (1092-1202) •İnaloğulları (1098-1183) •Ahlatşahlar (1100-1207) •Artuklu Beyliği (1102-1408) •Böriler (1104-1154) •Zengîler (1127-1250) •İldenizliler (1142-1225) •Erbil Beyliği (1146-1232) •Salgurlular (1148-1286) •Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) •Delhi Sultanlığı (1206-1527) •Çobanoğulları (1227-1309) •Çağatay Hanlığı (1227-1347)   •Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)   • Batı Çağatay Hanlığı •Altın Orda Devleti (1242-1502) •Memlûk Devleti (1250-1382) •Karamanoğulları (1256-1483) •İnançoğulları (1261-1368) •Sâhib Ataoğulları (1275-1342) •Pervaneoğulları (1277-1322) •Eşrefoğulları (1280-1326) •Menteşe Beyliği (1280-1424) •Karesi Beyliği (1297-1360) •Candaroğulları (1299-1462) •Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) •Germiyanoğulları (1300-1423) •Hamitoğulları (1301-1423) •Saruhanoğulları (1302-1410) •Taceddinoğulları (1303-1415) •Aydınoğulları (1308-1426) •Tekeoğulları (1321-1390) •Ramazanoğulları (1325-1608) •Eretna (1335-1381) •Dulkadiroğulları (1339-1521) •Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) •Timur İmparatorluğu (1370-1507) •Akkoyunlular (1378-1508) •Erzincan Beyliği (1379-1410) •Karakoyunlular (1380-1469) •Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) •Mâlvâ Sultanlığı (1392-1562) •Nogay Ordası (1398-1642) •Şeybânî Hanlığı (1428-1599) •Kazan Hanlığı (1438-1552) •Kırım Hanlığı (1441-1783) •Astrahan Hanlığı (1446-1556) •Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ •Sibir Hanlığı (1464-1598) •Kazak Hanlığı (1465-1729) •Buhara Hanlığı (1500-1785) •Safevî Devleti (1501-1736) •Yarkand Hanlığı (1514-1680) •Hive Hanlığı (1515-1920) •Kutbşah Devleti (1518-1687) •Babür İmparatorluğu (1526-1858) •Bakü Hanlığı (1718-1806) •Afşar İmparatorluğu (1736-1796) •Hokand Hanlığı (1740-1876) •Revan Hanlığı (1747-1828) •Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ •Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) •Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) •Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) •Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) •İdil Ural Devleti (1918-1919) •Alaş Orda (1917-1920) •Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) •Azerbaycan DC (1918-1921) •Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) •Azadistan (1919-1920) •Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) •Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) •Tuva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) •Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) •Hatay Devleti (1938-1939) •Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) •Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) •Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) •Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) •Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) •Türkiye •Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti •Kırgızistan •Özbekistan •Azerbaycan •Kazakistan •Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi   •Tarihî ve çağdaş Türk devletleri   •Türk tarihi edebiyatı
g t d

Menteşeoğulları Beyliği (kısacaMenteşe Beyliği olarak da anılır)Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayanAnadolu Beylikleri döneminde Güneybatı Anadolu'da kurulmuş bir Türk beyliğidir.^[1] Sınırları aşağı yukarı bugünküMuğla iline denk gelen bu beyliğin hakimiyeti, 13. yüzyılın ortalarından 15. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Diğer Anadolu Beylikleri gibiOsmanlı İmparatorluğu hakimiyetine girdi. Muğla iliOsmanlı Devleti'nin son dönemlerine kadarMenteşe Sancağı olarak anıldı.

Şikarî'nin Karamanname adı eserine göre; Menteşe bey, daha önce babası Hacı Bahaddin Kürdi ile birlikte Sivas'ı yönetiyordu.^[2] Çıkan savaşta Karamanoğulları kendilerinden Sivas'ı alınca, Hacı Bahaddin ile oğlu Menteşe Bey Batı Anadolu'nun bugünkü Muğla bölgesine geldiler.^[3] Diğer yandan Şikarî'nin eserinde gerçekle bağdaşmayan ve çelişkili bilgiler bulunduğu, bu nedenle tarihçilerin de esere şüpheyle yaklaştığı belirtilmektedir.^[4] Ahmed gazi döneminde dikilen kitabelerde Menteşe Beyin babasının Elbistan bey olarak yazılmaktadır^[5]Kalkaşandi ise bu beyliğinTürkmen olduğunu yazmaktadır^[6] Marino Sanudo Menteşe Beyliğine "Türkmen Menteşe Beyliği" demektedir.^[7] Fulco de Villaret ise Menteşeyi Türklerin ilk beyi olarak sayar.^[8]

Anadolu Selçuklu Devleti de Anadolu'yu iskan politikası çerçevesinde, özellikleMoğol saldırılarından kaçarak doğudan gelen Türk boylarını Batı Anadolu'daki uç bölgelerine yerleştiriyorlardı.Menteşe Bey'in kumandasındaki Türkler de,Bizanslılar ınKarya dedikleri, bugünkü Muğla bölgesine yerleştirildi. Bu arada Moğol baskısının etkisiyle Anadolu Selçuklu Devleti'nin nüfuzunun günden güne azalması, uçlardaki bu Türk unsurlara geniş bir hareket serbestliği vermekteydi. Nitekim, Menteşe Bey idaresindekiTürkmenler de, 1261'den sonra Muğla çevresinde fetihlere girişerek, bölgeye daha sağlam bir şekilde yerleşmeye başladılar. 1278 yılında, Bizans İmparatoruVIII. Mihail'un oğluAndronikos,Muğla'yı büyük bir ordu ile kuşattı ise de alamadı.Aydın veGüzelhisar kalelerini tahkim etmekle yetinip geri dönmek zorunda kaldı. Onun dönüşü ile harekete geçen Menteşe Bey, kısa sürede Aydın ile Güzelhisar'ı zaptetti (1282). Böylece Türkler,Menderes havzası na ve güneyine tamamen hâkim oldular.

Bölgede 13. yüzyılın ikinci yarısından sonra başlayan Menteşe Beyliği hakimiyeti,Antalya'nınAlakır Çayı batısından itibaren;Finike,Kaş,Elmalı, bütün Muğla,Çameli,Acıpayam,Tavas,Bozdoğan veÇine'ye kadar yayıldı. Donanmaya sahip olan Beylik,Akdeniz'de faaliyetlerde bulundu.

1282 yılından sonra vuku bulan olaylarda, Menteşe Bey'in adına rastlanmamaktadır. Bu durumda onun, 1282 yılı sonunda veya 1283'te öldüğü sanılmaktadır.Fethiye yakınlarında bulunan türbesinde gömülüdür. Menteşe Beyden sonra, yerine oğluMenteşeoğlu Mesud Bey geçti. Saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Bizanslılar, tekrar Karya üzerine sefer yaptılarsa da muvaffak olamadılar. Bizanslıları bozguna uğratan Mesut Bey, oluşturduğu güçlü donanmaylaRodos Adasına çıkartma yaptı. 1300'de yapılan çıkartma ile Rodos Adasının Türkler tarafından fethi,Papalığı harekete geçirdi.Papa V. Clemens ileFransa KralıGüzel Filip'in teşvik ve yardımları üzerine, yarı korsan yarı tarikat mensubuSen Jan Şövalyeleri, Rodos'a hücum ettiler. Sen Jan Şövalyelerinin 1310 yılında başlayan hücumu, 1314 yılında Rodos'un tamamını Hristiyanlık adına geri almalarına kadar devam etti. Mesud Bey, 1320'den önce vefat edince, yerine oğluMenteşeoğlu Şücaüddin Orhan Bey geçti.

Şücaüddin Bey de, 1320'de Rodos Adasına sefer tertip edip adayı geri almak istedi, fakat muvaffak olamadı. 1340'larda öldüğü tahmin edilen Şücâüddin Orhan Bey'in yerine oğluMenteşeoğlu İbrahim Bey geçti.

İbrahim Bey,LatinHaçlıların işgaline uğrayanİzmir'i geri almak için, 1344'teAydınoğlu Umur Bey'e yardım etti. Menteşe donanması bu dönemde Latinleri devamlı surette taciz etti. Menteşe veVenedik donanmasının mücadelesi, 1355 antlaşmasına kadar sürdü. İbrahim Bey'in 1360'larda vefatıyla beylik, Musa, Mehmet ve Ahmet adlarındaki üç oğlu arasında taksim olunarak idare edildi.

