Homeros (Antik Yunanca: Ὅμηρος,Hómēros; doğum MÖ 8. yüzyıl),Antik Yunanedebiyatının temel eserleri olanİlyada veOdysseia adlı iki destansı şiirin yazarı olarak kabul edilenYunanşair veozan. Homeros, tarihteki en saygın ve etkili yazarlardan biri olarak kabul edilmektedir.[1]
Yaşamı hakkında çok az bilgiye ulaşılabilen Homeros'un adıAntik Yunancada “köle” anlamına geliyordu.[2] Kendi zamanından 4 asır önce var olmuşMiken uygarlığına dair olayları olağanüstü detaylı anlatması,Klasik Çağ yazarlarıncaTruva Savaşı sırasında yaşadığı rivayetine sebep olmuştur.[3] İngiliz bilim insanıGeorge ThomsonTarih öncesi Ege adlı eserinde yaptığı incelemeler sonucunda Homeros'un doğduğu yer olarak en yüksek olasılığınSakız Adası olduğunu belirtir.[2] Sonra ise diğer bir yüksek olasılık olanSmyrna'ya (bugünkü adıylaİzmir) vurgu yapar.[2] Ancak gerçekte Homeros isimli bir şair yaşadıysa bile bu destanları yaratan veya derleyen tek bir ozan olmadığını düşünen araştırmacılar da vardır ki bu şüphenin sebebiİlyada veOdysseia destanlarında kullanılan İon ve Aeolik diyalektlerin üslup farklılığıdır.[4] Çoğu araştırmacı ise bu üslup değişikliğinin Homeros'un İlyada'yı gençliğinde Odysseia'yı ise yaşlılığında yazmasından kaynaklandığına inanmaktadır. Hayatıyla ilgili bir başka rivayet isekör olduğudur.[3]
Yazdığıdestanlar Klasik Çağ Yunan Edebiyatı'nı veMitoloji'sini derinden etkilemiş ve bunların aracılığıyla da bütün Batı edebiyatına etki etmiştir. İrlandalı yazarJames Joyce'unUlysses'i, İngiliz yazarShakespeare'in Troilus ve Cressida'sı,Roma'lı şairVirgil'inAeneid'i Homeros'un destanlarından derin izler taşıyan eserlerdendir.
Antik dönemAnadolu veYunanistan'ında halkİlyada veOdysseia'yı ezbere bilir, canlı bir ansiklopedi gibi içinde taşırdı.Askerlik,tıp,teknoloji,hukuk vedin bilgilerinin tamamının kaynağı bu kitaplardı.[5] Homeros'un eserlerinin tarihi ve edebi değeri insanları iyi ve kötü olarak birbirinden net çizgilerle ayırmadan son derece gerçekçi vekahramanların gerçek kişiliklerini derinliğine analiz etmesinden kaynaklanmaktadır.[4]
Günümüzde sadeceİlyada veOdysseia, 'Homeros' adıyla ilişkilendirilmektedir. Bu iki eserden ilki olanİlyada'da iki milleti ilgilendiren tarihi bir olaya, yaniTroya Savaşı'na şahitlik ederiz ki bu niteliğiyleİlyada, efsane niteliği taşımaktadır.İlyada'dan sonra kaleme alındığı düşünülenOdysseia adlı eserde ise destanın baş kahramanı olan Odysseus'un 10 yıl boyunca Akdeniz'de yaşamış olduğu, gerçeküstü niteliklerin de bulunduğu maceralara ve dahasına şahitlik ederiz.[5]
Homeros hakkında bazı eski iddialar erken ortaya atıldı ve sık sık tekrarlandı. Bu iddialar, Homeros'un kör olduğunu (kör ozan Demodokos'u tanımlayan pasajı kendine atıfta bulunarak),[9][10]Sakız'da ikamet ettiğini,Meles Çayı ve su perisi Kritheis'in oğlu olduğunu, gezgin bir ozan olduğunu, diğer eserlerin ("Homerica") değişen bir listesini yaptığını,Niyoz'ta veya balıkçılar tarafından belirlenen bir bilmeceyi çözemedikten veHómēros (Ὅμηρος) adı için çeşitli açıklamalar yaptıktan sonra öldüğünü içerir.
Homeros'un en iyi bilinen iki antik biyografisi, Sözde Herodotos'un yazdığı "Homeros'un Hayatı" ve "Homeros ve Hesiodos'un Yarışması"dır.[11][12]
MÖ 4. yüzyılın başlarında Alkidamas, Khalkis'te Homeros veHesiodos ile yapılan şiir yarışmasının kurgusal anlatımını yazdı. Homeros'un kazanması bekleniyordu ve Hesiodos'un tüm sorularını ve bulmacalarını kolaylıkla yanıtladı. Ardından, şairlerin her biri eserlerinden en iyi pasajı okumaya davet edildi. Hesiodos "İşler ve Günler" 'in başlangıcını seçti: "PleiadesAtlas'tan doğduğunda ... hepsi zamanı geldiğinde ". Homeros,İlyada'dan alınmış, düşmanla yüz yüze gelen Yunan savaşçıların tanımını seçti. Kalabalık, Homeros'un galip gelmesine rağmen, yargıç ödülü Hesiodos'a verdi vehayvancılığı öven şairin, savaş ve katliam hikâyeleri anlatandan daha büyük olduğunu söyledi.[13]
_-_Homer_and_his_Guide_(1874).jpg)
