Günümüzde en çok konuşulan 5 Latin dilini,İspanyolca (470 milyon),Portekizce (250 milyon),Fransızca (150 milyon),İtalyanca (90 milyon)[1] veRumence (25 milyon)[2] oluşturmaktadır. Latin dilleri çoğu zaman birlehçe sürekliliği oluşturduğu için içerisinde kaç dil barındırdığı tartışmalı bir konu olmakla birlikte,karşılıklı anlaşılabilirlik göz önünde bulundurulduğunda grubun 23 ila 35 farklı yaşayan dile sahip olduğu düşünülmektedir.[3] Grup aynı zamanda eskiden Kuzey Afrika,Britanya vePanonya'da konuşulmuşHalk Latincesi lehçelerinin yanı sıra,Mozarapça veDalmaçyaca gibi ölü dilleri de içerir.
Bütün Latin dilleri Roma İmparatorluğu'nun tebaasında olan askerler, seyyahlar ve köleler tarafında kullanılmışHalk Latincesinden gelir. Roma edebiyatında kullanılanKlasik Latinceden farklı olan Halk Latincesi, MÖ 200 ve MS 100 yılları arasında, imparatorluğun genişlemesi, devletin eğitim ve yönetim politikalarıyla birlikte,İber Yarımadası'ndan başlayarakKaradeniz'in doğu kıyılarına kadar uzanan geniş bir alanda ilk dil olarak kullanılır hale gelmiştir. İmparatorluğun beşinci yüzyıldaki gerilemesi ve çöküşüyle birlikte Halk Latincesi yerelleşmiş, bu dilden onlarca farklı yerel dil ve lehçe oluşmuştur.Fransız,Portekiz veİspanyol denizaşırı sömürge imparatorlukları 15. yüzyıldan sonra bu dilleri başka kıtalara yaymaya başlaması ile, Latin dillerini konuşurlarının 2/3'üAvrupa dışında yaşar hale gelmiştir.
Roma öncesi diller ve sonraki işgallere rağmen, Latin dillerininfonetik,morfolojik özellikleri,sözcükleri vesözdizim aslen Halk Latincesine dayanmaktadır. Bu dillerin, grup olarak, bunun gibi dilbilgisi özellikleri, onlarıHint-Avrupa dillerinin diğer alt birimlerinden ayırır. Genel olarak, bir iki istisna hariç, Latin dilleriKlasik Latincenin çekim yapısını kaybetmiştir. Bunun sonucunda Latin dilleri ÖFN (Özne-Fiil-Nesne) cümle yapısını veedatların geniş anlamda kullanımını zorunlu hale getiren bir yapı geliştirmişlerdir.
Roma İmparatorluğu hüküm süresi ve Latin dilleri.[4]
Halk Latincesi ile ilgili bugüne kadar kalan çok az belge vardır ve bu az belgenin bir çevirisini yapmak ve çevirilerin arasında uyum sağlayarak bir dil yakalamak çok zordur. Her halükarda, bu dili kullananların birçoğu askerler, köleler ve zorla göç ettirilmiş kimselerdi - bu kişilerin Roma'nın ana yurdundan çok işgal edilen yerlerin yerlileri olması daha muhtemeldir. Tahminlere göre, Halk Latincesi bütün Latin dillerinin ortak özelliklerini bulundurmaktaydı ve onlarıKlasik Latinceden ayıran özellikleri vardı - bu özelliklerin başlıcalarıedatların çekim sisteminin yerini alması,nötr cinsiyetin ve birçok eylemsel zamanın yok olması, tanımlıkların kullanımı ve/k/ ve/ɡ/ lerin telaffuzudur.
Beşinci ve onuncu yüzyıllar arasında,Halk Latincesi yerel bazdaeşzamanlı olarakevrimler geçirmiştir. Buevrimler onlarca farklı yerel dil velehçe ortaya çıkarmıştır. Buevrim süreci çok az belgelenebilmiştir, bunun sebebi de bütün amaçlar için yazı dilinin halaKlasik Latince olmasıdır.
Onuncu ve on üçüncü yüzyıllar arasında, kimi yerel diller yazıya dökülmeye veLatincenin birçok alanda yerini almaya başladı.Portekiz gibi kimi ülkelerde bu değişim yasal yollardan hızlandırılmıştır. İtalya gibi bazı ülkelerde ise yerel dillerin yükselişi birçok iyi şairin ve yazarın bu dilleri kabul edip kullanmalarına yol açmıştır.
16. yüzyıldan itibaren, matbaanın icadı Latin dillerindeki evrimi büyük ölçüde yavaşlatmıştır ve bu sayede siyasi sınırlar içerisinde aynı dilin kullanımına yönelik bir eğilim oluşmuştur. ÖrneğinFransa'daParis ve civarında konuşulan "Fransiyen" zamanla bütün ülkeye yayılmıştır, bununla birlikte güneyde kullanılan "Langue d'Oc ve "Franko-Provençal dili" büyük güç kaybetmiştir.
