Klor, VIIA grubunda bulunan hafif, keskin kokulu, yeşilimsi sarı renkli, tahriş edici ve zehirleyici bir gaz. Havadan 2,5 kat ağır olan klor ilk zamanlar bir bileşik olarak kabul ediliyordu. Klor ilk olarak 1774 yılındaCarl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. 1810 yılında ise bugünkü ismiHumphry Davy tarafından verildi.
Boğucu kokulu, yeşilimsi sarı renkli gazdır. Periyodik çizelgenin 17. grubunda kendisi gibihalojenlerle birlikte yer alan klorun simgesi Cl, atom numarası 17, atom ağırlığı 35,453'tür. Havadan yaklaşık 2,5 kat ağırdır; suda az çözünür (bir litre suda 2-3 litre klor); "Klor suyu" adı verilen bu çözelti,altını bile etkileyecek güçte biryükseltgeyicidir.
–34 °C sıcaklığa kadar soğutulduğu ya da sıkıştırıldığı zaman kolayca sıvılaşan klor,flor,brom,iyot veastatinle halojenler grubunu oluşturur; halojenlerin son yörüngelerinde yedi elektron vardır ve öbür maddelerden sekizinci bir elektron alma eğilimi gösterirler.
Mangandioksit, sodyum klorür ve sülfürik asitin tepkimeye girmesi sonucu klor açığa çıkar ve bu tepkime laboratuvarda klor elde etmek için kullanılabilir. Sanayide ise klor, mutfak tuzunun (sodyum klorür) elektrolizi yoluyla üretilir ve yan ürün olarakhidrojen gazı vesodyum hidroksit açığa çıkar.
Klor, aşağı yukarı bütün metalleri etkiler. İnce birdemir çubuk ısıtılıp, içinde az miktarda su olan bir klor tüpüne daldırıldığında, akkor hale gelerek, kahverengi demir klorür dumanları yayar. Tepkime sırasında sıcaklık aşırı yükseldiğinden, demir eriyerek akar; ama tüpün dibindeki su, erimiş demirincama değerek kırmasını önler.Bakır,alüminyum,kalay,kurşun vegümüş de klorla tepkimeye girer. Bir klor tüpüne bir miktarcıva dökülürse, hemen cıva klorür oluşarakbillurlaşır ve tüp çeperine yapışır. Altın ve platine sıcakta klor gazı, soğuktaysa klor suyu etki ederek, çözünmelerine yol açar.
Klor, ametallerle de etkileşir. Söz gelimi, beyaz fosfor klora dokunduğunda erimeye başlar ve tutuşarak beyaz renkte fosfor klorür dumanları verir. Kırmızıfosforsa, klorla sıcakta tepkimeye girer. Hidrojen ve klor karışımı güneşe tutulursa, patlayarakhidroklorik aside dönüşür. Klor,kükürt iyot ve broma etki edebilir; ama bütün ametallerle, söz gelimikarbonla etkileşmez. Bu yüzden karbon, sodyum klorürün hidrolizindeanot olarak kullanılır.
Brom ve iyottan daha güçlü bir yükseltgeyici olması nedeniyle klor, bu maddelerin bileşikleriyle karşılaştığında onların yerini alır: Söz gelimi bromhidrik ya da hidroiyodikasit şişesi üstüne klor şişesi kapatılırsa, kırmızı renktebrom buharları ya da moriyot buharları açığa çıkar; bu durumda klor, brom ve iyodun yerini almıştır.Klor suya etki ederek yükseltgeyici özellikleri bulunan klor suyunu (hipokloröz asit) oluşturur. Sodyum karbonatla etkileştiğinde,sodyum hipoklorit ortaya çıkar.
Alkanlar gibi doymuşHidrokarbonlar, klor ile tepkimeye sokulursa bir yer değiştirme tepkimesi gerçekleşir ve her adımda bir molHCl vermek üzere hidrokarbondaki hidrojenler klor ile yer değiştirir. Klor,alkenlere eklenerek kloroalkanları oluşturur. Bu oluşan bileşikler, klor miktarı arttıkça daha az yanıcı ve daha fazla yoğun olur.
Klor sanayide çoğunlukla doymuş tuz çözeltisininelektrolizi yoluyla üretilir. Kimi zaman da erimiş sodyum klorürden elde edilir. Klor ve bileşiklerikâğıt vedokuma sanayiinde ağartma işlemlerinde ve kent içme sularınındezenfekte edilmesinde kullanılır. Ayrıca evlerde kullanılan ağartıcıların, mikrop öldürücülerin, çok sayıda organik ve inorganik maddelerin üretilmesinde yararlanılır. Klorlu çözücülerden, plastik maddelerin, elastomerlerin (yapay kauçuk) üretiminde yararlanılır.
Doğada klor serbest halde bulunmaz ama bol miktardaHCl (hidroklorik asit) içeren volkanik gazlarda serbest klora rastlanmıştır.Klorür iyonuHazar denizi,Lut gölü,Utah'dakiBüyük tuz gölü gibi iç denizlerin ve okyanus sularının başlıca eksi yüklü iyonudur. Ayrıca örneğin sodyumla birleşmiş halde halit (kayatuzu) biçimde evaporit minerallerinde yer alır. Klor üstün yapılı hayvanların vücut sıvılarında iyon halde, mide sindirim sıvılarında ise hidroklorik asit yer alır.
Klor, ilk defaI. Dünya Savaşı'ndaAlmanya tarafındankimyasal silah olarak kullanılmıştır.Berlin'de açılan bir kimya enstitüsünde üretilmiştir. Klor gazısuyla temas ettiğindehidroklorik asit veHipokloröz asit oluşturan bir tepkime gerçekleşir. Bu nedenlegöz veakciğerler gibi vücudun nemli bölgelerini tahriş eder, solunum güçlüğüne, boğazda daralmaya ve akciğer ödemine sebep olur. Litre başına 2,5 miligram klor içeren hava birkaç dakika solunursa ölüme neden olabilir.
