Kalpak (Türkçe:kalpak <Eski Türkçe,Karakalpakça: қалпақ,Kazakça: қалпақ,Kırgızca: калпак), ters döndürülmüş kesik koni şeklinde, genellikle kürk, kumaş veya deriden imal edilen bir başlık türüdür. GenellikleTürkiye'de,Kafkasya'da,İran'da,Rusya'da veOrta Asya ülkelerinde kullanılır. Tarihsel olarak çeşitliTürk topluluklarında yaygın olarak kullanılmıştır. Kalpak kışın başı sıcak tutmak, yazın ise başı güneşten korumak için kullanılır. Kışın kullanılan kalpaklar daha kalın, yazın kullanılanlar daha ince kumaşlardan, gölgelik için kullanılanlar ise daha geniş olmak üzere, mevsimlere göre farklı kalpak türleri bulunmaktadır.
Kalpağın birçok çeşidi vardır. Giyilmedikleri zaman tutmak veya taşımak için genellikle düz bir şekilde katlanabilirler. Kenar her yöne döndürülebilir. Bazen kenarda bir kesik vardır, böylece iki uçlu bir tepe noktası oluşturulabilir. Düz beyaz olanlar genellikle festivaller ve özel günler için ayrılmıştır. Günlük kullanım için tasarlananlarda siyah kadife astar olabilir.Orta Asya'nınTürk kültürlerinde,Türkiye'nin silindirik kalpaklarından ziyade bir dağa benzeyen keskin bir sivriliğe sahiptirler.
Kalpak kelimesi olarak Türkçe kökenli bir kelimedir. ErmenisözlükbilimciSevan Nişanyan'a görekeçe külâh[1];Türkolog vesözlükbilimciHasan Eren'e görederi,kürk veya kumaştan yapılmış başlık demektir.[2]Kalpak kelimesiTürkçedenBulgarcaya,Sırpçaya,Yunancaya,Macarcaya,Farsçaya,Tacikçeye,Fransızcaya,Almancaya,Rusçaya ve diğerSlav dillerine geçmiştir.[2] Türklerin kalpak taktığına dair en eski bilgiler eski Çin kaynaklarında bulunmaktadır.[3] TürksözlükbilimciKâşgarlı Mahmud,Dîvânu Lugâti't-Türk adlı Türkçe sözlüğünde Türklerde kalpağın çok yaygın olduğunu gösteren atasözlerine yer vermiştir.[3] Buradan hareketle kalpağın Türk kökenli bir başlık ve Türklerin milli başlığı olduğunu; daha sonra diğer halklara geçtiğini söylemek yanlış olmayacaktır.[3]
GünümüzdeÖzbekistan sınırları içinde yaşayanKarakalpaklar da adlarını kalpak kelimesinden almışlardır.
.jpg)
 | Giysi ile ilgili bu maddetaslak seviyesindedir. Madde içeriğinigenişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |