| John A. Macdonald | |
|---|---|
 | |
| Kanada başbakanı | |
| Görev süresi 1 Temmuz 1867 - 5 Kasım 1873 | |
| Hükümdar | Victoria |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Alexander Mackenzie |
| Görev süresi 17 Ekim 1878 - 6 Haziran 1891 | |
| Hükümdar | Victoria |
| Yerine geldiği | Alexander Mackenzie |
| Yerine gelen | John Abbott |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 11 Ocak 1815 Glasgow,İskoçya |
| Ölüm | 6 Temmuz 1891 (76 yaşında) Ottawa,Ontario |
| Partisi | Muhafazakâr |
| Evlilik(ler) | Isabella Clark (1843–1857) ve Agnes Bernard (1867–1891) |
| Çocuk(lar) | John Alexander ve Hugh John (Isabella'dan) |
| Mesleği | Avukat |
| Dini | Presbiteryen, sonraAnglikan |
| İmzası |  |
John Alexander Macdonald (11 Ocak 1815,Glasgow - 6 Haziran 1891,Ottawa),Kanada Dominyonu'nun ilk başbakanı (1867-1873, 1878-1891). Kanada'nınWilliam Lyon Mackenzie King'dan sonra en uzun süre başbakanlık yapan politikacısıdır. Dominyonun kuruluş dönemini izleyen gelişme sürecine önderlik etmiştir.
1820'de ailesiyle birlikteİskoçya'danKingston'a (bugünOntario'da) göç etti. 1836'da baroya kabul edildi. Bir süre sıkıcı bulduğu ticari davalara baktıktan sonra ceza davalarına girmeye başladı. 8 yasinda bir kiza tecavüz ettigi suclamanan birisini, ardindan arkadasini vurdugu iddia edilen birini savundu ve eglenceli ve juriyi etkilemeye dönük savunma yöntemi ilgi cekti.[1] 1837'de patlayan isyan Macdonald'in avukatlik kariyerinde bir sicrama yaratti. Macdonald liberal ilkeleri için mücadele etmekten kacinmayan ama muhafazakâr biri olarak tanindi.[2] Macdonalds, İngiliz kolonyalistlerine karşı savaşan ve sınırı geçip yakalanan ve vatana ihanet suçlamasıyla yargılanan 8 isyancıyı savunmayı üstlendi. Daha sonra 15 politik mahkûmun cezaevinden kaçmasına yardım ettiği icin yargılanan John Ashley'in danışmanlığını yaptı.
İngiliz parlamentosu'nun 1840'ta kabul ettiği Birlik Yasası'yla Yukarı ve Aşağı Kanada'yı Batı Kanada (bugünOntario) ve Doğu Kanada (bugünQuébec) eyaletlerinden oluşan tek bir koloni olarak birleştirmesinden sonra, 1844'te Kingston'da Muhafazakâr Parti'nin adayı olarak Kanada Yasama Meclisine seçildi.[1] Partisinin muhalefette olduğu 1848-1854 arasındaKanada'nın birleştirilmesini veİngiltere'yle olan bağlarının pekiştirilmesini amaçlayan İngiliz Amerikası Birliği'ni güçlendirmek için çaba gösterdi.
Halkın reformlara yönelik desteğinin artması üzerine 1854'te Doğu Kanada'nın önderiGeorge Etienne Cartier'yle bir koalisyon hükûmeti kurdu. Bu koalisyonun sonucunda doğan Liberal-Muhafazakâr Parti'nin başkanlığına getirilen Macdonald 1857'de de Kanada Eyaleti'nin başbakanı oldu.[3] Macdonald ve Cartier İngiliz Kuzey Amerikası'nda bir konfederasyon kurma tasarısını gerçekleştirmek amacıyla Haziran 1864'te başlıca muhalifleri olan George Brown'la aynı hükûmette bir araya geldiler.Prens Edward Adası'nın merkeziCharlottetown'da,Québec'te veLondra'da toplanan konferansların ardından kabul edilenİngiliz Kuzey Amerikası Yasası'yla (1867) Kanada Dominyonu kuruldu. Dominyonun ilk başbakanı olan Macdonald'a aynı yılBüyük Britanya İmparatorluğu'na hizmetlerinden dolayı K.C.B. (Knight Commander of the Bath) unvanı verildi.
Macdonald'ın başbakanlığı sırasında dominyon,Manitoba (1870),Britanya Kolumbiyası (1871) vePrens Edward Adasının da (1873) topraklarına katılmasıyla hızla genişledi. Macdonald, hükûmetin Pasifik Demiryolu sözleşmesiyle ilgili olarak rüşvet almakla suçlandığı 1873 Pasifik Skandalı nedeniyle görevinden istifa etmek zorunda kaldıysa da, beş yıl sonra yeniden başbakan oldu ve ölünceye değin bu görevde kaldı.
1878 genel seçimlerinin temel konusu izlenecek ticaret politikaları oldu. Liberaller serbest ticareti savunuyorlardı. Ama birkaç yıl süren bunalımdan sonra Macdonald'ın savunduğu korumacı ticaret politikası daha geniş bir destek bulmaya başladı. Macdonald yeniden iktidar olur olmaz bu politikayı hızla ve kapsamlı biçimde uygulamaya koydu. Ayrıca Pasifik Demiryolu'nun tamamlanmasına yardımcı oldu. Son yılları başta kuzeybatıda başlayan ayaklanma olmak üzereKanada'nın birliğine yönelik tehditlere karşı mücadele etmekle geçti. Temel ilkesi her zamanUluslar Topluluğu'na bağlılık veABD'den bağımsızlık olan Macdonald,İngiliz yurttaşı olarak doğdum; İngiliz yurttaşı olarak öleceğim biçimindeki açıklamasına sonuna değin bağlı kaldı.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Robert Baldwin | Batı Kanada Başsavcısı 1854–1862 | Sonra gelen John Sandfield Macdonald |
| Önce gelen John Sandfield Macdonald | Batı Kanada Başsavcısı 1864–1867 | Sonra gelen Ontario Başsavcılığı ve Kanada Başsavcılığı kuruldu |
| Önce gelen Sir Allan Napier MacNab | Kanada Eyaleti Ortak Başbakanı – Batı Kanada 1856–1858 | Sonra gelen George Brown |
| Önce gelen George Brown | Kanada Eyaleti Ortak Başbakanı – Batı Kanada 1858–1867 | Sonra gelen Kendisi(Kanada başbakanı olarak) Sir John Sandfield Macdonald (Ontario Premieri olarak) |
| Önce gelen Yok | Kanada Muhafazakâr Partisi Başkanı 1867–1891 | Sonra gelen Sir John J.C. Abbott |
| Kanada başbakanı 1867–1873 | Sonra gelen Alexander Mackenzie | |
| Kanada Adalet Bakanı ve Başsavcısı 1867–1873 | Sonra gelen Antoine Dorion | |
| Önce gelen Alexander Mackenzie | Kanada Muhalefet Lideri 1873–1878 | Sonra gelen Alexander Mackenzie |
| Kanada başbakanı 1878–1891 | Sonra gelen Sir John J.C. Abbott | |
| Önce gelen David Mills | Kanada İçişleri Bakanı 1878–1883 | Sonra gelen Edgar Dewdney |
| Kanada Kızılderili İşleri Genel Komiseri 1878–1887 | Sonra gelen Thomas White | |
| Önce gelen Archibald Woodbury McLelan | Kanada Hükümdarlık Konseyi Başkanı 1883–1889 | Sonra gelen Charles Carrol Colby |
| Önce gelen Thomas White | Kanada Kızılderili İşleri Genel Komiseri 1888 | Sonra gelen Edgar Dewdney |
| Kanada İçişleri Bakanı 1888 | ||
| Önce gelen John Henry Pope | Kanada Demiryolları ve Kanallar Bakanı 1889–1891 | Sonra gelen Mackenzie Bowell(Geçici) |
