Litvanya Büyük Düklüğü, Avrupa'da 13. yüzyıl[1] ile 1795[2] arasında varlığını sürdürmüş bir devlettir.Aukštaitija bölgesindekiçok tanrılı Baltık kabilelerinden biri olanLitvanlar tarafından kuruldu.[3][4][5] Daha sonraKiev Knezliği'nin büyük bir kısmını ve diğer Slav topraklarını ele geçirdi. Böylece bugünküBelarus,Letonya,Litvanya'nın tamamı ileMoldova,Polonya,Rusya veUkrayna'nın bir kısmını kapsar hâle gelmişti. 15. yüzyılda en geniş sınırlara ulaştığında Avrupa'daki en geniş sınırlara sahip ülke konumundaydı.[6] Etnisite ve din açısından çeşitliliğin var olduğu ülkede, kültür unsurları oldukça geniş bir yelpaze oluşturuyordu.
Litvan topraklarının birleşmesi 12. yüzyılın sonlarına doğru başlamıştı. Büyük Düklüğün ilk hükümdarıMindaugas,Litvanya Kralı olarak taç giydi. Aynı zamanda Katolik olarak vaftiz olup putperest olan halkınaTöton Şövalyeleri veLivonya Tarikatınınsaldırmasını engellemeye çalıştı; fakat bu fayda vermedi.Gediminas'ın hükümdarlığının son dönemlerinde ülke karışık etnik yapılı ve çok dinli bir hâl aldı[3] ve oğluAlgirdas döneminde bu durum ilerleme kaydetti.[7] Algirdas'ın ardılıJogaila, 1386'daKrewo Birliği'ni imzalayarak Litvanya'nın Hristiyanlığa girişi veLehistan Krallığı ile Litvanya Büyük Düklüğü arasındahanedan birliği kurulması gibi iki büyük değişikliği gerçekleştirdi.[8]
Vytautas döneminde ülkenin sınırları çokça genişledi ve 1410'daGrunwald Savaşı'nda Töton Şövalyeleri bozguna uğratıldı. Yine bu dönemde Litvanya soylu sınıfı güçlendi. Vytautas'nın ölümünden sonra Lehistan ile olan ilişkiler oldukça kötü bir hâl aldı.[9]Radziwiłł ailesinin de bulunduğu Litvan soyluları, Lehistan ile olan birliğe son verme girişiminde bulundu;[10] lakinMoskova Knezliği ile yapılan savaşlar birliğin korunmasını sağladı.
1569 tarihliLublin Birliği'nin sonucu olarakLehistan-Litvanya Birliği kuruldu. Bufederasyon içinde Litvanya Büyük Düklüğü, ayrı bir siyasi yapıya ve kendine ait ordu, hazine, hükûmet ve yasalara sahipti.[11] Tek hükümdar ve tek parlamentoyu öngören3 Mayıs 1791 Anayasası'nın kabulüyle federatif yapı sona erdi. 1792'de birlik Rusya tarafından işgal edildi ve komşuları arasında paylaşıldı. Birliğe aitKraków,Varşova veVilnius gibi şehir devletleri ise hukuki açıdan bağımsızlığını korudu.Kościuszko İsyanı'ndan sonra 1795'te birlik;Rusya,Prusya veAvusturya arasında resmen paylaşıldı.
^Z. Kiaupa. "Algirdas ir LDK rytų politika." Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). CD. (2003). Elektroninės leidybos namai: Vilnius.
^Davies, Norman (1996).Europe: A History. Oxford. s. 392.
^J. Kiaupienė. Gediminaičiai ir Jogailaičiai prie Vytauto palikimo. Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). CD. (2003) Elektroninės leidybos namai: Vilnius.
^J. Kiaupienë, "Valdžios krizës pabaiga ir Kazimieras Jogailaitis." Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). CD. (2003). Elektroninės leidybos namai: Vilnius.
