| Kirpi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Batı Avrupa kirpisi (Erinaceus europaeus) | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
E. amurensis (Amur kirpisi) |
Kirpi (Erinaceus),kirpigiller (Erinaceidae)familyasındangececil,böcekçil birmemelicinsi.
Yaklaşık 30 cm boyundadır. Ağırlığı cinsiyete, yaşa ve yaşadığı koşullara bağlı olarak 500-1200 gr. arasında değişir. Gövdesinin üzeri 2-2,5 cm uzunluğundaki kılçık dikenlerle örtülüdür. Kızdırıldığı zaman vücudu yuvarlak hale gelir ve böylece bir diken topuna dönüşür.
Çalılıklıormanlardan, büyük park ve bahçelere kadar pek çok yerde yaşayabilir.Nemli yerleri sever.Toprak içine açtığı tünellerde ve kaya kovuklarında barınır.
Avrupa veAsya'da görülür.Türkiye'nin hemen her yerinde rastlanır. Yalnız geceleri etkindir. Çevre sıcaklığının 4 °C'nin altına düştüğü zamankış uykusuna yatar. Hamilelikleri 5-6 hafta sürer. Her doğumda 3-8 yavru doğurur. Ortalama ömrü 18 yıldır.
Çoğunluklaböcek,sümüklüböcek,kurbağa,solucan, nadiren küçükfare veyılan yavrularını yer.
İnsanların dayanabildiğitetanus zehri miktarının 7 bin katına dayanıklı oldukları saptanmıştır. Çok zehirli bazı böcek ve yılanları kolaylıkla avlayıp yer. Ancakengerek zehri gibi bazı zehirlere karşı da dayanıksızdır.
Öncelikle, kirpiler doğal hayattan koparılıp esir edilmemelidir. Olağanüstü bir durum olmadığı sürece, şirin diye kirpi yavrularına bakmak için eve götürmek, doğal hayata zarar verir. Kirpilerin Türkiye'de koruma altındaki türlerden olduğu unutulmamalıdır.
Erişkin kirpiler kedi mamalarını severek yer. İnek sütü verilmemelidir. Yüksek miktarda laktoz içerdiğinden kirpiler için öldürücüdür, çünkü kirpiler laktozu sindiremez. Bu durum bağırsaklarda ishale sebebiyet verir, ishale bağlı su kaybı ve beslenme yetersizliğinden ölür. Yetim kalan yavruların beslenmesi gerektiğinde yabani hayvan konusunda tecrübeli veteriner hekimlere danışılmalıdır. Dişleri çıkan yavruya konserve veya ıslatılmış kuru kedi-köpek maması verilebilir.
Kirpi etininegzama hastalığına iyi geldiği, halk arasında yaygın fakat yanlış bir inançtır.[kaynak belirtilmeli] BununHayat-ül hayvan gibi kitaplarda da verilmesi, kirpinin yasak olduğu halde avlanılmasını tetiklemektedir.[kaynak belirtilmeli] KirpiHanefi veHanbeliler'de mekruh,Şafii veMalikiler'de helâl sayılmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'de 2 türe ait 3 alt tür bulunur:
E. europaeus türü Türkiye'debulunmaz. Bu ad altında literatürde[1] geçenlerin Trakya hariç hepsi E. concolor türündendir.
Türkiye'de avlanması yasaktır.[2]Kırmızı listede "NT" kategorisindedir. Kirpiler, Türkiye'nin koruma altındaki türlerinden biridir; Resmi Gazete'de yayınlanan “Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları” (EK LİSTE 1) listesinde belirtilmiştir. Ayrıca kirpilerin doğal ortamından uzaklaştırılması, satılması, evlerde pet hayvanı olarak bakılması yasaktır. Konuyla ilgili ihbarlarla Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlükleri ilgilenmektedir.[3]
.jpg)
