4 Kasım 2023 tarihinde yapılan38. CHP olağan kurultayında rakibiÖzgür Özel karşısında Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanlığı seçimini kaybetti. Kılıçdaroğlu, 8 Kasım 2023 tarihinde görevini Özel'e devretti.[11][12]
Kemal Kılıçdaroğlu,Zaza-Alevi bir ailede tapu memuru Kamer Kılıçdaroğlu (1921-1990) ile ev hanımı Yemuş Kılıçdaroğlu'nun (1922-2009) yedi çocuğundan dördüncüsü olarak 17 Aralık 1948 tarihindeTunceli'ninNazımiye ilçesine bağlıBallıca köyünde doğdu.[13] Kendisinden on dakika önce Adil adlı bir ikizi doğdu. Eski soyadı olan "Karabulut", 1950'li yıllarda babası tarafından, yaşadıkları köydeki herkesin soyadının aynı olması nedeniyle "Kılıçdaroğlu" olarak değiştirilmiştir.[9] İlk öğrenimineErciş'te başladı ve ilk üç yılını burada okudu, dördüncü sınıfıTunceli'de, beşinci sınıfı iseGenç'te tamamladı. Ticaret lisesinde eğitimini almak üzereElazığ'a taşındı.[9][14]
1971 yılında girdiği hesap uzman yardımcılığı sınavının ardındanMaliye Bakanlığı'nda göreve başladı. Daha sonra hesap uzmanı olan Kemal Kılıçdaroğlu, bir yılFransa'da kaldı. Askerliğiniİzmir'de 53. Er Eğitim Tugay Komutanlığında yaptı. Hesap uzmanlığını 1983 yılına kadar sürdürdü ve aynı yılGelirler Genel Müdürlüğüne atandı. Burada önce daire başkanı olarak görev aldı, daha sonra aynı kurumun genel müdür yardımcılığını yaptı.[17]
1991 yılındaBağ-Kur'a atandı. Burada genel müdür olarak görev yapan Kılıçdaroğlu, 1992 yılındaSosyal Sigortalar Kurumu genel müdürü oldu.[13] Daha sonra kısa bir süreÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında müsteşar yardımcısı olarak görev yaptı. 1994 yılındaEkonomik Trend dergisi tarafından "Yılın Bürokratı" seçildi. 1996 yılında,Refah Partili Çalışma ve Sosyal Güvenlik BakanıNecati Çelik tarafından görevden alındı. Mahkemeye giderek yürütmeyi durdurma kararı, temyiz üzerine de Danıştay Genel Kurulundan yine yürütmeyi durdurma kararı çıkartmasına rağmen Temmuz 1997 yılına kadar görevine başlayamadı.[19] 1999 yılında kendi isteğiyle SSK genel müdürlüğünden emekli oldu.[17]
Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmalarında Kayıt dışı Ekonomi Özel İhtisas Komisyonu′na başkanlık eden Kılıçdaroğlu,Hacettepe Üniversitesiaktüerya bilimleri bölümünde bir süre ders verdi.[20] Daha sonraTürkiye İş Bankası′nda yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptı.[17]
2004 yerel seçimleri sonrasında; Baykal yönetimine karşı partide yeniden yapılanma ve olağanüstü kurultay çağrıları dile getirilmeye başlandı. Arasında Kılıçdaroğlu'nun da olduğu 30 milletvekili “İktidara Yürüyüş Hareketi“ başlıklı bir bildiri yayımladı.[27] Bu hareket daha sonrasında "30'lar hareketi" olarak da adlandırıldı.[28] Bildiri; partide tüzük, söylem ve yapılanma değişikliğine gidilmesini ve seçimli kurultay yapılmasını talep ediyordu. Bu bildiriyi imzalayanların çoğu parti yönetimi tarafından tasfiye edilirken Kılıçdaroğlu, yönetimin "kara listesine" girmemeyi başardı.[25]
2007 Türkiye genel seçimlerinde tekrar CHP İstanbul milletvekili olarak meclise girdi.[13] Kemal Kılıçdaroğlu bu dönemdeDeniz Baykal’ın isteği üzerine grup başkanvekilliğine seçildi, artık görevi nedeniyle daha görünür olacaktı. CHP grubunda Kılıçdaroğlu, düzenlediği basın toplantılarında “yolsuzluk iddialarını” gündeme getirdi. Eski AK Parti Genel Başkan YardımcısıŞaban Dişli,Dengir Mir Mehmet Fırat ve Ankara Büyükşehir Belediye BaşkanıMelih Gökçek, hedefindeki isimler oldu.[25]AK Parti Genel Başkan Yardımcısı veSakarya milletvekiliŞaban Dişli'yi,Silivri'de bir arsanın imar durumunu değiştirme karşılığında 1 milyon dolarlık iş takibi ücreti talep etmekle suçladı.[29] Bu iddiasını daha sonra BaşbakanErdoğan'a yönelik bir soru önergesiyle meclise taşıdı.[30] Dişli, iddialar karşısında partisindeki görevinden istifa etti.[31]Almanya'nınFrankfurt kentinde görülenDeniz Feneri davasının Türkiye ayağına ilişkin bazı belgeler açıkladı.[32][33] Kılıçdaroğlu, 22 Eylül 2008 tarihinde düzenlediği bir basın toplantısında, "Baron" olarak adlandırdığı[34] AK Parti Genel Başkan YardımcısıDengir Mir Mehmet Fırat hakkında çeşitli iddialar ortaya attı. Fırat'ın en büyük ortağı olduğu Menas adlı şirketin ürünlerini yurt dışına götüren tırda 89 kilogrameroin yakalandığını ve Menas'ın hayali ihracat yaptığını iddia eden Kılıçdaroğlu, bu kez de 25 Eylül 2008 tarihinde gazeteciUğur Dündar tarafından yönetilen tartışmadaDengir Mir Mehmet Fırat ile bir araya geldi.[35][36] Tartışma, televizyondan canlı olarak yayımlandı. Fırat, sağlık durumunu gerekçe göstererek 8 Kasım 2008 tarihinde istifa etti.[37]
2008 yılı Ekim ayında,İsveç'te faaliyet gösteren veABD'de yer alanJohns Hopkins Üniversitesi ile iş birliği içinde çalışan Merkezi Asya ve Kafkaslar Enstitüsü İpekyolu Çalışmaları Programı isimli kuruluş tarafındanProspects for a "torn" Turkey ː A secular and unitary future? başlığıyla yayımlanan raporda, "Deniz Baykal nihayet CHP genel başkanlığından istifaya ikna edildiğinde, yerini 2008 yılında AK Parti'nin önde gelen isimlerinin karıştığı yaygın yolsuzluğun ortaya çıkmasına katkıda bulunduğu kamuoyunun dikkatini çeken Kemal Kılıçdaroğlu aldı." ifadesi yer aldı.[38][39][40]
Kılıçdaroğlu,Cumhuriyet Halk Partisi grup başkanvekili iken CHP Genel BaşkanıDeniz Baykal ile Ankara milletvekiliNesrin Baytok'un bulunduğumüstehcen bir videonun internette yayımlanmasıyla Deniz Baykal 10 Mayıs 2010 tarihinde genel başkanlıktan istifa etti. Kılıçdaroğlu, yaptığı açıklamada parti olağan kurultayında aday olmayacağını belirtse de[42][43]Önder Sav'ın ikna etmesiyle daha sonra 17 Mayıs 2010 tarihinde grup başkanvekilliği görevinden istifa ederek kurultayda aday olacağını açıkladı.[44][45]
22 Mayıs 2010 tarihinde yapılan kurultayda, Kılıçdaroğlu 1.249 delegeden 1.200'ünün imzasını alarak[46] ve tek aday olarak girdiği kurultayda geçerli 1.189 oyun tamamını alarak CHP'nin 7. genel başkanı oldu.[47]
Kılıçdaroğlu'nun genel başkan seçildiği kurultay sonrasındaYargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı,Baykal döneminde yapılan tüzük değişikliklerinin hayata geçirilmesini istedi. Bu durum, partide genel sekreterlik konumunu zayıflatıyordu. Bu nedenle parti yönetimi anlaşmaya varamadı ve CHP, aynı yılın aralık ayındaolağanüstü kurultaya gitti. Genel sekreterÖnder Sav başta olmak üzereSav ve arkadaşları önce yönetim kurulu dışında bırakıldı, sonrasında parti meclisine alınmadı.[45]
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, döneminYunanistan BaşbakanıYorgo Papandreu ile bir görüşme sırasında; 16 Kasım 2010.
Kemal Kılıçdaroğlu'nun genel başkanlığı döneminde girdiği ilk seçim olan 2011 seçimlerinde, yüzde 25,98 oy alarak AK Parti'nin ardından ikinci oldu ve ana muhalefet görevini sürdürdü. Kılıçdaroğlu, CHP'nin kısa sürede milletvekili sayısını artırdığını açıklayarak "moralimizi bozmayacağız" dedi.[48]
2012'de yapılan olağan kurultayda yeniden genel başkan seçilen Kılıçdaroğlu, yeni yönetim kadrolarını açıklarken parti içi değişimi temsil eden "Y-CHP" terimini ilk defa kullandı.[49]
2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, çatı aday olarakMHP'ye,İslam Konferansı Örgütü eski genel sekreteriEkmeleddin İhsanoğlu'nu önerdi.[50] CHP ve MHP'nin Ekmeleddin İhsanoğlu'nun adaylığı için sunulan dilekçelerde CHP'den 109, MHP'den 52 milletvekilinin imzası vardı. AK Parti'nden istifa eden bağımsız milletvekilleriİdris Bal veHami Yıldırım da CHP'nin sunduğu dilekçeye imza attılar.[51] Cumhurbaşkanlığı için CHP ve MHP'nin çatı adayı Ekmeleddin İhsanoğlu ismi, birçok kesim için beklenmedik olarak karşılandı.[52] Adaylık kararı, İhsanoğlu'nun geçmişi nedeniyle bir kısım CHP'liler tarafından eleştirildi. 23 Haziran 2014 tarihinde yapılan bir anket, CHP seçmenlerinin sadece % 32'sinin çatı adaydan memnun olduğunu, buna karşın MHP tabanında bu oranın % 75 olduğunu gösterdi.[53]
Seçmenlerden gelen muhalefetin çatı adayı Ekmeleddin İhsanoğlu'na yönelik tepkilerinin artması üzerine 14 Temmuz 2014 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu, İhsanoğlu'nu savunarak gelen eleştirilere sert tepki gösterdi ve "Tıpış tıpış sandığa gideceksiniz" ifadelerini kullandı.[54][55] İhsanoğlu'nun 2014 cumhurbaşkanlığı seçimini kaybetmesinden sonra parti içinde kendisine karşı yöneltilen eleştiriler arttı.[56][57] Özellikle de CHP milletvekiliEmine Ülker Tarhan, cumhurbaşkanlığı seçiminde "başarısız" olunduğunu savunarak 12 Ağustos'ta TBMM'de bir basın toplantısı düzenledi, Kemal Kılıçdaroğlu'nun istifasını ve olağanüstü kurultayın toplanmasını talep etti.[58] Tarhan'a, İzmir milletvekiliBirgül Ayman Güler, Eskişehir milletvekiliSüheyl Batum, Uşak milletvekiliDilek Akagün Yılmaz, İstanbul milletvekiliNur Serter ve Mersin milletvekiliİsa Gök de destek verdi.[59][60] Aynı gün gazeteciYılmaz Özdil,Hürriyet'teki köşe yazısında Kemal Kılıçdaroğlu'nu ve CHP yönetimini sert bir dille eleştirdi ve Kılıçdaroğlu'nun CHP'nin başına, Erdoğan iktidarını desteklemek üzere birilerince getirildiğini iddia etti.[61]
Kemal Kılıçdaroğlu bunun üzerine tüzükteki yetkisini kullanarak olağanüstü kurultay için çağrı yaptı. 5-6 Eylül 2014 tarihlerinde Ankara'da gerçekleştirilenolağanüstü kurultayda kendisine rakip olan eski grup başkan vekili ve Yalova milletvekiliMuharrem İnce'yle yarıştı. Kılıçdaroğlu 740 oyla tekrar genel başkan seçilirken, İnce 415 oy aldı.[62]
Kemal Kılıçdaroğlu'nun2015 genel seçimleri için kullandığı seçim kampanyası sloganı: "Anadolu'nun Kemal'i"
CHP'ninHaziran 2015 Türkiye genel seçimleri için kullandığı seçim kampanyası sloganı ''Anadolu'nun Kemal'i'' oldu.[63] 7 Haziran 2015 tarihinde yapılan seçimde partisi % 24,95 oy oranıyla tekrar ikinci sırada kaldı. CHP'nin oy oranı ve milletvekili sayısı2011 genel seçimlerine göre azalış gösterdi.[64] Seçim sonuçlarına göre, hiçbirsiyasi parti tek başına iktidar olabilmek için gerekli olan 276 sandalye sayısına ulaşamadı. AK Parti, iktidara geldiği2002 seçimlerinden sonra ilk kez parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti. Seçimlerde AK Parti oyların % 40,8'ini alırken, oy oranı % 13,1'e yükselen HDP ilk kez meclise girerek 80 milletvekili çıkardı.[65] Kılıçdaroğlu, bu sonuca ilişkin “Seçimin kazananı ‘Demokrasi’, mağlubu ise Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan" dedi ve istifa etmeyeceğini açıkladı.[66]
Seçimlerin ardından CHP-MHP'nin kuracağı veHDP’nin güvensizlik oyu vermeyeceği koalisyon seçeneği gündeme geldi. 1 Temmuz 2015 tarihinde yapılan25. dönem TBMM başkanlığı seçimleri sırasında MHP’nin Deniz Baykal’ıHDP’yi gerekçe göstererek dördüncü turda desteklememesiyle olası "üçlü muhalif blok" ihtimali kesin olarak çökmüş oldu.[67] MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeliçözüm sürecine göndermede bulunarak; AK Parti-HDP ya da AK Parti-CHP-HDP koalisyon hükûmeti ya da bunlar olmazsa en erken tarihte seçim olmak üzere üç formül önerdi.[65][68]
9 Temmuz 2015 Perşembe günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan63. Hükûmeti kurma görevini AK Parti Genel BaşkanıAhmet Davutoğlu'na verdi. Görevlendirmenin ardından, AK Parti ve CHP yöneticileri arasında, kamuoyuna "istikşafi görüşmeler" olarak duyurulan, bir ayı aşkın bir süre devam eden bir dizi koalisyon hükûmeti görüşmesi gerçekleşti.[69] 13 Ağustos 2015 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu, Davutoğlu ile yaptığı görüşmenin ardından, koalisyon hükûmeti konusunda anlaşılamadığını ve görüşmelerin sona erdiğini kamuoyuna ilan etti.[70][71] Hükûmetin kurulamaması üzerine seçimlerin yenilenmesi kararlaştırıldı ve erken seçim tarihi 1 Kasım 2015 olarak açıklandı.[72]
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, partisininKasım 2015 genel seçim manifestosunu açıklıyor; 30 Eylül 2015.
CHP'ninKasım 2015 Türkiye genel seçimleri için kullandığı seçim kampanyasının sloganı “Milletçe alkışlıyoruz" ve "Önce Türkiye" şeklinde oldu. Kılıçdaroğlu'nun şairCahit Sıtkı Tarancı'nınMemleket İsterim şiirini okuduğu reklam filmi televizyon kanallarında yayınlanmaya başlandı.[73][74] 1 Kasım seçimleri için revize ettiği bildirgesine ekonomik temelli bir dizi yeni vaat ekledi.[75] CHP bu seçimde % 25,32 oy oranıyla yine ikinci sırada kaldı.[76] AK Parti, % 49,5 oy alarak 317 milletvekilini parlamentoya göndererek yeniden tek başına iktidar olacak çoğunluğa ulaştı.[65]
Kemal Kılıçdaroğlu, seçim sonrasında kendisine yöneltilen istifa sorusuna şu şekilde yanıt verdi:
"CHP'yi diğer partilere benzetmeyin. Demokrasiyi bu ülkeye getiren partiyiz. Kurallar neyi gerektirirse, o kurallar aynen çalışır. Oyumuz arttı, milletvekillerimiz arttı ama kendimizi başarılı görmüyoruz. Bizden çok ilgili partilerin kendi alanına girer oy düşüşleri. Önümüzdeki süreçte oy alanımızı göreceğiz."[77][78]
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu,2017 referandumu için "hayır" kampanyası yürütmüştür;Diyarbakır, Mart 2017.
15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen darbe girişimi sonrasında MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, "fiili duruma hukuki boyut kazandırılmalıdır" diyerek, AK Parti'nin 2011 yılından başlayarak zaman zaman savunduğubaşkanlık sistemine geçilmesine destek verdiğini açıkladı.[79] AK Parti ve MHP arasında yapılan görüşmelerden sonra 2017 yılı başında TBMM'ye sunulan değişiklik paketi önerisi, yürürlüktekiparlamenter sistemin kaldırılarak yerine başkanlık sisteminin getirilmesini,başbakanlık makamının ortadan kaldırılmasını, meclisteki vekil sayısının 550'den 600'e çıkarılmasını veHâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yapısında değişiklikler yapılmasını içermekteydi. Teklif, TBMM'de kabulünün ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafındanreferanduma götürüldü.[80] 16 Nisan 2017, referandumun tarihi olarak belirlendi.[81]
Anayasa değişikliğine karşı çıkan ve partisiyle birlikte "Hayır" seçeneğini destekleyeceğini açıklayan Kemal Kılıçdaroğlu, "propaganda koşullarının eşit olması gerektiğine" dikkat çekerek 'hayır' diyeceklere sansür uygulanacağını öne sürdü.OHAL koşullarında gidilen ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, bizzat meydan meydan gezerek yürüttüğükampanya sonunda, seçmenin yüzde 51'i referandumda "Evet" oyu verirken "Hayır" % 49'da kaldı.[82]
ReferandumaYSK'nin mühürsüz zarfların dışardan getirildiği kanıtlanmadığı sürece geçerli kabul edilmesi ve bu şekilde kullanılan oyların geçerli sayılması kararı tartışma yarattı. YSK, Adalet ve Kalkınma Partisi temsilcisinin talebi üzerine, ülkenin doğusunda oy sayımı devam ederken, batıda ise sandıkların kapanmasına 10 dakika kala mühürsüz pusula ve zarflarda kullanılan oyların geçerli kabul edileceğine dair bir karar aldı. YSK, ilk defa bir halkoylamasında oylama devam ederken yeni bir karar almıştı. Kemal Kılıçdaroğlu, akşam saatlerinde yaptığı açıklamada "Maçın yapılırken kurallar değişmez" diyerek karara karşı çıktı.[83] CHP Genel Başkan YardımcısıErdal Aksünger de 1,5 milyon geçersiz oyun geçerli sayıldığını söyleyerek sandıkların terk edilmemesi çağrısında bulundu.[84] "Evet" cephesinin fiili lideri konumunda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da pazar akşamı yaptığı konuşmada, muhalefetten gelen tepkiler üzerine, "Atı alan Üsküdar'ı geçti" dedi. Perşembe günkü değerlendirmesinde de YSK'nın kararının kesin olduğunu söyledi.[85]
Kemal Kılıçdaroğlu, bazı kesimler tarafından YSK'nın kararına karşı pasif kaldığı için eleştirildi. Gazeteci Zafer Arapkirli, Kılıçdaroğlu'na destekçilerini neden protestoya çağırmadığını sordu. Kılıçdaroğlu ise karşı tarafta silahlı kişiler olduğuna dair duyumlar aldığını ortaya attı. Protesto için sokağa çıkma çağrısı yapılması durumunda bu silahlı kişilerin "çok vahim olaylar" çıkarabileceğini söyledi.[86][87]
Millî İstihbarat Teşkilatı'na aitTIR'ların görüntüleriniCumhuriyet gazetesinin eski genel yayın yönetmeniCan Dündar'a verdiği suçlamasıyla yargılanan CHP İstanbul milletvekiliEnis Berberoğlu'nun 14 Haziran 2017 tarihinde yirmi beş yıl hapis cezası alması ve tutuklanmasına kararı verildi.[88] Aynı gün CHP meclisi terk etti ve parti grubuyla olağanüstü gündemle toplanan Kemal Kılıçdaroğlu 15 Haziran'da Ankara'dakiGüvenpark'ta saat 11.00'de bir araya geleceklerini duyurdu.[89] Çeşitli isimlerin ve grupların katılımıyla büyüyen veAnkara'danİstanbul'a kadar "adalet" talebiyle gerçekleşen sivil yürüyüş olan "Adalet Yürüyüşü"nü başlattı.[90] Yürüyüşün nedenleri arasında 15-16 Temmuz 2016 tarihleri arasında yaşanandarbe girişiminden sonra çıkarılankanun hükmünde kararnamelerin uzun süreli olması, bu yetkininFETÖ ilemücadelenin önüne geçilip bütün muhalif kesimlerle mücadeleye dönüşmesi, milletvekillerin tutuklanması, üniversite hocalarının (barış bildirisine imza atanlar dahil) meslekten atılması da gösterildi.[91]
Yürüyüş, 15 Haziran 2017 tarihindeAnkara'daGüvenpark'ta başladı ve 9 Temmuz 2017 tarihindeMaltepe'de sonlandı.[92][93] 420 kilometrelik yolu 25 günde yürüyen Kılıçdaroğlu, yürüyüşün sonunda Maltepe'de bir miting düzenledi. Yürüyüş; cumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan, iktidar partisiAdalet ve Kalkınma Partisi veMilliyetçi Hareket Partisi tarafından eleştirilirkenHalkların Demokratik Partisi (HDP), yürüyüşe destek verdi.[94][95][96]Soma faciası[97] veGezi Parkı protestoları[98] gibi olaylarda ölenlerin aileleri, birçok gazeteci, sanatçı ve dernek yürüyüşe katıldı.[99][100][101] Yürüyüş boyunca yürüyüş rotasına gübre dökülmesi, yürüyenlere taşlı saldırıda bulunulması gibi çeşitli olaylar yaşandı. Adalet Yürüyüşü bittikten sonra yürüyüşle ilgili iki kitap yayımlandı.[102][103] Ayrıca CHP tarafından "toplumun her kesiminden çok önemli çağrılar geldiği" söylenerek 26-30 Ağustos 2017 tarihleri arasında Çanakkale'de "Adalet Kurultayı" düzenlendi.[104]
3-4 Şubat 2018 tarihleri arasında gerçekleşenkurultayda genel başkanlığa adaylığını açıklayan beş kişi arasından sadece Kemal Kılıçdaroğlu ve Muharrem İnce, delege üyelerinden resmî olarak adaylık için gereken 127 imzayı topladılar. 3 Şubat günü yapılan genel başkanlık seçiminde mevcut genel başkan ve İzmir Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu 790 oy aldı ve yeniden genel başkan seçildi. Yalova milletvekili Muharrem İnce ise 447 oy aldı.[105]
24 Haziran 2018 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimine giden süreçte; 24 Nisan 2018 tarihinde, CHP Parti Meclisi, seçim ittifakları kurmak ve cumhurbaşkanı adayını belirleme yetkisini Kemal Kılıçdaroğlu'na verdi.[106] 4 Mayıs 2018 tarihinde CHP Yalova Milletvekili Muharrem İnce'nin grup kararı ve oybirliğiyle partinin cumhurbaşkanı adayı olduğu; Kemal Kılıçdaroğlu tarafından resmen ilan edildi.[107][108] Parlamento seçimlerine ise CHP veİYİ Parti arasında kurulanMillet İttifakı çerçevesinde girildi.
Seçim sonuçlarında İnce % 30,6 oyla ikinci sırada gelip ilk turda seçimi Erdoğan'a kaybederken,genel seçimlerde CHP % 22,7 oy aldı ve Kılıçdaroğlu ana muhalefet lideri olarak görevine devam etti.
Yerel seçimlerde CHP İstanbul adayıEkrem İmamoğlu'nun kazandığıseçimler, 6 Mayıs 2019 günüYüksek Seçim Kurulu tarafından, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 4'e karşı 7 oyla iptal edildi.[111]23 Haziran 2019 tarihinde tekrar edilen seçimlerde, oyunu daha da artıran İmamoğlu, elde ettiği yüzde 54,22 oy oranıyla AK Parti adayıBinali Yıldırım'a karşı önceki seçimden çok daha büyük farkla kazandı.[112] AK Parti'nin muhalefet karşısındaki başarısızlığı, bazı ulusal ve uluslararası medya kuruluşlarında "Erdoğan için sonun başlangıcı" olarak nitelendi.[113][114]
25-26 Temmuz 2020 tarihlerindeki olağan kurultayda Kılıçdaroğlu, tek aday olarak girdiği başkanlık seçimini geçerli oyların tamamını oluşturan 1251 delegenin oyuyla kazandı.[115] "İktidar Kurultayı" adını alan kurultayda CHP, iktidara geldiğinde uygulayacağı politikaların temellerini açıklayan ve kurultay delegelerinin oybirliğiyle kabul edilmiş "İkinci Yüzyıla Çağrı Beyannamesi" başlıklı belgeyi halka ilan etti.[116]
13 Kasım 2021 tarihinde kendine ait sosyal medya hesabı üzerinden ve CHP sosyal medya hesapları üzerinden yaptığı "Helalleşme çağrısı" ile CHP'nin geçmişte hatalar yaptığını, buradan yola çıkarak bir helalleşme yolculuğuna çıkmaya karar verdiğini kamuoyuna duyurdu.[117]
12 Şubat 2022 tarihinde 6 muhalefet partisi liderinin katılımıyla oluşturulan ve "Altılı Masa" olarak adlandırılan siyasi birlik,güçlendirilmiş parlamenter sistem mutabakat metni üzerinde konuşmak üzere Kemal Kılıçdaroğlu'nun çağrısı üzerine ilk kez Ankara,Ahlatlıbel'de bir araya geldi. Güçlendirilmiş parlamenter sistem mutabakat metni 28 Şubat 2022 tarihinde kamuoyuna duyuruldu.[118]
Kemal Kılıçdaroğlu 5 Eylül 2022 tarihindeFOX TV'de Altılı Masa'yı işaret ederek, “Üzerimde uzlaşma olursa adaylığa hazırım" sözleriyle cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olma iradesini ilk kez net olarak ortaya koydu.[119][120] Altılı Masa, 26 Ocak 2023 tarihinde 11. toplantısında ilk kez ortak cumhurbaşkanı adayı konusunu görüştü.[121][122] Ortak adayın 13 Şubat 2023 tarihinde açıklanması planlanırken6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle aday belirleme süreci ertelendi.[123] 2 Mart 2023 tarihinde Altılı Masa toplantısında ortak aday konusunda uzlaşmaya varıldığı ve adayın 6 Mart 2023 tarihinde açıklanacağı duyuruldu.[124] İYİ Parti yönetiminin Kılıçdaroğlu'nun adaylığına karşı çıkması üzerine Genel Başkan Meral Akşener, İstanbul Büyükşehir Belediye BaşkanıEkrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye BaşkanıMansur Yavaş'a adaylık çağrısı yaptı.[125] İmamoğlu ve Yavaş bu çağrıya olumsuz yanıt verdiler ve Kılıçdaroğlu'nu desteklediklerini açıkladılar.[126] Daha sonra İmamoğlu ve Yavaş'ınAltılı Masa'daki beş genel başkan ile birlikte cumhurbaşkanı yardımcısı olması karşılığında İYİ Parti Kılıçdaroğlu'nun adaylığını destekledi. 6 Mart'taki toplantı sonrasında Millet İttifakı'nın ortak adayının Kılıçdaroğlu olduğu ilan edildi.[127][128] Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanlığı adaylığı dış basında da yer aldı.BBC, Kılıçdaroğlu'na yönelik, "Türkiye'ninGandi'si" benzetmesini yaptı.[7][129]
CHP'nin "Sana söz, yine baharlar gelecek; Bay Kemal sözünden dönmeyecek." içerikli kampanya filmi.Kemal Kılıçdaroğlu,2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda eşiSelvi Kılıçdaroğlu ile birlikte oyunu kullanırken; 28 Mayıs 2023.
14 Mayıs 2023 tarihinde yapılangenel seçimlerde, partisi CHP oyların %25,35'ini alarak 169 milletvekili (39 tanesi ittifakın diğer partilerine ait) çıkardı. Millet İttifakı 212 vekil çıkararak parlamentoda salt çoğunluğu (300+1) sağlayamadı.[130] Aynı gün genel seçimlerle birlikte yapılancumhurbaşkanlığı seçimlerinde, Recep Tayyip Erdoğan oyların %49,52'sini; Kemal Kılıçdaroğlu ise %44,88'ini aldı. Salt çoğunluk elde edilemediğinden en yüksek oyu alan Erdoğan ve Kılıçdaroğlu ikinci tura kaldı.[131] 28 Mayıs tarihinde yapılan ikinci turda Kılıçdaroğlu oyların %47,84'ünü alarak seçimi kaybetti.[132]
Genel başkanlık yaptığı süre boyunca, almış olduğu yenilgiler ve 2010 tarihinden bu yana CHP'nin genel başkanlığı görevini yürütmesi sebebiyle kamuoyu ve başta CHP'liler olmak üzere birçok siyasetçi tarafından sık sık eleştiriliyor ve istifa etmesi isteniyordu.[58][60][133][134] Seçimden önce, CHP eski milletvekili veMemleket Partisi genel başkanıMuharrem İnce, "Önümüzdeki kurultayda Atatürk, Anıtkabir'den çıksa genel başkanlığa aday olsa İsmet İnönü de genel sekreter olsa 2'si birden girseler, kurultayı kaybederler. Kazanamazlar çünkü CHP, işgal altında" diyerek Kılıçdaroğlu'nu eleştirmiştir.[135]
2023 cumhurbaşkanlığı seçimleri içinyapılan birçok anketteİBB BaşkanıEkrem İmamoğlu veABB BaşkanıMansur Yavaş, kamuoyu tarafından Erdoğan'a karşı seçimi kazanacak adaylar olarak görülüyordu. Süreç boyunca Kılıçdaroğlu'nun adaylığı ise birçok kez gündeme geldi ve hatta kendisi de aday olabileceğini belirtti.[136][137] Kamuoyu ise Kılıçdaroğlu'nun adaylığını riskli olarak gördü ve birçok ünlü isim buna karşı çıktı.[138] Ancak Kılıçdaroğlu aday oldu ve seçimi kaybederek kamuoyu tarafından yoğun eleştirilere maruz kaldı ve istifa etmesi istendi.[139][140][141]
38. Cumhuriyet Halk Partisi Olağan Kurultayı'nda konuşan Kılıçdaroğlu, Kasım 2023.
4-5 Kasım 2023 tarihinde yapılan38. olağan kurultayda rakibiÖzgür Özel karşısında seçimi kaybetti. 8 Kasım 2023'te yeni genel başkan seçilen Özgür Özel, görevi yapılan mazbata töreni ile Kemal Kılıçdaroğlu'ndan devraldı.[142] 13 Kasım 2023'te ise aktif siyasete devam edeceği iddia edildi ve 16 Kasım 2023 tarihinde Ankara'da çalışma ofisi açtı.[143]
Kılıçdaroğlu, 8 Nisan 2014 tarihindeTBMM'de grup konuşması yapmak için salona giderken yumruklu saldırıya uğradı.[144] Gözaltına alındıktan sonra, “Kılıçdaroğlu'nun politikalarını beğenmiyorum. Vatan haini olarak görüyorum. Kendisine gıcık oluyorum. Eylemi de bunun için yaptım” diyen saldırgana,[145] "kamu görevlisine görevinden dolayı alenen hakaret" suçundan 1 yıl 15 gün, "kamu görevlisini kasten yaralama" suçundan ise 1 yıl 5 ay 15 gün olmak üzere toplam 2 yıl 6 ay hapis cezası verildi.[146]
8 Haziran 2016 tarihindeİstanbul'a bağlıVezneciler semtindebombalı araçla düzenlenen saldırıda ölen polislerinFatih Camii'ndeki cenaze törenine katılan Kılıçdaroğlu'na kurşun atıldı.[147] Olayla ilgili olarak gözaltına alınan bir şüphelinin, saldırıda ölen polislerden birinin dayısı olduğu tespit edildi. Bu kişiyle birlikte gözaltına alınan diğer üç kişiden ikisinin ise cinsel taciz, uyuşturucu, görevini kötüye kullanmak ve yaralama suçlarından daha önceden polise geliş kayıtları olduğu belirlendi. Savcılık talimatıyla ifadeleri alınan şüpheliler serbest kaldı.[147]
25 Ağustos 2016 tarihindeArtvin'inArdanuç ilçesindeCHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun konvoyunasilahlı saldırı düzenlendi.[148] Konvoy,Şavşat-Ardanuç yolu üzerindekiYanıklı Köyü’nden geçtiği sırada, öncü jandarma ekiplerinin bulunduğu alana ormanlık alandan uzun namlulu silahlarla ateş açıldı. Saldırı sonucunda Jandarma Er Fatih Çaybaşı yaşamını yitirdi, 2 asker de yaralandı.[149][150] 26 Ağustos 2016 tarihindePKK hedefin Kılıçdaroğlu olmadığını söyleyerek saldırının sorumluluğunu üstlendi.[151] İçişleri Bakanlığı, saldırıyı düzenleyen Behçet Avras isimli örgüt mensubunun 22 Mayıs 2018'de düzenlenen operasyonda öldürüldüğünü açıkladı.[152]
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na, 5 Temmuz 2017 tarihinde,Adalet Yürüyüşü sırasında birIŞİD militanı tarafından suikast teşebbüsünde bulunuldu. Sonradan IŞİD'in lideriEbu Bekir El Bağdadi tarafından Kemal Kılıçdaroğlu'na infaz emri verildiği öğrenildi.[153]
2019 Türkiye yerel seçimlerine giden süreçteAkit TV Ankara Haber Müdürü Mehmet Özmen, 19 Mart 2019 tarihinde, Ulucanlar Cezaevi'nden gerçekleştirdiği yayında cezaevinin bahçesinde bulunan darağacını göstererek "Türk kamuoyu, PKK terör örgütüne, FETÖ’ye yandaşlık yapan, kol kanat geren, bağrında besleyen örneğin Kemal Kılıçdaroğlu gibi bazı isimlerin de bu darağacında asılmasını idam edilmesini bekliyor diye düşünüyorum, ama maalesef 2004 tarihinde idam kaldırıldı." dedi.[154][155] Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, ertesi gün Özmen hakkında soruşturma başlattı.[156] Akit TV tarafından 20 Mart günü yapılan açıklamada Kılıçdaroğlu'ndan özür diledi ve Özmen'e yaptırım uygulanacağını açıkladı.[157] Özmen 23 Mart 2019 tarihinde kanal yönetimi tarafından işten çıkartıldı.[158][159]
19 Nisan 2019 tarihindeHakkâri'de yaşanan[160] terör saldırısı sonucunda ölen Sözleşmeli Piyade Er Yener Kırıkcı içinAnkara'nınÇubuk ilçesininAkkuzulu Mahallesi'nde düzenlenen cenaze törenine Ankara Büyükşehir Belediye BaşkanıMansur Yavaş ile birlikte katılan Kılıçdaroğlu, törendeki bir grup tarafından önce sözlü, sonrayumruklu saldırıya uğradı. Bunun üzerine Kılıçdaroğlu güvenlik güçleri tarafından çevredeki bir eve götürüldü. Kalabalığın, evin etrafında toplanarak evi taşlaması ve "Yakın bu evi!" sloganları atması üzerine Kılıçdaroğlu, zırhlı araç ile bölgeden uzaklaştırıldı.[161][162][163]
Kemal Kılıçdaroğlu, 1974 yılında teyze çocuğuSelvi Özdağ ile evlendi.[164][165] Çiftin ilk çocuğu Devrim Fırat, üç aylıkken hastalıktan öldü.[166] Daha sonra çiftin ikisi kız (Aslı ve Zeynep) biri erkek (Kerem) olmak üzere üç çocuğu daha oldu.[13][167]
Bir yılFransa'da görev yapan Kılıçdaroğlu orta düzeydeFransızca bilmektedir.[13] Ayrıca konuşamasa daZazaca anladığını belirtmiştir.[177]
Mal bildirimlerini 2003, 2005, 2007, 2009 ve 2010 yıllarında kamuoyuna açıklayan Kemal Kılıçdaroğlu'nun, Ocak 2010 itibarıyla kendi üzerine iki konut, bir arsa, üç kooperatif hissesi ve toplam 2.733 TL değerinde 8 tablo kayıtlıdır.[178]
^Eski soyadı olan "Karabulut", 1950'li yıllarda babası tarafından, yaşadıkları köydeki herkesin soyadının aynı olması nedeniyle "Kılıçdaroğlu" olarak değiştirilmiştir.[9]
^ab"Portre: Kemal Kılıçdaroğlu".Al Jazeera Turk - Ortadoğu, Kafkasya, Balkanlar, Türkiye ve çevresindeki bölgeden son dakika haberleri ve analizler. 25 Ocak 2014 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
^"CHP". 30 Ekim 2013 tarihindekaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010.
^Asatrian, Garnik (1995). "DIMLĪ". Yarshater, Ehsan (Ed.).Encyclopædia Iranica. VI. Fasc. 4. ss. 405-411.ISBN978-0933273634.Dimlī society is tribal, a sociopolitical, territorial, and economic unit organized according to genuine or putative patrilineage and kinship, with a characteristic internal structure. It encompasses forty-five subtribes, each divided into smaller units. The most prominent are Ābāsān, Āḡāǰān, Ālān, Bāmāsūr(ān), Baḵtīār(lī), Dǖīk, Davrēš-Gulābān, Davrēš-Jamālān, Hay-darān(lī), Hasanān(lī),Korēšān, Mamikī, and Yūsufān.
^"Sen kim oluyorsun da benim Müslümanlığımı sorguluyorsun?".facebook. Cumhuriyet Halk Partisi - CHP. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022.Benim atalarım, benim dedelerim İran'ın Horasan'ından Türkiye'ye gelmişlerdir. Benim dedelerim, benim atalarım Selçuklu döneminde buraya gelmişlerdir. Bin yıllık bir kalmışlığımız vardır Anadolu topraklarında. Anadolu erenleri olarak geldiler Anadolu'ya. Anadolu'nun Türkleşmesini sağladılar. Benim büyük dedemi bilmek istiyorsan söyleyeyim. Mekanı Akşehir'dedir. Adı Seyyid Mahmud Hayrani'dir.
.jpg)
.jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=logo}
.svg)