Osmanlı Devleti'ninAnadolu veRumeli'nde genişleyip büyümesine paralel olarak, Menteşeoğulları Beyliği toprakları da,Yıldırım Bayezid'in 1390 Anadolu seferi sonunda Osmanlı hakimiyetine geçti ve 1402Ankara Savaşı'na kadar Osmanlı hakimiyetinde kaldı.

Timur, Anadolu Beyliklerine eski yerlerini iade ettiğinde, Menteşeoğlu İbrahim Bey'in oğluMenteşeoğlu İlyas Bey'e de Menteşe'yi verip, emir tayin etti. 1402-1413 yılları arasındakiFetret Devrinden sonra, Menteşeoğulları ailesi, 1414 yılında Osmanlı SultanıI. Mehmet'in hakimiyetini tanıdı. Menteşe toprakları, 1424 yılında, bütünüyle Osmanlı Devletine katıldı.

Anadolu'nun güneybatısında 200 yıla yakın hakim olan Menteşeoğullarına ait kültür ve sanat eserleri, hala mevcuttur. Bölgede cami, medrese, türbe ve diğer sosyal müesseseler inşa eden Menteşe BeyliğininMilas, Muğla,Beçin veBalat şehirlerinde, zamanına göre fakülte derecesinde, yüksek vasıflı medreseleri vardı. İlyas Bey'in, 1404 yılında Balat'ta (Milet) yaptırdığıİlyas Bey Camii, Türk sanat eserleri arasında orijinal ve nadide bir örnek olarak göze çarpmaktadır.

Menteşe beyleri, ilme, alimlere çok değer verir, himaye ederlerdi.Mevlana'nın torunlarındanUlu Arif Bey'e hürmet gösterip;Mevleviliğin, bölgelerinde yayılmasına müsaade etmişlerdir. Menteşeoğlu İlyas Bey adınaİlyasiye fi’t-Tıb adında bir tıp kitabının, Menteşeoğlu Mehmet Bey oğluMahmud Çelebi adına daBazname adında avcılığa dair bir kitabın Farsçadan tercüme edilmiş olması bir başka örnektir.

Menteşeoğulları güçlü bir donanma geliştirme yolunda ciddi çalışmalar yapmış olmaları nedeniyle de diğer Anadolu Beylikleri arasında dikkat çekmektedir.Mısır'dakiMemluk Devleti Frenklere karşı Anadolu'dan yardım istediğinde, Menteşeoğulları'nın 200 kadırga gönderme vaadinde bulunmuş olmaları denizlerdeki güç ve seviyelerini göstermesi bakımından önemlidir.^[9]

"Buradaki Türkmenlerin beyi olan Menteşe, Karamanlıların mücadelesinde onlarla birlikte hareket etmişti. Hiç Kuşkusuz bu savaştaki veya daha sonra Eşrefoğullarına karşı savaşlarındaki yenilgilerini takiben Ladik'in ötesine göç etmiş ve 1282'de bu yörelerde bulunanlarla savaşarak bölgeye yerleşmişti.

14. Yüzyılın başında Menteşelilerin toprakları Milas, Muğla yani Eski Karya'yı kapsıyordu.

Sahile Vardıklarında Rodos'a yerleşmekte olan Hospitalier tarikatına bağlı Hristiyan Şövalyelerle karşılaştılar ve onları Mağlup ettiler.

Yerli denizcilerin geleneklerini benimsediler ve Türkmenler bölgede deniz ticareti ve korsanlık yapmaya başladılar."^[10]

• [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Merçil, Erdoğan; Karakaya, Enis (2004)."Menteşoğulları".TDV İslâm Ansiklopedisi.29.Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 152-153. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:12 Ocak 2021. 
• Vedat Turgut, Menteşe Bey'in İsmi, Menşe'i ve Menteşeoğulları'nın Vakıflarına Dair 17 Mart 2020 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.
• Tülay Metin, Ortaçağ Akdenizinde Menteşe Beyliğinin İktisadi Faaliyetler ve At Ticareti 17 Mart 2020 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.

• Menteşe Beyliği
• Muğla ili tarihi
• 1261
• 1424
• Milas tarihi

• Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
• Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar
• Ölü dış bağlantıları olan maddeler
• LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• TDVİA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri