 | Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için alakalı konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için lütfentartışma sayfasını inceleyin veya yeni bir tartışma başlatın. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileriekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. (Haziran 2020) |
| Özellikleri | |
|---|---|
| Alanı | Ruhi |
| Semboller | Tanrı |
| Kişisel bilgileri | |
| Ebeveynler | Tengri |
| Çocuklar | Erlik Kuyaş Ay Ata Ülgen Kızagan Umay |
Kayra Han,Kayır Han ya daKayrakan,Oğuzlarda iseKrayir[kaynak belirtilmeli] (Altayca:Кайракан "Kayrakan", Kırgızca:Кайра), Türk ve Altay mitolojisinde yer alan yaratıcı ve baş tanrıdır. Altay, Tuva, Hakas ve Yakut mitolojilerinde ön plana çıkmaktadır. Babası ilk Tanrı olanGök Tengri'dir, annesi yoktur.
| Makale serilerinden |
 |
İnanç sistemi |
Diğer Karakterler |
 Dosya |
Gök Tengri'den sonra Tanrıların en büyüğü ve en önde gelenidir.[1] Gök Tengri hariç bütün her şeyin yaratıcısıdır. Mutlak üstünlüğü vardır. Göğün 17. katında oturur.Tengri hariç Diğer bütün Tanrıları da o yaratmıştır. Bu anlamda diğer Tanrıların kendisiyle kıyaslandığında, emirlerini yerine getiren veya verdiği görevleri yineleyen birer melek konumunda olduğu yaklaşımı yanlış olmayacaktır. Ancak İslam öncesi Türk kültüründe melek veya benzeri bir kavram yer almaz. Bu sonuca yalnızca kıyaslama yapılarak ulaşılabilir. Evrenin yazgısını belirler. İyilik yönü ağır basar. Yeryüzünü yarattıktan sonra dokuz dallı bir ağaç (çam veya kayın) dikmiştir. Bu ağaç yerle göğü birbirine bağlayan yaşam ağacı "Uluğ Kayın"dır. İnsanların atası olan dokuz kişi bu ağacın dallarından türemiş ve dokuz boy (dokuz ırk) bu kişilerin soyundan ortaya çıkmıştır.
Tengere Kayra Han,Altaylıların yanı sıraOstyaklar veYakutlar gibi bazıSibiryalı toplumlarınmitolojilerinde yüksek derecede bir tanrı olarak saygı duyulur.Altayların yaratılış efsanesinde dünyanın yaratıcısı olarak gösterilir. Kayra Han bu efsanede ayrıca tümGök Tengricilikte yeraltı aleminin tanrısı olarak tanılanErlik Han'a ceza olarak yeraltı aleminin tanrısı olma görevini verir. Bazen babasıGök Tengri ile eşdeğer tutulur.
Ülgen,Yer Tengri,Mergen veKızagan adlı dört oğlu vardır.[2] Eski kaynaklarda verilen bilgilere göre Ülgen, iyilik ve bağışlayıcılığını yani merhametini; Kızagan, intikamını ve cezasını yani öfkesini;Mergen ise bilgelik ve hikmetini yani aklını temsil ederler. Görkemli bir varlığa sahiptir. Somut nitelemeler pek fazla yapılmamış ancak soyut yönü üzerinde daha çok durulmuştur. Ana ve Ata olarak (hem eril hem dişil, yani nötr olarak) tanımlandığı kaynaklar mevcuttur.İnsan biçimli olarak pek fazla tasvir edilmez. Kışı yeryüzünde yazı gökyüzünde geçirir.[3] Değişik renklerde yıldırım çaktırır. Onun yıldırımına çarpılan kişi şaman olur. Bazı batılı kaynaklardaKuara (Kuğara) olarak geçer. Bu takdirdeUrartulardakiKuera ile bağlantılı görünmektedir.Bulgarlarda da bu isimle rastlanır. Kuğara (Koğara)'nın Kayra Han ile farklı Tanrılar olduğunu öne süren görüşler de vardır.
Ayrıca Kayra Han ile Kara Han aynı kişi olarak nitelense de bu durum ses bilimsel ama yaygın bir yanlışlıktır. Çünkü Kara sözcüğü içerisinde daha çok olumsuz anlamlar barındırır. Kara Han farklı bir mitolojik kişiliktir (Oğuz Han'ın babasıdır).Kara Han ile karıştırılmamalıdır.
