Konrad Ernst Otto Zuse (22 Haziran 1910,Berlin - 18 Kasım 1995Hünfeld), Alman inşaat mühendisi, mucit ve iş insanıdır. 1936 yılında Z1 adlı programlanabilir bilgisayarı geliştirmiştir.
Z1 ve sonraZ3'ler dünyada ilk sayısal, hafızalı, programlanabilenTuring uyumlu bilgisayarlar olup kendisi ilk modern anlamda bilgisayarın mucidi olarak uluslararası çapta üne kavuşmuştur.[1][2][3][4][5][6]
Zuse, ilkişlem kontrolü bilgisayarı olan S2 hesaplama makinesinin icadında yer almıştır. 1941'de dünyanın ilk bilgisayar firmalarından birini kurmuş ve ilk ticari bilgisayar olan Z4'ü üretmiştir. 1943[7] ve 1945[8] yılları arasında ilk yüksek seviyeprogramlama dili olanPlankalkül'ü tasarladı. 1969'da Zuse,dijital fizik konseptiniRechnender Raum (Uzayı Hesaplamak) isimli kitabında ortaya attı.[9][10][11]
Çoğu çalışması ailesi ve ticari yollarla finanse edildi, ancak 1939'dan sonraNazi Almanyası hükûmetinden fon almaya başladı.Savaş sırasında Z3 ve Z4'ler, V1 ve V2 roketlerin balistik hesaplarında kullanıldı.[12]II. Dünya Savaşı nedeniyle Zuse'nin çalışmalarıBirleşik Krallık veABD'de pek duyulmadı.
Konrad Zuse 22 Haziran 1910 tarihindeBerlin'de doğmuştur.[13] 1912'de babasının kâtiplik işi için ailesiyle beraber günümüzdePolonya sınırları içinde olanDoğu Prusya'nınBraunsberg kasabasına yerleşmiştir. Zuse Braunsberg'deCollegium Hosianum'da eğitim görmüş, ardından 1923'te ailesiyleHoyerswerda'ya yerleşmeleri sonucuAbitur'unu 1928 yılında oradaki bir lisede tamamlamıştır.
Üniversiteden mezun olduktan sonra ZuseFord'da çalıştı.[14] İşe tasarım mühendisi olarakSchönefeld'dekiHenschel Uçak Fabrikası'nda başladı. Yaptığı iş çoğu rutin hesaplamayı elle yapmayı gerektiriyordu ve bu durum Zuse'nin bu hesapların bir makineye yaptırabileceği üzerine kafa yormasına yol açtı.
1935'te Zuse ailesinin evinde bilgisayar tasarlamaya başladı. 1936'da aile evinde ilk bilgisayar denemesiZ1'in ilk prototipini üretti. Z1,ikili sistem tabanlıkayan nokta aritmetiği yapabilen, kısıtlı şekildeprogramlanabilen ve 35 mm'lik filmlerden veri okutulabilen mekanik bir hesap makinesiydi.[14]
1937'de Zuse,von Neumann mimarisini andıran 2 patent yolladı. 1938'de 30.000 parçadan oluşan ve yetersiz mekanik hassasiyet nedeniyle iyi çalışmayan Z1'i resmen tamamladı. 30 Ocak 1944'te Z1 ve orijinaltaslaklarıBerlin Muharebesi'ndekiRAF hava saldırıları sonucu yok oldu.[15](s426)
Zuse çalışmalarını tamamen kendi başına döneminin önde gelen bilgisayar bilimcileri ve matematikçilerinden bağımsız olarak yürüttü. 1936 ve 1945 arasında entelektüel olarak neredeyse tamamen kendi başınaydı.[16]
1940'da Alman hükûmeti, Zuse ve firmasınıAlmanca: Aerodynamische Versuchsanstalt (AAE, Aerodinamik Araştırma Enstitüsü,Alman Havacılık Araştırma Enstitüsü öncülü) aracılığıyla fonladı. AAE, Zuse'nin bilgisayarını kanatlı bomba üretimi için kullanmak istiyordu.[17] Zuse, radyo kontrollü uçan bombaları kontrol edebilen S1 ve S2 hesap makinelerini icat etti. S2, program ile kontrol edilen gömülü biranalog dijital dönüştürücüye sahipti. S2 bu sebeple ilk işlem kontrollü bilgisayar olarak kabul edilmektedir.[18](s75)
1941'de Zuse, makinelerini üretime sokmak için aile evinin önündeki bir atölyeyi kiraladı ve Zuse Aparat İnşa (Almanca: Zuse Apparatebau) isimli bir şirket kurdu.[15](ss418, 425)[19]
1941'de basit Z2 makinesini güncelleyerekZ3'ü tasarladı. 12 Mayıs 1941'de Zuse, atölyesinde ürettiği Z3'ü kamuoyuna tanıttı.[15](s425)[20] Z3, ikili sistem tabanlı, 22-bit'lik kayan nokta aritmetiği yapabilen, döngüler ile programlanabilen ancakkoşullu atlama içermeyen, telefon rölesi bazlı hafıza ve hesap üniteleri içeren elektromekanik bir hesap makinesiydi. Makinede kullanılan telefon röleleri yedek parçacılardan temin edilmişti. Koşullu atlama özelliğine sahip olmamasına karşın Z3,Turing uyumlu bir makine olduğundan bilgisayar olarak nitelendirilir. Ancak Zuse'nin Z3'ü tasarladığı dönem Turing uyumluluğundan haberi yoktu ve bilgisayarın Turing kapasitesi ancak 1998'de gösterildi.
Z3, tarihin ilk tamamen çalışan elektromekanik bilgisayarı, hesaplamalarını otomatik hale getirmek isteyen Alman hükûmeti destekli DVL tarafından %50 oranında fonlanmıştı. Zuse'nin proje ortağıHelmut Schreyer tam destek için hükûmete talepte bulunsa da proje "stratejik olarak önemsiz" görüldüğünden bu talep reddedilmiştir.[21]
1937'de Schreyer Zuse'yemantıksal kapı olarakvakum tüpü kullanmayı önermiş ancak o dönem Zuse bunun çılgınca olduğunu düşünmüştür. Zuse'nin atölyesi 1943'te Berlin'in bombalanması sırasında Z3 ile birlikte, aile evi ise 1944'teki bombalamalarda Z1 ve Z2 ile birlikte yok olmuştur. Ancak Zuse'nin üstünde çalıştığı Z4 bilgisayarı bombalamalardan tek parça olarak kurtarılabilmiştir.[15](s428)
3 Şubat 1945'te hava saldırılarıLuisenstadt ve komşu mahallelere ağır hasar vermiştir.[22] Bu gelişme Zuse'nin çalışmalarını durdurmak zorunda kalmasına sebep olmuştur. 14 Şubat'ta yarı bitmiş, telefon röle-bazlı Z4 bilgisayar toplanıp Berlin'e götürülmüş ve 2 hafta sonraGöttingen'e varmıştır.[15](s428)
Bu makineler, Alman ordusunun 1941 ile 1945 yılları arası modernseyir füzelerinin öncülü olan Henschel WerkeHs 293 ileHs 294güdümlü füzelerinin geliştirilmesine katkı sağlamıştır.[18](s75)[23][24] S1'in devre tasarımı, Zuse'ninZ11 bilgisayarının öncülüydü.[18](s75) Zuse bu makinelerin Almanya'ya taarruza geçenSovyet askerleri tarafından el konulduğuna inanmaktaydı.[18](s75)
Z4 bilgisayarı üzerinde çalışırken Zusemakine dilinde programlamanın zor olduğunu fark etti ve bunun üzerine birdoktora tezi yazdı. Yazdığı tez, ilk üst seviye programlama dili "Plan Kalkülüs" (Almanca: Plankalkül) ve ilk gerçek bilgisayar satranç motoru gibi döneminin ötesinde araştırma ve incelemeler içeriyordu.[25]
1945 Luisenstadt bombardımanından sonra Zuse, Berlin'den kırsalAllgäu'ya taşındı.[26]İşgal altındaki Almanya'daki kıtlık nedeniyle Zuse bilgisayar tasarlayamıyordu.
Zuse dünyanın ilkbilgisayar şirketi olarak kabul edilen Zuse-Hopferau Mühendislik Ofisi'ni (Almanca: Zuse-Ingenieurbüro Hopferau) kurdu. Şirket 1946'daETH Zürih desteğiyle üniversite çevresi veIBM'den sermaye buldu.[27]
Alman bilgisayar bilimi öncülerindenHeinz Billing'e göre 1947'deAlan Turing ile Konrad ZuseGöttingen'de buluştu.[28] Buluşmakonferans gibiydi. Buluşmada İngiltere'denWomersley, Turing, Porter; Almanya'dan Zuse, Walther ve Billing vardı.
Zuse, Z4'ün yapımına ancak 1949'da devam edebildi. 1949 yılında bilgisayarı ETH Zürih'den matematikçiEduard Stiefel'e gösterdi.[29]
Zuse'nin Neukirchen'deki eski atölyesi, 2010
Kasım 1949'da Zuse, Almanya'nınHaunetal-Neukirchen bölgesinde yine Zuse KG isminde bir şirket kurdu. 1957'de şirketin ana ofisiBad Hersfeld'e taşındı.Z4 Temmuz 1950'de tamamlandı ve ETH Zürih'e götürüldü.[14] Bu dönem Z4,Orta Avrupa'nın tek işlevsel dijital bilgisayarı[30] ve düzgün çalışmayanBINAC'den sonra dünyanın ilk ikinci satılan bilgisayarıydı. Zuse KG'nin Z43'e kadar olan bilgisayar modellerinin hepsi bizzat Konrad Zuse ile şirketi tarafından tasarlandı ve üretildi.[31] Bu bilgisayarlardan kayda değer olanlardan birisi optik endüstrisine ve üniversitelere satılanZ11 ve manyetik depolamaya sahip ilk bilgisayar olanZ22'dir.[32]
Donanım alanında çalışma yapmaya ara veren Zuse,Plankalkül isimli yazılım dili üzerine çalışmaya devam etti ve tezinin parçalarını 1948 ve 1959 arası kamuoyuyla paylaşmaya başladı. Ancak tezin tamamı 1972'ye kadar yayınlanmadı.[25] Zuse, tezini doktora başvurusu olarakAugsburg Üniversitesi'ne yolladı ancak tez Zuse'nin 400mark tutarında kayıt ücretini ödemeyi unutması sonucu reddedildi. Reddediliş Zuse'yi yıldırmadı.[33]
Plankalkül,ALGOL 58 isimli başka bir yazılım dilinin tasarımına ilham verdi ama dil ancak Joachim Hohmann'ın 1975'teki teziyle hayata geçirildi.[34][35]ALGOL dilinin mucitlerindenHeinz Rutishauser, Plankalkül ile ilgili bir yazısında "İlkalgoritmik dil tasarımı 1948'de K. Zuse tarafından ortaya konmuştur. Zuse'nin gösterimi çok genel olmasına karşın tasarımı hak ettiği ilgiyi görememiştir." ifadelerini kullanmıştır. Plankalkül, 1998 ile 2000 yılları arasındaBerlin Özgür Üniversitesi tarafından güncellenmiştir.Donald Knuth bir düşünce deneyinde "Ya (İkinci Dünya Savaşı sırasında) bombalama gerçekleşmeseydi ve (Zuse'nin) doktora tezi planlandığı gibi yayınlansaydı?" sorusunu yöneltmiştir.[25]
Z64 Graphomat çizici
1956'da Zuse yüksek çözünürlüklü birçizici cihaz üzerine çalışmaya başladı. Cihaz, 1961Hanover Fuarı'nda sergilendi[36] veFrieder Nake'nin öncü bilgisayar sanat çalışmaları sayesinde teknoloji çevrelerinin dışında da bilinirlik kazandı.[37] Zuse ayrıca ZUSE Z90 ve ZUSE Z9004 isimli iki çizici daha tasarlamıştır.[36]
Konrad Zuse, Haziran 1945'te Gisela Brandes ile evlendi. Beş çocuklarından ilki olanHorst, Kasım 1945'te dünyaya geldi.
Zuse,Nazi Partisi'ne hiçbir zaman üyelikte bulunmamasına karşın Nazi savaş gayretine sağladığı katkılar hakkında görüş bildirmemiştir. Sonraları modern zamanda mühendis ve bilim insanlarının çalışmalarına devam edebilmek için şeytanla pazarlık yapmaları gerektiğini öne sümrüştür.[38]
Zuse emekli olduktan sonra ressamlığa merak sardı.[39] Eserlerinde "Kuno [von und zu] See" rumuzunu kullanmıştır.
Gesellschaft für Informatik'in (Alman Bilişim Derneği) yıllık olarak verdiğiKonrad Zuse Madalyası ve Zentralverband des Deutschen Baugewerbes'ün (Alman İnşat Merkezi Derneği) aynı isimdeki madalyası onun ismini taşımaktadır.
Z3 ve Z4 bilgisayarlarının kopyalarıDeutsches Museum'da sergilenmektedir.Berlin'dekiDeutsches Technikmuseum, tamamen Zuse'ye adanmış ve Z1'in bir kopyası dahil olmak üzere tasarladığı 20 makine ile çizdiği resimleri sergileyen bir bölüme sahiptir.
Zuse'nin doğumunun 100. yıldönümünde sergiler, açık dersler ve çalıştaylar düzenlenmiştir.[45][46]
^[1]www.inf.fu-berlin.de[2] 3 Ağustos 2020 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.citeseerx.ist.psu.edu Raúl Rojas: How to make Zuse's Z3 a universal computer, accessed 12 May 2021.
^RTD Net 22 Mart 2021 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.: "From various sides Konrad Zuse was awarded with the title "Inventor of the computer"."
^About.com 1 Haziran 2020 tarihindeWayback Machine sitesindearşivlendi.: "Konrad Zuse earned the semiofficial title of 'inventor of the modern computer'"
^Inception of a universal theory of computation with special consideration of the propositional calculus and its application to relay circuits (Zuse, Konrad, (1943) "Ansätze einer Theorie des allgemeinen Rechnens unter besonderer Berücksichtigung des Aussagenkalküls und dessen Anwendung auf Relaisschaltungen"), unpublished manuscript, Zuse Papers 045/018.
^Zuse, Konrad (1967)."Rechnender Raum"(PDF).Elektronische Datenverarbeitung (Almanca). Bad Hersfeld, Germany.8: 336-344. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağındanarşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. (9 pages)
^Zuse, Konrad (1969).Rechnender Raum [Calculating Space]. Schriften zur Datenverarbeitung (Almanca).1. Braunschweig, Germany:Friedrich Vieweg & Sohn.ISBN3-528-09609-8. (70+4 pages)
^abcdeZuse, Konrad (1993). Wössner, Hans (Ed.).The Computer, My Life. Berlin/Heidelberg, Germany:Springer-Verlag. ss. 12-13, 75.ISBN978-3-540-56453-9.The only problem was that the progressive spirit at our school did not always correspond to my parents' ideas. This was particularly true for religious instruction, which now and again seemed even to us pupils to be rather too enlightened. After the 'Abitur' my parents wanted to go to communion with me; it was a terrible disappointment to them when I wouldn't go. They had lived under the illusion that I was a good student when it came to religion, too, which wasn't the case. […] I remember a poem presented by a student, which made a great impression on me. The essence of the poem read, "Basically, you are always alone". I have forgotten the name of the poet, but have often experienced the truth of these words in later life.
^Lippe, Wolfram M. (13 Nisan 2010)."Kapitel 14 - Die ersten programmierbaren Rechner"(PDF) (Almanca). 19 Temmuz 2011 tarihindekaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi:21 Haziran 2010.[in 1949 Professor Stiefel from ETH Zürich] was not a little surprised when he found the Z4, which was already a bit battered from the outside, set up in a horse stable. Nevertheless, he dictated to Zuse a simple differential equation that Zuse could immediately program, demonstrate on the machine and solve. After that he concluded a contract with Zuse: the Z4 should be loaned to the ETH after a thorough overhaul and cleaning.
^Joachim Hohmann:Der Plankalkül im Vergleich mit algorithmischen Sprachen. Reihe Informatik und Operations Research, S. Toeche-Mittler Verlag, Darmstadt 1979,3-87820-028-5.
^Jane Smiley (2010).The Man Who Invented the Computer: The Biography of John Atanasoff, Digital Pioneer. Random House Digital, Inc.ISBN978-0-385-52713-2.Like Alan Turing, Zuse was educated in a system that focused on a child's emotional and philosophical life as well as his intellectual life, and at the end of school, like Turing, Zuse found himself to be something of an outsider—to the disappointment of his very conventional parents, he no longer believed in God or religion.
^Zwernemann-Blech, Irene."Zuse-Jahr 2010".www.horst-zuse.homepage.t-online.de. 29 Eylül 2023 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024.
.jpg)
