Manisa,Ege Bölgesi'nde yer alan,Manisa ilinin merkez şehridir. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile büyükşehir olmuştur.[4]
"Şehzadeler Şehri" olarak da adlandırılan yerleşim; mesir macunu, sultaniye üzümü veManisa Tarzanı ile tanınır.Antik Çağ'da "Magnesia",Roma İmparatorluğu döneminde tam ismiyle "Magnesia ad Sipylum" olarak anılmıştır. Şehir,Spil Dağı'nın eteklerinde kurulmuştur.
Bu alt başlığıngenişletilmesi gerekiyor.Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.
Manisa'nın tarihiYontma Taş Devri'ne kadar uzanır. Antik kaynaklar şehrin kurucuları olarak bugünküYunanistan’ınTeselya Bölgesi'ndeki Pelion Dağı civarında yaşayan Magnetleri işaret etmektedir. Magnetler,Batı Anadolu'ya göç ettiklerinde önceMenderes Nehri kıyısındakiMagnesia’yı, daha kuzeye giden bir kolu da Sipylos Dağı eteğindekiMagnesia’yı kurmuşlardır.Magnesia şehrini Menderes Magnesia’sından ayırt etmek içinMagnesia ad Sipylum adını kullanmışlardır.
Strabon tarafındanKatakekaumene (Yanık Ülke) olarak anılan, Kula yakınlarında 1,1 milyon yıl ile 12 bin yıl arası süreçte gerçekleşen volkanik patlamalar nedeniyle oluşmuş geniş bir arazi vardır. Yapılan araştırmalarda bölgedeYontma Taş Devri'nden kalma 15 bin ile 25 bin yıl öncesine ait ayak izleri bulunmuştur.
Hitit döneminde bölgeninArzava adıyla anıldığı düşünülmektedir. Dönemin en önemli eseriKybele Kaya Anıtıdır. MÖ 13. yüzyıla ait eser, bölgeye yapılan bir Hitit seferi sırasında yapılmıştır.
MÖ 1200'lerdeTrakya ve Boğazlar üzerinden Anadolu'ya gelenFrigler, MÖ 8. yüzyıl ortalarından itibaren günümüz Manisa topraklarının büyük bölümünde kısa süreli bir hakimiyet kurdu.
Büyük İskender'in Asya seferi sırasında, MÖ 334-333 yıllarında Manisa'nın da içinde olduğu Batı Anadolu bölgesiMakedon Krallığı topraklarına katıldı. İskender'in MÖ 323 yılında ölümünden sonra Manisa, generalleri tarafından idare edilmiş ve MÖ 301 yılında gerçekleşenİpsos Savaşı sonrasında daLysimakhos'un hakimiyetine geçmiştir. MÖ 281 yılında gerçekleşenKorupedyon Muharebesi sırasında Lysimakhos'un ölmesi üzerine Manisa'nın içinde olduğu tüm bölgeSeleukos İmparatorluğu topraklarına katıldı.
MÖ 190Magnesia Savaşı sonrasındaRoma topraklarına katılan Manisa, Romalılar tarafından müttefikleri olanPergamon Krallığı'na bırakıldı. Bu dönemdeII. Attalos tarafındanPhiladelphia kuruldu. MÖ 133 yılında varisi olmayanIII. Attalos'un vasiyeti üzerine Pergamon Krallığı ile birlikte Manisa daRoma hakimiyetine geçti. MS 395'te Roma'nın ikiye bölünmesiyle Manisa ve civarı Bizans topraklarında kaldı. Bu dönemde Manisa piskoposluk merkezi olmuş veSardes,Philadelphia,Thyateira yerleşimleri önemli bir konumda bulunmuştur. Bizans hakimiyetinde ilin büyük bölümü ve merkeziThrakesiontheması içerisinde yer almıştır. Latinler'inKonstantinopolis'i işgali sırasındaİznik İmparatoruIII. İoannis hükümdarlığının büyük bölümünde Manisa'da yaşadı. Bu dönemde Manisa merkez ve çevresi büyük gelişme gösterdi.
1071 yılında meydana gelenMalazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Türk akınları Manisa yakınlarına kadar uzanmıştır. Selçuklu komutanıÇaka Bey tarafından Manisa ve çevresi denetim altına alınmış ancakDorileon Muharebesi (1097) sonrasında yeniden Bizans egemenliğine geçmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti dağılmasıyla başlayanAnadolu Beylikleri döneminde, 14. yüzyıl başlarında Manisa çevresinde Saruhan Bey tarafından kurulan bir beyliktir.Saruhanoğulları Beyliği,Afşar boyunun Saruhanlı kolundandır. Bazı kaynaklar Er Saru veya Saruhan adlı birHarezm emirininSelçuklu Devleti'nde görev yaptığını iddia ederler. Bu şahsın oğlunun adının Alpağı olduğu ve Saruhan Bey'in de Alpağı'nın oğlu olduğu söylenmektedir.
Saruhan Bey, beyliğini kurduktan sonra 1313 yılında ele geçirdiği Manisa'yı başkent yaparak topraklarını genişletmiş,donanma kurarakYunanistan sahilleri veTrakya kesimine seferler yapmış, çevresindeki beylik ve devletlerle ittifaklar kurmuş, donanma sayesinde elde ettiği ganimetlerle ekonomik durumu düzeltipcami,medrese vekütüphaneler yaptırmıştır. 1366/67 yılında yapılanManisa Ulu Cami Saruhanlılar döneminden günümüze kadar ulaşabilen en önemli eserdir.
Yıldırım Beyazıt'ın Anadolu birliğini sağlamak amacıyla 1390 yılında giriştiği Batı Anadolu harekâtı esnasındaSaruhan Beyliği'nin başında bulunan Hızırşah, Yıldırım'ı karşılayarak barış yoluyla Manisa'yı Osmanlılara teslim etmiş; şehre hâkim olanYıldırım Bayezit ise şehrin doğu kesimlerinin yönetimini Hızırşah'a bırakıp Manisa'yı daKaresi Beyliği ile birleştirerek oğlu Ertuğrul'un idaresine vermiştir.
Timur'un Anadolu'ya giripYıldırım Bayezit'iAnkara Muharebesi'nde mağlup etmesi üzerine, daha önceTimur'a sığınan Hızırşah'ın kardeşi Orhan Bey, Manisa'ya gelip bağımsızlık simgesi olarak 1403 yılında adına para bastırmıştır. AncakTimur güçlerinin ayrılması üzerine Hızırşah yönetimi tekrar ele geçirmiştir.Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu olarak kabul edilenI. Mehmed'in Anadolu birliğini sağlamak gayesiyle 1405-1406 yıllarında giriştiği Batı harekâtı sırasında Hızırşah,I. Mehmed tarafından yakalanarak öldürülmüştür. Hızırşah'ın kardeşi Orhan Bey'in de 1412 yılında ölümüyleSaruhan Beyliği kesin olarakOsmanlı Devleti topraklarına katılmıştır.
Bu alt başlığıngenişletilmesi gerekiyor.Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.
Manisa şehri,Yunan ordusu tarafından 26 Mayıs 1919'daişgal edildi ve 8 Eylül 1922 tarihindeTürk ordusu tarafından geri alındı.Yunan ordusuBatı Anadolu'dan geri çekilirkenyakıp yıkma taktiği uyguladı.[5]Orta Doğu tarihçisiSydney Nettleton Fisher konu hakkında, "Geri çekilen Yunan ordusu bir yakıp yıkma politikası benimsedi ve önüne gelen bütün savunmasız Türklere karşı vahşilikler uyguladı." diye yazmıştır.[6]İskoçyalı tarihçiKinross Yunan geri çekilişini, "Zaten onun (Yunan ordusu) önünde bulunan çoğumahalle harap içindeydi. Tarihi kutsal şehir Manisa'da 18 bin binadan sadece 500'ü ayakta kalabilmişti." sözleriyle tasvir etmiştir.[7] Bu çekilme sırasında 5 Eylül 1922 gecesi başlayan ve 8 Eylül'e kadar devam yangın ise "1922 Manisa yangını" olarak adlandırılır.
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Manisa'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[4]
2012 yılında Manisa büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçeŞehzadeler veYunusemre ilçelerine ayrılmıştır.
Asıl adı Ahmet Bedevi olanManisa Tarzanı'nın nüfus kayıtlarındaki ismiAhmeddin Carlak'tır. 1888 yılındaBağdat'ta doğup Türk ordusunda askerlik yapan Carlak, daha sonraMillî Mücadele'ye katıldı, kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Manisa'ya gelip yerleşen Bedevi, belediyede temizlik işçisi olarak göreve başladı ve daha sonraları bahçıvan yardımcısı ve itfaiye eri olarak çalıştı. Manisa'yı yeşillendirmek için özellikle Spil Dağı çevresinde adım attığı her yere ağaç fidanı ve tohumları diken Bedevi, yaz kış demeden üstsüz olarak giydiği siyah şortla dolaşmasından dolayıManisa Tarzanı adını aldı.Spil'de bir kulübede yaşamını sürdürürken 31 Mayıs 1963'te yaşamını yitirdi.
Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultan Manisa'da hastalandığında saray doktorları bir türlü tedavi edemezler ve sonunda Merkez Efendi'nin, 41 çeşit baharat karışımından hazırladığımesir macunuyla şifa bulur. Padişah da olayı kutlamak için kalan macunu halka dağıtır. Bu olay da gelenekselleşir ve Hafsa Sultan adını taşıyan halk arasında Sultan Camii olarak bilinen cami ve külliyenin çatılarından mesir macunu saçılarak "Mesir Festivali" olarak kutlanır. Mesir şenliği 477 yıldır (2017 itibarıyla, 21-24 Mart Nevruz Bayramında) devam edip yaşatılmaktadır.
Şehirde bulunanCelal Bayar Üniversitesi, bölgenin sosyal ve kültürel beklentilerine ve gereksinimlerine cevap verecek araştırma merkezlerini de açmış ve bunları işlevsel hale getirmiştir. Bugün 14 fakültesi, 3 yüksek okulu, 15 meslek yüksek okulu, 3 enstitüsü ve 23 araştırma merkeziyle eğitim ve öğretime devam edenCelal Bayar Üniversitesi, 1581 akademik personeli, 732 idari personeli ve 55473 öğrencisiyle,Ege Bölgesi'nin en büyük 3üniversitesinden biridir.
^"1935 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ ."1945 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ ."1955 Genel Nüfus Sayımı"(PDF).23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
![[icon]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2ftr.wikipedia.org%2fwiki%2fDosya%3aWiki_letter_w_cropped.svg)
