I. Simon Gürcüce: სიმონ I | |
---|---|
![]() | |
Kartli kralı | |
Hüküm süresi | 1556–1569 1578–1599 |
Önce gelen | I. Luarsab XI. Davit |
Sonra gelen | XI. Davit X. Giorgi |
Veliaht(lar) | X. Giorgi |
Doğum | 1537 |
Ölüm | 1611 Konstantiniyye,Yedikule Zindanları |
Defin | Svetitshoveli Katedrali |
Eş(ler)i | Kahetili Nestan-Darecan, Kartli Kraliçesi |
Hanedan | Bagrationi Hanedanı |
Babası | I. Luarsab |
Annesi | İmeretili Tamar |
Dini | Gürcü Ortodoks Kilisesi, daha sonraŞii İslam |
İmza | ![]() |
I. Simon (Gürcüce: სიმონ I) ya da diğer bir bilinen adıylaSvimon (Gürcüce: სვიმონი) (d. 1537 - ö. 1611), 1556–1569 ve 1578–1599 yılları arası hüküm sürenGürcüKartli kralıdır. İlk yönetim süresi boyunca Gürcistan'dakiSafevi hâkimiyetine karşı savaştı. 1569'da Safeviler tarafından esir alındı ve dokuz yıl boyunca esaret altında kaldı. 1578'de serbest bırakıldı ve Kartli'de yeniden başa geçti. Bu dönemde (yani ikinci görev süresi), Gürcistan'ınOsmanlı hâkimiyetine karşı bir İrantebaası olarak savaştı.[1][2] 1599'da Simon, Osmanlılar tarafından esir alındı ve esaret altında öldü.[1] 1557'den 1569'a kadarMahmud Han (Farsça: محمود خان) ve 1578'den 1599'a kadarŞahnavaz Han (Farsça: شاهنواز خان) olarak biliniyordu.
Kartli'nin kahraman kralıI. Luarsab'ın ve İmereti prensesi Tamar'ın en büyük oğludur, 1556'da Safevi işgalcilere karşıGarisi Muharebesi'nde babasının ordusunu komuta etti. Muharebeden hemen önce babası tarafından yardımcı yönetici ve tahtın bir sonraki varisi olarak açık bir şekilde ilan edildi. Luarsab ölümcül şekilde yaralanmış olsa da savaş babasının ölümü üzerine kısa süre sonra tahta çıkan Simon tarafından kazanıldı.Kartli'nin başkentiTiflis, Safevi yönetiminde kalırken Simon, işgalcilerden geri alınan toprakları yönettiğiGori'de ikametgâh ediyordu. 1559'da başka bir Gürcü hükümdarı olanKaheti kralı I. Levan ile ittifak kurdu ve kızı Nestan Darecan ile evlendi. 1560'tan başlayarak Simon, Tiflis'i kurtarmak için bir dizi savaş yaptı ancak Nisan 1561'de, kayınbiraderi ve müttefiki Kaheti Prensi Giorgi'nin hayatına mal olan Tsihedidi Muharebesi'nde bir yenilgi yaşadı. Kardeşi Davit,SafeviŞahI. Tahmasb'a teslim oldu;İslam dinine girdi ve tacı almak için bir Safevi ordusuyla geri döndü. Simon, Tiflis'i ablukaya aldı ve Dighomi (1567) ve Samadlo'daki (1569) muharebeleri kazandı ancak sonunda yenildi ve 1569'da Partshisi'de esir alındı. Şimdi Davut Han olarak bilinen Davit, Safeviler tarafından Kartli'nin bir vasal kralı yapıldı. Simon,İslam'a girmeyi reddettiği İran'a gönderildi ve dokuz yılAlamut kalesine hapsedildi.
Safeviler ve Osmanlılar arasındaki barış bozulduğunda ve Türk generalLala Mustafa Paşa, 1578'de Safevileri Gürcistan'dan sürdüğünde Safevileri daha fazla harekete geçmeye teşvik etti.[2] O zamanlar yönetimdeki Safevi şahıMuhammed Hüdabende, Kartli'de yerel halk arasında popüler olan bir kukla hükümdar olmasını istedi.[2] Bu nedenle, I. Simon'un hapisten çıkarılmasını emretti ve İslam'a geçmesi talebiyle ona Kartli tacını teklif etti.[2] Dokuz yıldır hapsedilen I. Simon'un kararlılığı zayıfladı.[2] Aynı yıl Safevi kralının taleplerini kabul etti ve Tiflis'i ele geçirmek için general Ali-Kuli Han'ın önderliğinde savaş topu ve 5.000Kızılbaş askeri aldı.[2] Simon, Türklere karşı başarılı bir gerilla savaşı başlattı, 1579'a kadarKartli'nin çoğunu kurtardı ve Tiflis'i kuşattı. Aynı zamanda, PrensII. Manuçar'ıAhaltsihe'deki Osmanlı yönetimine karşı ayaklanmaya teşvik etti vePapaVIII. Clement, İmparatorII. Rudolf ve İspanya kralıII. Philip'den destek çağrısında bulundu. Ancak müzakereler ciddi bir sonuç vermedi.[3]
1580'de Simon, Osmanlı'nın Kartli istilasını püskürttü ve 1582'de Muhrani ovasında Osmanlı ana ordusunu yenilgiye uğrattı. I. Simon'ın aynı döneme ait tek dilliFarsça mühründe: "Eşiti olmayanAllah, Semiyun'un (Simon)Şah'ın kölesi olduğunu kalbinin derinliklerinden bilir, 933 (1585)".[4] yazmaktadır.
1588'dan 1590'a kadar Simon, batı Gürcü krallığı ile bir güç mücadelesi içine girdi ve üç kezİmereti Krallığı'na müdahale ederek İmereti kralıLevan'ı Gopanto Muharebesi'nde (1588) yenmesine rağmen sonunda Opşkviti'de yenildi ve Türklerin yardımıyla İmereti'den çıkarıldı. Sonunda Osmanlı galip gelmeyi başardı ve yeni atanan komutanFerhad Paşa, 1588 yılında Kartli'yi ele geçirdi. Simon,Yüce Babıali ile barışmak zorunda kaldı ve yıllık bir haraç ödemeyi kabul etti. Safeviler, 21 Mart 1590'daKonstantiniyye'de imzalanan birbarış antlaşması ile tüm Gürcistan'ı da bir Osmanlı mülkiyeti olarak tanıdılar. Ancak Simon, 1595'te işgalcilere karşı mücadelesine yeniden başladı ve 1599'da uzun süren bir kuşatmanın ardındanGori'yi yeniden ele geçirdi.SultanIII. Mehmed, VanBeylerbeyi Cafer Paşa liderliğindeki büyük bir cezalandırıcı kuvvet gönderdi. Simon onunlaNahiduri Muharebesi'nde karşılaştı ancak 1599'da geri çekilirken ciddi bir şekilde yenildi ve esir alındı.
Simon'un tutuklanması üzerine SultanIII. Mehmed şu emri verdi:
“ | Fas'danHazar Denizi'ne,Kafkasya'danBasra Körfezi'ne kadar, tüm krallığımda halıları sergilemek ve Kral Simon'un tutuklanmasını 3 gün boyunca kutlamak için emir veriyorum. | ” |
Simon, Gürcü soylu kadın Gulçara'nın yaşlı krala bakması için getirildiğiKonstantiniyye'ye gönderildi. 1611 yılında, Osmanlı-Safevi çatışmalarınınNasuh Paşa Antlaşması ile sona ermesinden kısa bir süre önce,Yedikule Zindanları'ndaSünni İslam'a geçmeden[1] tutuklu olarak öldü. Cesedi daha sonra Gürcüler tarafından kurtarıldı ve babasının yanınaMtsheta'dakiSvetitshoveli Katedrali'ne gömüldü.
Simon, 1559'daKaheti kralı I. Levan'ın kızı Nestan-Darecan (1612'de öldü) ile evlendi. Altı çocuğu, dört oğlu ve iki kızı oldu:
Önce gelen I. Luarsab | Kartli Kralı 1556–1569 | Sonra gelen Daud Khan |
Önce gelen Daud Khan | Kartli Kralı 1578–1599 | Sonra gelen X. George |